Onderstaand stukje schreef ik voor Konfrontatie, waar het dus al staat. Het is een reactie op een artikel dat ik daar las. Nu dus ook hier.
Rob Lubbersen houdt op de website van Konfrontatie Digitaal een pleidooi voor NAVO-ingrijpen tegen Rusland.(1) In Konfrontatie! Een magazine dat wortels heeft in een linkse beweging voor wie anti-imperialisme ooit iets betekende. Volgens Lubbersen is NAVO-interventie echter een noodzakelijk en zinnig antwoord op de bloedige Russische aanval op Oekraïne. Ik ben het daar niet mee eens, om meerdere redenen. Maar eerst moet me van het hart dat Rob Lubbersen slordig omgaat met feiten. Deels is dat een kwestie van selectiviteit. Deels is het een kwestie van echte onjuistheden.
Selectief is zijn verwijt aan NAVO-landen dat ze van te voren zeiden dat ze militair niet in zouden grijpen, waarmee Poetin als het ware groen licht kreeg. Op zichzelf is die vaststelling juist. Maar wat de auteur niet vermeldt is dat met name de VS zelf bijdroeg aan de spanning door Poetins eisen – vooral ‘Oekraïne nooit in de NAVO’ – bij voorbaat onbespreekbaar te maken. Terwijl tegelijk glashelder was dat … Oekraïne nog heel lang geen NAVO-lid zou worden. Dat de Russische veiligheidselite niet blij is met een steeds grotere NAVO steeds dichter bij Moskou, vind ik trouwens niet raar. En ook als we de NAVO-uitbreiding alleen als voorwendsel en smoes voor Poetins aanval zien, dan nog had de NAVO best wat beter zijn best kunnen doen om Poetin dat voorwendsel niet op een dienblad te komen presenteren. De Westerse weigering om serieus te praten droeg bij aan de catastrofe die Poetin vervolgens ontketende. Poetin draagt de volle verantwoordelijkheid voor zijn agressie, Lubbersens verontwaardiging is terecht! Maar dat ontheft de NAVO niet van haar verantwoordelijkheid.
Wat bijvoorbeeld ook niet hielp is de wel degelijk steeds nauwere militaire samenwerking tussen Oekraïne en NAVO-landen. De Westerse wapenstroom richting Oekraïne is bepaald niet pas op 24 februari begonnen. Zo heel erg onvoorbereid was Oekraïne helemaal niet. Dat blijkt trouwens ook wel uit het verloop van de strijd. Het enige waar het Russische leger goed in is, is het verwoesten van steden en het vermoorden van mensen. Als het op daadwerkelijk vechten aankomt, is het de Oekraïense kant die effectief is. Niet de Russische.
Lubbersen ziet dat ook, hij noemt Poetin niet voor niets een prutser. Dat maakt zijn pleidooi ook wat wonderlijk, want de kans dat Poetin deze oorlog gaat winnen als de NAVO niet actief ingrijpt lijkt me eigenlijk heel erg klein. Daarvoor is de bevolking in Oekraïne veel te vastberaden en op dit punt eensgezind, de gevechtskracht van Oekraïense strijdkrachten – leger, territoriale milities en allerlei vrijwillige eenheden – veel te groot, en het Russische leger inderdaad veel te veel een zootje dat wordt aangestuurd door prutsers. Intussen gonst het in Rusland zelf van protest, soms tot in de nieuwsstudio aan toe.
Als Poetin te lang doorgaat met zijn misdadige maar ook nog eens mislukkende oorlog, verspeelt hij niet alleen elke kans op Oekraïne, maar ook nog Rusland zelf. NAVO-ingrijpen voegt daar weinig aan toe, maar vergroot wel de kans dat Russen zich juist meer achter Poetin gaan scharen. Precies niet de kant die ik op zou willen. Ik zie Poetin liever ook vandaag dan morgen ten val gebracht worden, door een boze bevolking. Het helpt niet als de NAVO die bevolking verder in de armen van dictator Poetin drijft, met militair in grijpen of met economische oorlogsvoering die dan ‘sancties’ wordt genoemd.
Dan een enkele onjuistheid. Lubbersen beklaagt zich over dat konvooi bij Kiev dat nog steeds niet is weggevaagd. Als hij de frontberichten volgt, dan had hij kunnen weten dat dit konvooi intussen is opgesplitst en als groot konvooi dus niet meer bestaat. ‘De gelegenheid om het konvooi te vernietigen is voorbijgegaan, aangezien het zich verspreid heeft en nu deel uitmaakt van de Russische inspanning om de stad in te nemen’, Kiev dus. Lubbersen zegt dat er volkenrechtelijk er niks mis zou zijn met zo’n actie’, want de ‘wettige regering vraagt er om’. Klopt dat wel? Die Oekraïense regering vraagt om een no-fly zone. Maar een verzoek om dat konvooi te vernietigen heb ik die regering niet horen doen. Misschien heb ik hier iets gemist.
Overigens is Lubbersens pleidooi om dat konvooi weg te vagen gewoon een pleidooi voor massamoord. Hij geeft zelf toe dat het de vraag is of ‘het ze lukt’ om weg te komen als de NAVO ze die gelegenheid via een ultimatum zou geven. Het lukt ze dus waarschijnlijk niet, zo’n ultimatum is dus een wassen neus, en de Russische soldaten maken dus geen enkele kans. Mij doet de optie denken aan wat Amerikaanse luchtaanvallen deden met uit Koeweit vluchtende Iraakse militairen aan het eind van de Golfoorlog in 1991. Wil Lubbersen echt een Highway of Death 2.0?
Er is waarschijnlijk een reden dat dit konvooi zo lang daar heeft rondgehangen: onwil van de Russische soldaten om oorlog te voeren tegen Oekraïners. Van die onwil zijn steeds meer tekenen, tot en met georganiseerde weigering van eenheden om naar het front te gaan.(3) Daar ligt volgens mij ook een reden voor de brute aanpak van de Russische militaire macht. Bereidheid om daadwerkelijk te vechten ontbreekt bij heel veel Russische soldaten. Meer dan van grote afstand steden in puin schieten weet Rusland nauwelijks te presteren. Die strategie is bepaald geen teken van Russische kracht. En juist die onwillige soldaten – potentiële muiters tegen Poetins moordmachine – zouden NAVO-doelwit moeten worden?
Daarmee kom ik weer op de zin en onzin van een NAVO-ingrijpen zelf. In de eerste plaats: ook Lubbersen ziet dat de NAVO en haar leden vaak genoeg kwaad hebben aangericht. Hij noemd zelf voorbeelden, van Vietnam tot en met Nicaragua en Irak. Een club die keer op keer crimineel geweld pleegt, noem ik een criminele bende. De NAVO en haar lidstaten hebben keer op keer crimineel geweld ontketend en vormen dus een criminele bende. Lubbersen vraagt dus aan criminelen en hun bende om in te grijpen tegen een andere criminele bende, de Bende van Poetin. Volgens mij komt er uit een strijd tussen criminele bendes alleen maar een grote gangster-oorlog. Geen vrijheid en al helemaal geen vrede, maar meer dood, verwoesting en verderf.
Lubbersen heeft intussen wel degelijk gelijk in zijn volledige en felle afwijzing van Poetins agressie-oorlog. Lubbersen heeft ook volledige gelijk waar hij zoekt naar een passend antwoord daarop. Maar hij zoekt bij de NAVO op de verkeerde plek: die is deel van het oorlogsprobleem, van de context die tot oorlog heeft geleid. En zelfs al zou een NAVO-ingrijpen zoals Lubbersen dat bepleit volkenrechtelijk in orde zou zijn – wat best zou kunnen – dan heb ik toch twee bezwaren. Een: sinds wanneer houden we ons als linkse activisten vast aan wat het volkenrecht ons zegt? Het volkenrecht is deel van precies die rechtsorde waarvan krakers in 1980 al zeiden dat die de onze niet was. Dat iets juridisch toegestaan is, betekent nog niet dat het een goed en juist en rechtvaardig idee is.
Twee: een no-fly zone betekent rechtstreeks actief oorlog voeren, door NAVO-staten, aan Oekraïense zijde. Het betekent Russische vliegtuigen neerhalen. Het betekent Russische raketinstallaties beschieten, ook in Rusland zelf. Denken we nu echt dat Rusland daarvoor gaat wijken? Wat gaat de NAVO doen als Russische militairen hun raketinstallaties verdedigen en daarbij dan Amerikaanse bommenwerpers neerhalen? Wat wordt de volgende stap, als Rusland haar oorlog blijft voeren, maar nu ook rechtstreeks tegen NAVO-staten en de mensen die daar wonen? Wat heb je aan een abstract juridisch recht tot interventie, als de uitkomst ervan de dood wordt, niet alleen van enkele tienduizenden Oekraïners, maar mogelijk ook van vele tientallen miljoenen mensen in een hele reeks Midden-Europese landen en mogelijk ook elders? Wat hebben die dode mensen aan het volkenrechtelijke gelijk van Rob Lubbersen?
Ik denk dat Lubbersens pleidooi tot NAVO-ingrijpen wortelt in woede en frustratie. Ik deel die gevoelens. Kwaad op Poetins agressie, gefrustreerd omdat ik er zo weinig aan kan doen. Maar dat ik er weinig aan kan doen, is toch nog geen argument om mee te gaan met ‘oplossingen’ die de ellende nog veel groter dreigen te maken?
THE RUSSIAN INVASION IN UKRAINE/PUTIN, WARCRIMES AND
THE EU HYPOCRISYLETTER TO THE EDITOR
Dear Editor,
As most people, who have a fundamental respect for International Law,I condemn the Russian attack on the Ukraine as a violationof the sovereignty.Therefore international condemnations, like those of the United NationsGeneral Assembly, the USA and the European Union, are the right thing to do.The Russian army also bombed with internationally forbidden clustermunitions,which by the way the US and Great Britian also did in Iraq and Afghanistan.In both cases-The Russian and the USA-it costed civilian deaths, which makes it a warcrime. However there are more sides on this case, among else the EU hypocrisy regarding the Ukrainian tragedy.But firstly the EU economic sanctions against Russia::They go too far, sincethe common Russian man and woman, who have nothing to do withPutin’s war policies, are suffering from them.That’s close to a collective punishment and not fair at all!Even more dangerous is the fact, that different EU countries are sendingall sort of military weaponry to the Ukraine, since it is provoking Russia and brings a major war closer and closer.Very irresponsible, because Putin’s first reaction on those EU sanctions-to order his nuclear forces on high alert-is no joke.
He also can decide to turn off the gas tap to Europe, with desastrousconsequences.
Therefore EU should stop putting peace at risk by such cowboylike behaviour. But there is more:Because with all those seemingly sympathetic EU actions, aiming toexpress ”solidarity” with the Ukrainian people, the EU is full of hypocrisy: Because, when the USA and the EU really respected International Law,as they claim to do in the Ukraine case, why they never sanctioned Israel,that is a champion in violating International Law with its illegaloccupation of the Palestinian territories and their illegal settlement policy? And to stay closer at the USA and EU: What about their own violations of International Law, like the thenBritish-American invasion of Iraq, which was contrary with International Law?And perhaps the most bitter part of all:
The refugee issue:
While EU countries are doing everything they can to help Ukrainianrefugees-which is the right thing to do-last year, Afghan, Iraqi and Syrian refugees, who were trapped between the border of Belarus and Poland,were brutally attacked and pushbacked by Polish military guards, sometimes shooted at and abandoned in the wintercold to die there. With the blessing of the EU, that supported Poland in ”defending it’s borders”The same Poland, that welcomes Ukrainian refugees, is on this very momentbuilding a Wall to prevent refugees from the Middle East to enter it’s border.Inhumane and also contrary with International Law!
So very good, that the EU/USA combination [united in the NATO] is condemning the Russian invasion in Ukraine, but EU, stop provoking Russia by sending weaponry to the Ukraine and treat the remaining or future refugees fromthe Middle East as humane as now the Urkrainian refugees.
Otherwise the EU is sinning against their own EU Treaties!’ Astrid Essed
Amsterdam
The Netherlands
Reacties uitgeschakeld voor [Adapted to new developments]/The Russian invasion in Ukraine/Putin, warcrimes and the EU hypocrisy
RUTTE GEVAARLIJKE GEK, DEEL TIEN/PERSCONFERENTIE CORONAMAATREGELEN 15 FEBRUARI 2022/NEDERLAND, LUISTERNAAR DE DERDE WERELD! Het heeft even geduurd, vanwege alle Perikelen rond de door oorlogverscheurde Oekraine [1], maar nu ten lange leste Astrid’s commentaar opde laatste Coronamaatregelen [of liever gezegd het gebrek daaraan], genoemdin de Persconferentie op 15 februari 2022.En als ik zo kijk naar de meeste maatregelen, die hieraan voorafgingen,dan wil ik nog duidelijker uitroepen ”Rutte, Gevaarlijke Gek” [2],omdat er vaak onnodig en onverantwoord werd versoepeld, er teweinig werd opgetreden tegen lieden, die bewust lak hadden aande maatregelen [bijv de ”strand en parkgekkies] [3] en dat het kabinet[demissionair en missionair] vaak van de Hak op de Tak sprong,met soms gevaarlijke gevolgen.Want wie herinnert zich niet toenmalig minister de Jonge’s [van Volksgezondheid] gevaarlijke uitglijder ”Dansen met Jansen” [4], wateen niet onaanzienlijk deel van dansende jongeren opzadelde metCorona [5] en de absolute idiotie van het [demissionaire] kabinet Rutte,dat september vorig jaar de anderhalve meter en de mondkapjesplicht[behalve voor het OV] afschafte om het bij de daaropvolgende Persconferentieopnieuw in te voeren vanwege de oplopende besmettingen! [6]
PERSCONFERENTIE 15 FEBRUARI En nu dan deze alweer een maand geleden gehouden persconferentie[lijkt veel langer, doordat onze wereld toch een beetje op zijn kop isgezet door alle Ellende rond Oekraine] [7], te weten op 15 februari, twee maanden nadat Rutte op 18 december 2021 een totale lockdown had afgekondigd. [8]Nu kun je over die Lockdown denken, hoe je wil, maarop dat moment leek de Omikron dreiging zeer substantieel, vooral vanwege de hoge besmettelijkheidsgraad [9], al bleek later het gevaarlijkheidskarakter mee te vallen [10]Maar is dat wel zo?Daarover straks meer Eerst naar de meest recente Persconferentie op 15 februari, die weer eenshet Land op zijn Kop zette PERSCONFERENTIE 15 FEBRUARI 2022/FREE FOR ALL/BIJNA ALLE MAATREGELEN OPGEHEVEN….. Ik sla even de persconferenties van 14 januari en 25 januari over [11] en skip direct door naar de Persconferentie waar het mij om gaat, de meestrecente, van 15 februari 2021, die ik tegen het Licht wil houden [12][Zie ook Persconferentie in Eenvoudige Taal, noot 13] GOED!Als we die Persconferentie [14] beschouwen, dan zien we, dat Rutte, Gevaarlijke Gek [en met hem uiteraard het hele kabinet] heeft besloten,vrijwel alles weer open te gooien.Bezoekers ontvangen zoveel als je wilt.Uitgaansgelegenheden open tot 1 uur [vanaf 18 februari]1,5 meter vervalt, een mondkapje hoeft op de meeste plaatsen, bijvoorbeeld inwinkels, niet meer op [vanaf 25 februari], ook niet in cafe’s, en ga zo maar door,behalve dan in het Openbaar Vervoer.Het is allemaal na te lezen op Rijksoverheid, waar de Persconferentie isgepubliceerd. [15] En ik heb het al eerder gezegd:Waarom nu die 1.5 meter afgeschaft?Waarom niet gewacht tot het laatste ogenblik, aangezien het een vande eerste maatregelen was, die werd ingevoerd?En wie herinnert zich nog, dat Rutte reeds eerder, in september 2021, de 1.5 meter en het mondkapje in de ban had gedaan, om ze in november opnieuw in te voeren…… [16]Bovendien:Winkels,. cafe’s zijn drukke locaties.Het is toch van de gekke om daar de mondkapjes niet meer verplicht testellen?En dan die idiotie om het Carnaval toch door te laten gaan? [17]Geen wonder, dat daarna de besmettingscijfers opnieuw opliepen, vooral onder jongeren….[18]EN OP 8 MAART STOND HET R GETAL OP 1! [19]Daarover schrijft Het Parool:”Het zogeheten reproductiegetal staat nu precies op 1. Dat is het hoogste niveau sinds eind januari. Het cijfer geeft aan hoe snel het virus zich verspreidt. Als het onder de 1 is, daalt het aantal besmettingen. Hoe verder het erboven komt, hoe sneller het aantal positieve tests stijgt.” [20]Ziet dat er gunstig uit?IK vind van niet.Toch wil, naar ik vernomen heb, dit idiote kabinet hoogstwaarschijnlijk alle Coronamaatregelen afschaffen! [21] WAT LOERT ER?CORONA LOERT ER! Ondanks het opgewonden Euforiegekletter van het kabinetwordt er van verschillende kanten gewaarschuwd, dat detoekomst nog erg onzeker is, dat er nieuwere en gevaarlijkere varianten kunnen opduiken en dat voorzichtigheid geboden is [22]Maar niet luisteren en maar stug doorgaan, dat lijkt hetmotto van het kabinet te zijn, dat kennelijk teveel hetoor te luisteren legt bij anti Coronaschreeuwers, die,niet gehinderd door enige werkelijke kennis, hethoogste woord hebben [hoe luidt het spreekwoordook alweer? Holle Vaten Klinken het Hardst]Trouwens, volgens de RIVM bron, is het laatst bekendereproductiegetal nog hoger dan in Het Parool artikelwerd aangegeven [zie hierboven], namelijk 1.29! [23]Daarbij staat:”
Reproductiegetal
1,290,29 hoger dan de waarde van 21 februari
Aantal mensen dat besmet wordt door één besmettelijke persoon.”
[24]
Ziet er niet best uit, naar mijn oordeel, ook al was het een cijfer
van donderdag 24 februari [zie voor Uitleg, noot 25] DERDE WERELDYOU BETTER LISTEN!HET GEVAAR VAN EGOISME En dan de Derde Wereld,.Die versmade Derde Wereld.Die Derde Wereldlanden hebben geen geld voordure Coronavaccins en beschermingsmiddelen, daaromis via het programma COVAX toegezegd, dat die armelanden met vaccins etc geholpen zouden worden doorde rijke landen. [26]Maar ja, theorie en praktijk he.Want in de praktijk komen al die mooie beloftenlang niet altijd uit:De leveranties aan Derde Wereld landen [vooral Afrika]werden vertraagd, het zijn er te weinig [27] en in een NOSartikel staat te lezen:”In het onderzoek, A Dose of Reality, worden toezeggingen die farmaceuten en wereldleiders sinds het begin van de pandemie hebben gedaan tegen het licht gehouden. Het blijkt dat sinds het begin van de pandemie maar 0,7 procent van alle geproduceerde vaccindoses naar lage-inkomenslanden is gegaan, aldus het rapport.”[28]Ook wordt er bericht, dat in Afrika slechts 2,6 procent van de gehele bevolking is gevaccineerd. [29] Dat is gevaarlijk en kwaadaardig egoisme entekent wel de relatie tussen de Rijke landen en de DerdeWereld, waarbij ook nog gevaarlijke desinformatie verspreid wordt, als zouden Afrikaanse landengeen vaccins willen?Nonsens en ontkracht door Oxfam-Novib [30] Ik noem die vaccin houding tegenover de Derde Wereldlanden gevaarlijk en kwaadaardig egoisme, maar hetis nog dom en kortzichtig ook, zoals de intelligentelezer zal aanvoelen:Want als in grote delen van de wereld zo’n klein percentage van de bevolking is ingeent, blijft Coronavoortwoeden, kunnen mutaties, de een gevaarlijk, de ander wellicht minder, zich blijven vermenigvuldigenen verspreiden en is het een kwestie van tijd, of hetbereikt Europa.Er hoeft maar een reiziger/vakantieganger daar besmette worden en hier, in Europa, hebben we de Poppen aan het dansen!Dat alleen al zou een reden moeten zijn, om als de wiedeweerga voor voldoende vaccins in arme landente zorgen.En zolang dat niet het geval is, zijn verregaande versoepelingen hier en wel helemaal het afschaffenvan ALLE Coronamaatregelen, een levensgevaarlijkeGok.WEER spelen Rutte, Gevaarlijke Gek en zijn kabinetRussische Roulette met de volksgezondheid! En daarom zeg ik:”Nederland, luister naar de Derde Wereld”tekent wel de relatie tussen de Rijke landen versus DerdeWereld, het is nog dom en kortzichtig ook:Want wanneer de pandemie nog in andere delenvan de wereld woedt [en dat woedt zij, wanneer noggeen 3 procent van een bevolking is gevaccineerd], hoelang duurt het dan, voordat een reiziger of een vakantieganger een nieuwe variant van het Coronavirusmeeneemt naar Europa?Met andere woorden:Inwoners in Europa zijn niet veilig, als de rest van dewereld dat niet ook is.Niet voor niets zegt de Wereldgezondheidsorganisatie:”
With a fast-moving pandemic, no one is safe, unless everyone is safe”
[31]Dat zou Europa, dat zou Nederland ter harte moeten nemenMet andere woorden:Nu vrijwel geheel versoepelen of zelfs afschaffing van alleCoronamaatregelen is een Gevaarlijk Spel!
EPILOOG Het Verhaal gaat dus, dat het kabinet voornemens is,per 23 maart alle coronamaatregelen af te schaffen [32]Het enige, dat dan nog overblijft is een mondkapje in het vliegtuig[lijkt me nogal benauwd, zeker op een lange vlucht] en alleen de elementaire basisregels gelden dan nog, zoals handen wassen en hoesten in de elleboog [33] [ook iets, dat je zo lekker kunt controleren op naleving]Een Persconferentie zou dan as dinsdag 15 maart niet komen:Het is bedoeling dat minister Kuipers van VWS een korte toelichting geeft na het kabinetsberaad. [34] Zo gaat het Verhaal Wel zou het OMT nog met een advies komen, maar datis op het moment. dat ik dit neerschrijf, al gebeurd [35]en het is sowieso de Vraag, of het kabinet dat advies zouopvolgen, ook al zou dat afradend zijn. Opvallend is ook, dat alle maatregelen worden afgeschaft, ondanks het oplopende aantal besmettingen,omdat de zorg niet lijkt te worden overbelast [36]Wat voor een regering is dat, die zich kennelijk nietdruk maakt om het gevaar van en leed door besmettingen, zolang de zorg maar niet wordtbelast?Asociaal, inhumaan en onacceptabel naar de eigenbevolking, zo noem ik dat!Boodschap dus:Coronazieken kunnen BARSTEN, zolang de zorgmaar niet wordt overbelast!! Ja…..bij het scheiden van de markt leert men deKoopman kennen……Nog minder verbaast dan het Egoisme naar de DerdeWereld toe! Ik heb al aangetoond, waarom deze afschaffing vanalle maatregelen, in deze Corona onzekere tijden[mogelijk nog gevaarlijke varianten, een groot deel van de Derde Wereld niet of nauwelijks gevaccineerd], spelenmet Vuur is. De Tijd zal het leren, maar we hebben hier niet met dossiers te doen, maar levende mensen, met wie geenregering een dergelijk risico zou moeten willen nemen. En het Egoisme, dat het Westen voor de zoveelste keerheeft getoond tav de Derde Wereld, hier door hetgebrek aan bereidwilligheid om deze van voldoendevaccins te voorzien, zou nog weleens gevaarlijkkunnen blijken. We hebben elkaar nodig, in deze Wereld:
”With a fast-moving pandemic, no one is safe, unless everyone is safe”
[37] Hoe waar is dat NEDERLAND, LUISTER NAAR DE DERDE WERELD! ASTRID ESSED NOTEN
”Bovendien is het HET sein voor wat ik al eerder heb aangeduid als ”strand en parkgekkies” [41] om weer ongeremd los te gaan, net zoals vorige zomer, met een
”Ik noem als voorbeeld ”strand en parkgekkies” [de drukte op stranden en in parken, illegale feesten, steeds minder mensen, die zich aan de 1,5 meter hielden [9], niet zelden gebrek aan handhaving of onduidelijkheid daarin [10], kortom, voorwaarden om het aantal besmettingen snel te laten stijgen”
PERSMOMENT RUTTE/IS RUTTE EEN GEVAARLIJKE GEK? ASTRID ESSED
Het is vandaag Hemelvaartsdag, veel mensen zijn vrij en het is lekker weer. Die drie dingen zorgen ervoor dat het op sommige plekken behoorlijk druk is. Vooral richting stranden en plassen staan lange files.
Sommige wegen en drukke plekken zijn afgesloten omdat het te vol was.
Bij het weerstation in de Bilt was het voor het eerst dit jaar 25 graden. Daarmee is het de eerste officiële zomerse dag.
Bij het strand van Noordwijk staan alle parkeerplaatsen vol. Mensen die nu nog komen, moeten omdraaien en terug naar huis. Ook bij de Galderse meren in Breda mogen geen nieuwe mensen meer komen. De toegangsweg naar het strand van Wijk aan Zee is al eerder op de dag afgesloten.
Ook in Limburg is het druk. Veel Duitsers komen naar Limburg om te winkelen.
Rij voor het park
Ook in parken is het druk. Een park in Amsterdam was zelfs zo vol dat de hekken dicht moesten. Pas als anderen naar buiten gaan, mogen nieuwe bezoekers naar binnen. Daar staan veel mensen voor in de rij:
Omdat het zo druk was, konden mensen op sommige plekken geen 1,5 meter afstand houden. Volgens een aantal gemeenten moeten er op zomerse dagen in de toekomst strengere regels komen om te zorgen dat het niet weer zo druk wordt.
Op veel buitenplekken in Amsterdam is het op deze zonnige Hemelvaartsdag erg druk. Bij verschillende parken en stranden waren zelfs zoveel mensen dat iedereen werd weggestuurd.
Het is de perfecte dag om het park op te zoeken: zomerse temperaturen en bijna iedereen vrij van werk. Maar op een aantal plekken in de stad is het té druk. Bij de Bogortuin, Gaasperplas, het Sloterstrand, Park Somerlust en het Marineterrein werden mensen donderdagmiddag verzocht om te vertrekken. In het Vondelpark is de maximale capaciteit bereikt.
Op die plekken was het onmogelijk om nog 1,5 meter afstand van elkaar te bewaren. Daarom heeft politie en handhaving ingegrepen. Bij de Bogortuin werden mensen via luidsprekers op een politiebusje verzocht te vertrekken: ‘Wij verzoeken jullie vriendelijk de Bogortuin te verlaten. Als jullie dat niet doen, moeten we een boete uitdelen van bijna vierhonderd euro. Dat zou toch zonde zijn!’
Het Marineterrein had zich voorbereid op de toestroom aan recreanten. Hekwerken en toegangspoorten werden geplaatst en er stonden hosts. Op het grasveld bij het terrein, dat privébezit is, mogen maximaal achthonderd mensen, zegt een woordvoerder. “Al snel na het middaguur lag het helemaal vol. Toen het ook bij de toegangspoorten erg druk werd, hebben we iedereen gevraagd om weg te gaan, ook omdat mensen niet genoeg afstand namen. Dat verliep heel soepel.”
Geen boetes
Bij Park Somerlust was het niet de eerste keer dat handhavers hebben ingegrepen. Een kleine twee weken geleden werden al honderden mensen weggestuurd.
In het Vondelpark zijn alleen de twee hoofdingangen open, meldt een gemeentewoordvoerder. Er mogen alleen nog mensen het park in zodra iemand vertrekt.
Om ervoor te zorgen dat het in het Westerpark niet te druk wordt, heeft de gemeente markeringen aangebracht om bezoekers te herinneren aan de 1,5 meterregel.
De gemeente heeft een online kaart waarop te zien is op welke plekken het druk is. “Maar die kaart is niet realtime,” waarschuwt een gemeentewoordvoerder.
Voor zover bekend zijn er geen boetes uitgedeeld.EINDE ARTIKEL HET PAROOL
[4]
”Door middel van reclamespotjes, prik-evenementen met dj’s en de door De Jonge geuite slogan ‘Dansen met Janssen’, moedigde het ministerie jongeren bovendien aan om direct na hun prik naar feestjes te gaan.”
NOS
JONGEREN, DIE GINGEN DANSEN MET JANSSEN KUNNEN CORONASCHADE VERHALEN OP STAAT
Verschillende jongeren die kort na een Janssen-prik gingen feesten, zeggen dat het ministerie van Volksgezondheid ze bewust in een onveilige situatie heeft gebracht, zonder duidelijk te zijn over de risico’s. Ze voelen zich misleid, omdat demissionair minister Hugo de Jonge nu zegt dat het doel van ‘Dansen met Janssen’ was om zoveel mogelijk jongeren tot vaccinatie aan te sporen.
Urgenda-Advocaat Marijn Kingma zegt dat als deze jongeren langdurige coronaklachten ontwikkelen (long covid), een zaak tegen de regering kansrijk is. “Ik zou zo’n zaak wel aandurven. Ze mogen me bellen.”
“
Als de minister zegt dat het veilig is, dan ga ik ervan uit dat het veilig is.
Het Janssen-vaccin werkt pas optimaal na twee weken, maar het ministerie verstrekte al één dag na de prik een QR-code waarmee jongeren de disco in konden. Testen was dan niet meer nodig, en binnen werd de 1,5 meter-afstandsregel losgelaten. Europese buurlanden hanteerden wél de veertien dagen inwerktijd, maar De Jonge vond zijn aanpak “verantwoord”.
Nieuwsuur sprak verschillende jongeren die kort na het Janssen-vaccin gingen dansen en corona opliepen. Zij zeggen dat het voor hen niet duidelijk was dat het Janssen-vaccin nauwelijks bescherming biedt de eerste dagen. “Als de minister van Volksgezondheid zegt dat het veilig is, en je krijgt zo’n QR-code, dan ga ik er vanuit dat het veilig is om te gaan dansen”, zegt Harm.
Door middel van reclamespotjes, prik-evenementen met dj’s en de door De Jonge geuite slogan ‘Dansen met Janssen’, moedigde het ministerie jongeren bovendien aan om direct na hun prik naar feestjes te gaan.
Advocaat Marijn Kingma, die namens Urgenda de klimaatzaak tegen de staat aanspande en won, zegt dat wanneer sprake is van een bedreiging van de volksgezondheid de overheid de plicht heeft om burgers te informeren over risico’s. Dat heeft de overheid hier niet voldoende gedaan. Volgens Kingma hebben jongeren ook een eigen verantwoordelijkheid om op zoek te gaan naar informatie, maar vertrouwden zij in dit geval op uitlatingen van “nota bene de minister van Volksgezondheid”.
Het Janssen-vaccin beschermt de eerste 14 dagen nog nauwelijks tegen ziek worden en doet dan nog helemaal weinig tegen besmettelijkheid. Dat wisten de jongeren naar eigen zeggen niet. “Ik wist dat ik een risico kon lopen, maar als ik had geweten dat het risico zo hoog was, dan was ik nooit uitgegaan”, zegt Anne.
‘Ineens is long covid een probleem’
Jongeren voelen zich misleid omdat De Jonge nu zegt dat het achterliggende doel van de ‘Dansen met Janssen’-aanpak was om meer jongeren aan te sporen zich te laten vaccineren. “Ik vind dat echt verwerpelijk”, zegt Anne. “Dan speel je dus met mijn gezondheid om het vaccin aan te smeren bij mensen.”
Harm: “Voor mijn gevoel zei hij in het begin juist dat het wél veilig was, en niet dat het alleen maar ging om jongeren een prik te laten nemen. Dat neem ik hem kwalijk.”
De jongeren zijn ook verbaasd dat Rutte en De Jonge op de afgelopen persconferentie plotseling wezen op de gevaren van long covid voor jongeren. “Het was eigenlijk de eerste keer dat ik hoorde dat long covid een groot probleem was”, zegt Harm. “Apart dat ze dat blijkbaar al wel wisten.”
Advocaat Kingma beaamt dat de overheid tot nu toe vrij weinig informatie over langdurige coronaklachten heeft gegeven. “Jongeren konden dus niet weten dat ze dat risico liepen, en daarmee heeft de overheid haar informatieplicht geschonden.”
Als jongeren die kort na het Janssen-vaccin zijn gaan dansen long covid-klachten ontwikkelen, kunnen ze de schade, bijvoorbeeld bij het gedeeltelijk arbeidsongeschikt raken, verhalen op de staat, meent Kingma.
Geen onderzoek naar vaccinatiebereidheid
Minister De Jonge noemt de ‘Dansen met Janssen’-aanpak verantwoord gezien het lage besmettingsniveau van destijds, en stelt bovendien dat het een positief effect had op de vaccinatiebereidheid. “Door op deze manier Janssen aan te bieden hebben heel veel méér mensen zich laten vaccineren dan ze anders zouden hebben gedaan”, zei De Jonge onlangs.
Maar op vragen van Nieuwsuur op welk onderzoek hij deze uitspraak baseert, zegt het ministerie dat er geen onderzoek naar is gedaan. De uitspraak heeft dus geen basis.
Een woordvoerder van het ministerie wijst nog wel naar eerder gedragsonderzoek waaruit zou blijken dat ’toegang door vaccinatie’ een reden kán zijn voor mensen om zich te laten vaccineren. Maar ook dat blijkt niet te kloppen. Want in dit onderzoek blijkt ’toegang’ te gaan over de fysieke toegang tot de vaccinatielocatie, en staat er verder juist dat het “nog niet bekend is in hoeverre de invoering van de CoronaCheck-app, waarbij een vaccinatiebewijs toegang zou geven tot evenementen (…), invloed heeft op de vaccinatiebereidheid”.
De jongeren betwijfelen ook of het waar is. “Ook zonder ‘Dansen met Janssen’ stond ik te popelen om een vaccin te krijgen”, zegt Herman. De andere jongeren die Nieuwsuur sprak, beamen dit.
‘Dansen kan verantwoord’
Het ministerie van Volksgezondheid zegt dat er in de publieksvoorlichting altijd op is gewezen dat het vaccin pas na twee weken optimaal zou werken. Op een webpagina van de Rijksoverheid staat dit inderdaad vermeld.
Maar op 1 juli zei een woordvoerder van het ministerie tegen de NOS nog dat men “direct na de vaccinatie” zodanig “goed beschermd” was dat het ministerie het “verantwoord” vond om mensen binnen te laten.
EINDE BERICHT NOS
[5]
ZIE NOOT 4
[6]
”NOG GEKKER:PERSCONFERENTIE 14 SEPTEMBER/AFSCHAFFING 1.5 METER
Maar het kan altijd idioter:Op de Persconferentie van 14 september werd aangekondigd, dat de1.5 meter werd afgeschaft, met andere woorden:Niet meer verplicht gesteld [33]Schrijfster dezes vond dit niet alleen de grootste idiotie totnu toe, omdat je een van de eerste en meest elementaire maatregelenin de pandemie bestrijding, natuurlijk pas als laatste afschaft, maar ooklevensgevaarlijk, hetgeen zij formuleerde in 10 vragen aan Rutte [34]En natuurlijk pakte dit niet goed uit en begonnen de besmettingenweer te stijgen.Het was dan ook niet verwonderlijk, dat vanaf 24 november anno Domini 2021, de anderhalve meter weer verplicht werd gesteld. [35]Wat een geblunder, wat een geknoei, wat een levensgevaarlijkSpel met de volksgezondheid!
VII
PERSCONFERENTIE 2 NOVEMBER/MONDKAPJE WEER VERPLICHT Ook de met zoveel aplomb aangekondigde afschaffing van het verplichtemondkapje in onder andere supermarkten op de persconferentie van 18 juni anno Domini 2021 [36] werd teruggedraaid op de persconferentie van 2 november anno Domini 2021! [37]Zouden er nog mensen zijn, die er NIET van overtuigd zijn, dat ditdemissionaire kabinet maar wat heeft gedaan en Russische Rouletteheeft gespeeld met de volksgezondheid?”
Minister-president Rutte, minister De Jonge en Jaap van Dissel van het Outbreak Management Team (OMT) leggen uit waarom het kabinet heeft besloten dat Nederland in ieder geval tot en met vrijdag 14 januari 2022 in lockdown gaat.
Inleidend statement minister-president Rutte
Goedenavond. Ik, wij, we staan hier vanavond met een somber gemoed. En ik denk dat veel mensen die nu zitten te kijken dat ook precies zo zullen voelen. Want een ingelaste persconferentie op zaterdagavond, vier dagen na de vorige persconferentie, dat belooft natuurlijk niet veel goeds. In één zin samengevat: Nederland gaat vanaf morgen nog een keer in lockdown. Nederland gaat nog een keer op slot. Dat is onvermijdelijk vanwege de vijfde golf die met de omikronvariant op ons afkomt. Omikron verspreidt zich nog sneller dan we al vreesden. En dus moeten we nu ingrijpen om zoveel mogelijk erger te voorkomen. Uit voorzorg. Dat is het ingewikkelde verhaal dat we vanavond hebben te vertellen. Daarom hebben we Jaap van Dissel gevraagd er vanavond bij te zijn, als voorzitter van het Outbreak Management Team, het OMT. Hij zal uitleggen waarom we niet kunnen wachten. En ook waar we vanwege omikron rekening mee moeten houden in de ziekenhuizen. Ik zal daarna zo kort mogelijk toelichten wat deze nieuwe lockdown concreet inhoudt. En vervolgens komt Hugo de Jonge aan het woord over wat er wordt voorbereid en klaargezet om deze vijfde golf zo goed mogelijk voor te blijven en te doorstaan. Maar nu eerst het woord aan Jaap van Dissel.
Inleidend statement Van Dissel
Dank u wel. Goedenavond dames en heren. Het OMT acht de huidige situatie zorgelijk en hecht er aan om hier uitleg te geven van het OMT-advies. De afgelopen twee jaar hebben we gezien dat verschillende virusvarianten van het coronavirus golven van infectie veroorzaakten in Nederland. En zoals u weet was de laatste variant die dat deed, was natuurlijk de deltavariant en we hebben dagelijks nog enkele tienduizenden infecties ten gevolge van die variant. Toch lijkt de piek van deze golf achter ons te liggen en dat komt natuurlijk niet in het laatst door de maatregelen die getroffen zijn enige tijd geleden door het kabinet. We zien daar nu de gunstige effecten van op het aantal nieuwe infecties. Tegelijkertijd realiseren we ons dat de bezetting van de ziekenhuizen nog steeds heel erg hoog is, dat de druk op de huisartsenzorg hoog is, dat de druk op de verpleeghuizen hoog is. En ofschoon we zien dat de getallen dalen, zijn we er nog niet. Desalniettemin, ondanks dat het OMT zich realiseert dat we dus over die piek van de deltagolf heen zijn, maakt het zich zorgen over de omikronvariant en de opkomst daar van. Die variant die zorgt momenteel nog maar voor een klein deel van de infecties in Nederland, maar we weten dat dat door z’n zeer snelle verspreiding dat aandeel snel zal toenemen. En het is zo dat in Nederland, op grond van de eerste gegevens, we zien dat de toename ongeveer een verdubbeling inhoudt van het percentage dat aan omikron kan worden toegeschreven van zo’n 2 tot 3 dagen. In Amsterdam ligt het percentage omikron, dat heeft u misschien ook gisteren gehoord, al rond de 25%. En waarschijnlijk vandaag weer wat hoger. En als je naar andere grote steden in Europa kijkt, van Londen weten we dat dat inmiddels al zo’n 70% is, dus we gaan er vanuit dat die omikronvariant zich snel zal verspreiden, ook in Nederland. En eigenlijk dat we voor, zo tussen kerst denken we, en de jaarwisseling, de omikronvariant ook dominant zal zijn. En dominant betekent in dit geval dat de meerderheid van de infecties in Nederland ten gevolge van die omikronvariant optreedt. En dat betekent ook dat de deltavariant daarmee verdrongen is. Het punt met de omikronvariant, behalve dat we weten dat het zich heel snel kan verspreiden en daar kunnen verschillende oorzaken voor zijn, weten we ook een aantal dingen nog niet. We weten wel dat, en daar kom ik zo natuurlijk verder op terug, wat we wel weten is dat die omikronvariant zich kan onttrekken aan opgebouwde afweer ten gevolge van een doorgemaakte infectie, of een eerdere vaccinatie. Zeker als dat enige tijd terug is en dat biedt dan uiteindelijk minder bescherming om die weer op te lopen. En waarom komt dat? Dat komt eigenlijk omdat die omikronvariant te veel afwijkt van het virus waarmee dat vaccin destijds gemaakt is. U moet het vergelijken: iemand trekt plotseling een andere jas aan en dan herken je hem niet meer. Dat is eigenlijk wat er gebeurt. Het afweersysteem kan hem eigenlijk niet goed herkennen, omdat die omikronvariant aan de buitenzijde een ander gedaante aanneemt. En op zich nog verder hetzelfde vermogen heeft om de cel te infecteren. Dat die omikronvariant dat kan, en dat we dus zien dat de opgebouwde afweer daar onvoldoende tegen beschermt, of in ieder geval veel minder dan tegen de huidige deltavariant, dat is natuurlijk een flinke tegenvaller. Dat zult u begrijpen, want dat zet ons toch weer een beetje terug. Tegelijkertijd weten we ook dat boostervaccinaties, dus het geven van een derde vaccinatie na een volledige vaccinatiereeks van twee, tenzij je het Janssenvaccin natuurlijk gegeven is, dat dat een opfrissing geeft van het afweersysteem en ook maakt dat na die booster de bescherming tegen de omikronvariant weer belangrijk toeneemt. Dus niet alleen moet ik misschien toevoegen bescherming tegen infectie, maar ook bescherming tegen ernstige ziekte verwachten we. En dan is het op zich, begrijpt u, heel goed nieuws, dat vorige week al besloten is, natuurlijk een beetje vooruitkijkend, omdat die omikronvariant z’n schaduw vooruit wierp, om die boostervaccinatiecampagne zeer sterk te versnellen, omdat dat momenteel natuurlijk heel erg belangrijk is. En dat betekent dat, hoop ik, dat iedereen daar ook gebruik van maakt, want we zijn als land het meest gebaat bij een hele grote opname van die boostervaccinatie. Ga die vooral halen. Maar ook denk ik een oproep aan diegenen die nog niet gevaccineerd zijn, om dat alsnog te doen, want twee initiële vaccinaties helpen ook, beschermen ook tegen de omikronvariant. Nou omdat die variant nieuw is, weten we ook een aantal dingen nog niet. Een van de meest belangrijke zaken waar we graag inzicht in zouden willen hebben is hoe ziek je er nou van kan worden. Maar dat kan helaas nog enige tijd duren voordat we daar echt robuuste data over hebben. En dan zult u zich afvragen: waarom is dat dan zo? Want het is toch eigenlijk, je hoeft maar om je heen te kijken, en die infecties die zijn er, dat moet niet zo ingewikkeld zijn. Toch ligt dat iets complexer. Bijvoorbeeld we zien in Engeland een hele snelle toename van die omikronvariant. Inmiddels al in Londen al zo’n 70%. U kunt zich voorstellen dat je dan kan kijken hoeveel ziekenhuisopnames zijn er ten gevolge van die variant en daar zit natuurlijk altijd een zekere vertraging in omdat je eerst ziek wordt en dan ongeveer een week, ietsje later, naar het ziekenhuis eventueel gaat. Het probleem is dat die variant zich niet vanaf het begin af aan even verdeelt over de populatie, dus over de bevolking. En als initieel meer jongeren dan ouderen die omikronvariant oplopen, dan kunt u zich voorstellen dat de getallen hoog zijn, maar dat je eigenlijk hele lage ziekenhuisopnames krijgt, domweg omdat dat reflecteert dat de patiënten jong zijn. Dus voordat je voldoende verspreiding in de bevolking hebt, bijvoorbeeld in Engeland die natuurlijk toch op Nederland voorloopt en kan zien wat er gebeurt als kwetsbaren de ziekte krijgen, dat gaat gewoon even enige tijd kosten en die tijd hebben we in Nederland nodig want je wilt voor de modellering natuurlijk heel graag weten hoe je dat moet invullen en dat kunnen we momenteel simpelweg niet. Die onzekerheid die maakt dat onze modelleringen heel erg afhankelijk worden van aannames en dat als we nu die modelleringen uitvoeren, dan zien we eigenlijk dat we, als je natuurlijk hele milde getallen invoert, dan gaat het, maar als je minder optimistische getallen invoert en deels aanneemt dat die omikronvariant eigenlijk op dezelfde wijze als het deltavirus toch ook personen ziek kan maken, dan zien we gewoon nu dat het aantal zieken wat we dan zullen krijgen vanwege de zeer snelle verspreiding van het virus, zo hoog is dat het de eerste golf in Nederland kan overstijgen. En dat zou dus betekenen dat we door de omikronvariant weer meer ziekenhuisbedden bezet zien door ernstig zieke patiënten en misschien ook meer ic-bedden als we in de eerste golf hebben gehad. U kunt zich voorstellen dat dat met alle onzekerheden die we nu hebben toch tot grote zorg leidt en dat je daar graag het maximale aan wilt doen om dat te voorkomen. Dat is dan eigenlijk ook de reden dat het OMT natuurlijk na een prelude vorige week nu opnieuw het kabinet adviseerde. In dit geval om aanvullende maatregelen te nemen, behalve de boostercampagne die natuurlijk al een week geleden ernstig of belangrijk versneld is, om aanvullende maatregelen te nemen en die maatregelen die kunnen eigenlijk niet anders zijn dan een intensivering van de huidige maatregelen en dan kom je al snel terug op een situatie als we vorig jaar rond kerst hebben gehad. U kunt zich het misschien goed herinneren toen kwam de alfavariant als een duveltje uit het doosje. In dat geval uit Engeland en moesten we plotseling ook intensiveren omdat die alfavariant ten opzichte van de toen circulerende variant besmettelijker is. Dus ja, eigenlijk samengevat, met zoveel onzekerheden over de eigenschappen van de omikronvariant. Onzekerheid natuurlijk ook hoeveel personen uiteindelijk ingaan op de dringende oproep om toch die booster te halen. Onzekerheden met betrekking tot hoe ziek je er van wordt, maar toch in potentie de grote impact van dit virus en zijn zeer snelle verspreiding zodat je veel zieke mensen krijgt en naar verwachting dus ook relatief veel ernstig zieke patiënten, maakt dat het OMT uit voorzorg heeft geadviseerd om aanscherping van de maatregelen te gaan doen. Die maatregelen die nemen we dan om verspreiding van omikron te vertragen. Daar kopen we als het ware tijd mee, en in die tijd kunnen we gebruik maken om ons verder voor te bereiden. Natuurlijk ook om iedereen de kans te geven van de boostervaccinatie gebruik te maken, maar tevens gaat het niet alleen om een vertraging. Het gaat er ook om dat we denken dat we de huidige zorg die toch nog vanwege de hoge aantallen opgenomen patiënten erg onder druk staat, dat we ook die nog meer ruimte kunnen bieden en meer lucht kunnen geven totdat deze volgende golf naar alle waarschijnlijkheid er toch aankomt. Veel onzekerheden nog, dat wil ik benadrukken. Het kan ook wel ’s mee zitten, maar dat hebben we helaas met het coronavirus nog niet vaak gehad. Maar in ieder geval een situatie die nu in de ogen van het OMT vroeg voor extra maatregelen. En u kunt er natuurlijk ook vanuit gaan dat als het beeld, op grond van informatie die we in Nederland gaan verkrijgen, maar ook vanuit het buitenland gunstiger blijkt dan de aannames waarmee we nu hebben gerekend, en we denken dat het meevalt, dan is het duidelijk dat het OMT als eerste ook weer het kabinet zal adviseren om de maatregelen af te bouwen. Daarbij wilde ik het laten, dank u wel.
Extra uitleg minister-president Rutte
Heel veel dank voor deze heldere uitleg. Dat was het waarom. En dan nu over het hoe en het wat. De nieuwe lockdown gaat in per morgenochtend zondag 19 december 5 uur ’s morgens en duurt in principe tot en met vrijdag 14 januari. In de dagen voor 14 januari zullen we op basis van de situatie dan opnieuw wegen wat er nodig is en wat er op dat moment misschien weer wel kan. En natuurlijk, als de cijfers de komende weken meevallen, dan komen we eerder bij jullie terug. Maar u hebt het Jaap van Dissel net ook horen vertellen: er zijn gewoon nog veel onzekerheden. Wat betekent de lockdown concreet? Het betekent om te beginnen dat de norm voor thuisbezoek naar 2 gaat. Dus ontvang thuis maximaal 2 gasten vanaf 13 jaar. Buiten wordt 2 mensen de maximaal toegestane groepsgrootte, behalve als je met het eigen huishouden naar buiten gaat en met uitzondering van kerstavond, eerste en tweede kerstdag en de jaarwisseling. Op die dagen geldt maximaal 4 gasten thuis ontvangen en ook buiten een maximale groepsgrootte van 4 mensen. De lockdown betekent vervolgens dat alle winkels de deuren sluiten. Bestellen en afhalen aan de deur – het eerdere click en collect – is wel toegestaan. Supermarkten, drogisterijen en andere essentiële winkels blijven open tot uiterlijk 8 uur ’s avonds. En ook essentiële diensten als tankstations, bibliotheken en apotheken die blijven geopend. Het onderwijs sluit de deuren, van groep 1 in het basisonderwijs tot en met de universiteiten, en in het verlengde daarvan sluit ook de buitenschoolse opvang. Voor kwetsbare leerlingen en studenten en voor kinderen van mensen met cruciale beroepen blijft noodopvang beschikbaar. Voor het onderwijs stellen we de einddatum van de lockdown op zondag 9 januari, omdat iedereen na de kerstvakantie natuurlijk meteen weer terug wil naar het onderwijs, in de klas of in de collegezaal. Dat is gewoon heel belangrijk. Maar met alle onzekerheden vragen we alle scholen en instellingen wel om zich voor te bereiden op het geven van afstandsonderwijs in die eerste week na de vakantie. Dat is de week van 10 januari. Daarover, of de scholen helemaal open kunnen of niet, daar zullen we op maandag 3 januari duidelijkheid over geven. En wat sowieso door kan gaan zijn het praktijkonderwijs, het onderwijs aan kwetsbare jongeren, de lessen voor examenleerlingen en tentamens en examens – met inachtneming van alle geldende veiligheidsregels natuurlijk. De musea, theaters, bioscopen en concertzalen zijn gesloten. Net als pretparken en dierentuinen. En net als de horeca en de evenementensector. Afhalen in de horeca is toegestaan. Voor sommige evenementen, zoals warenmarkten, geldt een uitzondering. En uitvaarten en huwelijken zijn onder voorwaarden natuurlijk mogelijk. Alle niet-medische contactberoepen gaan dicht. Zoals kappers, nagelstudio’s en schoonheidsspecialisten. Fysiotherapeuten en andere medische contactberoepen kunnen wel doorwerken. Tot slot gaan alle binnensportlocaties dicht en worden alle sportcompetities stilgelegd. Sportlocaties buiten zijn overdag open van 5 tot 5, overdag. Onder de 18 zijn onderlinge partijtjes mogelijk, ook op minder dan anderhalve meter afstand. Boven de 18 geldt maximaal 2 personen samen, op anderhalve meter afstand en eventueel met een instructeur. Professionele sport kan wel doorgaan, maar zonder publiek, zoals nu ook al het geval is. Zwemlessen voor diploma’s kunnen doorgaan tot 5 uur ’s avonds. En ik onderstreep dat het iedereen natuurlijk vrij staat te wandelen, te fietsen, een rondje te rennen of wat dan ook. Want sporten is goed, gezond en dus belangrijk. En om meteen veel vragen voor te zijn: als je op vakantie gaat, dan hou je je dan aan de regels van het land waar je bent, ook als dat land Nederland is. U merkt, ik formuleer alle regels van de lockdown bewust zo kort mogelijk en met zo min mogelijk uitzonderingen en details. Die staan zo meteen weer op rijksoverheid.nl. Natuurlijk blijven ook de basisregels heel belangrijk: handen wassen, afstand houden, testen bij klachten en zorg binnen alsjeblieft voor voldoende frisse lucht. De ventilatie. Natuurlijk zijn er financiële regelingen voor bedrijven, voor culturele instellingen en sportorganisaties, en voor tegemoetkoming aan ouders van de eigen bijdrage voor buitenschoolse opvang. En natuurlijk blijven de bestaande regels gelden, bijvoorbeeld voor afstand houden en mondkapjes. Maar het gaat vanavond om deze hoofdboodschap: omikron dwingt ons het aantal contacten zo snel mogelijk en zo veel als maar kan te beperken, en daarom gaat Nederland vanaf morgen op slot. En ik hoor heel Nederland inmiddels zuchten: dit allemaal precies 1 week vóór Kerstmis. Weer een kerst die totaal anders is dan we zouden willen. Weer heel slecht nieuws voor al die ondernemers en culturele instellingen die het juist van de feestdagen moeten hebben. Weer een domper voor alle jongeren voor wie het leven ineens weer een stuk saaier wordt, of voor ouderen voor wie het sociale contact tijdens de feestdagen extra belangrijk is. We kennen allemaal wel iemand die deze dagen wat extra aandacht nodig heeft. Laat ons een beetje op elkaar blijven letten. Kerst is het feest van hoop en van licht in het donker. En we hebben eerder met elkaar bewezen dat we als samenleving veel aankunnen. Met elkaar komen we ook deze periode weer te boven. Daar ben ik absoluut van overtuigd.
Inleidend statement minister De Jonge
Hoe zwaar onze boodschap ook is, we weten wat ons te doen staat. Ja, we blijken minder goed beschermd tegen de omikronvariant. Maar boosteren helpt dus enorm. En daarmee brengen we onze bescherming tegen de omikronvariant weer op peil. En dat is dus wat we kunnen en moeten doen. Dat is ook wat perspectief geeft. Voor nu kunnen we geen risico nemen. Voor nu moeten we met deze maatregelen de verwachte omikrongolf verlagen en vertragen. Want daarmee kopen we tijd. Tijd om meer te leren over de impact van de omikronvariant. Vooral over hoe ziek we er van worden. Tijd om de golf van de Deltavariant waar we nu nog inzitten verder te laten afnemen, zodat er weer meer ruimte komt in de zorg. En tijd om iedereen die boosterprik te kunnen geven. De GGD en het RIVM leveren een ongekende prestatie om alle 18-plussers zo snel mogelijk een booster te geven. Met hulp van Defensie en het Rode Kruis. Met hulp van ziekenhuispersoneel. Van de huisartsen. Van artsen in instellingen. En van vele vrijwilligers. Het gaat om tienduizenden mensen. Het is alle hens aan dek. Ruim 1,5 miljoen boosterprikken zijn gezet. We hebben er dus nog 9,5 miljoen te gaan. Als tenminste iedereen een booster neemt. En dat moet. Anders bent u niet genoeg beschermd tegen omikron. Komende week zetten we 1 miljoen prikken, de week daarna gaan we richting de anderhalf miljoen prikken per week. We zetten alles op alles om de snelheid verder te maximeren. Nog meer prikken per locatie, nog meer uren per dag, nog meer mensen. Zoveel mogelijk 60-plussers kunnen nog voor de jaarwisseling hun boosterprik halen. En als u nog geen afspraak heeft, maak die dan alsnog, online. Omdat we elke dag blijven uitbreiden, komen er elke dag nieuwe afspraakmogelijkheden bij. Dus lukt het vandaag of morgen niet om voor de jaarwisseling nog aan de beurt te zijn, probeer het dan een dag later nog eens. Een deel van de 60-plussers heeft op dit moment een afspraak staan in januari. Zit u bij die groep en komt er eerder plek vrij, dan krijgt u van de GGD in de loop van volgende week een sms waarmee u de afspraak kunt vervroegen. Zo bieden we zoveel mogelijk 60-plussers de gelegenheid om nog voor de jaarwisseling aan de beurt te komen. En dat is ook de reden dat we even pas op de plaats hebben gemaakt met het uitnodigen van de 60-minners. Vanaf begin volgende week nodigen we de eerstvolgende geboortejaren weer uit. En: alle 18-plussers krijgen uiterlijk 7 januari de oproep een afspraak voor hun booster te maken. En dat betekent dat we in de tweede helft van januari klaar zijn met dit boosteroffensief. Dan hebben alle volwassenen die langer dan 3 maanden geleden zijn gevaccineerd of een covid-infectie hebben doorgemaakt, de kans gehad om het boostervaccin gehad te hebben. Het is een enorme klus. En dat is ook de reden waarom ik u vraag de afspraak online te maken. Zo helpt u de GGD om deze mega-operatie zo snel en soepel mogelijk te laten verlopen. Bent u niet handig met de computer, vraag dan gerust hulp aan kinderen of aan kennissen of aan buren. Ook bij de bibliotheek zijn mensen die u kunnen helpen. En wat staat ons verder te doen? Intussen bereiden we ons, met de zorg, voor op verschillende scenario’s. Is die snel verspreidende omikronvariant even ziekmakend als de deltavariant? Dan leidt dat tot een druk op de ziekenhuizen die we niet eerder hebben gezien. En niet alleen op de ziekenhuizen. Op de hele zorg. Is deze variant minder ziekmakend maar gaat het wel om heel grote aantallen patiënten? Dan kan dat door de snelle verspreiding nog steeds leiden tot een hele grote druk op zorg. In de ziekenhuizen, maar ook in de huisartsenzorg, de thuiszorg, in de verpleeghuizen, eigenlijk in de hele zorg. We doen er alles aan dat die scenario’s geen werkelijkheid worden. Maar we willen er wél klaar voor zijn. Zodat ook onder de zwaarste omstandigheden de zorg beschikbaar blijft voor iedereen die dat dringend nodig heeft. Dat is het doel. En dit is wat u kunt doen: Houd u zich aan de maatregelen, wees extra voorzichtig. Blijf thuis als u klachten heeft, zorg dat u niet bijdraagt aan de verspreiding van het virus. Bent u ouder dan 70, heeft u een zwakke gezondheid of werkt u met kwetsbare mensen? Doe als u klachten heeft dan een test bij de GGD. En valt u niet onder die groepen? Dan kunt u ook een zelftest doen. Maar is die zelftest positief, ga dan altijd naar de GGD. En nogmaals: zodra uw geboortejaar aan de beurt is: haal die boosterprik. Bent u langer dan 3 maanden geleden volledig gevaccineerd en denkt u: ik zit wel goed? U bent niet genoeg beschermd tegen de nieuwe omikronvariant. Háál die boosterprik. Bent u deels gevaccineerd, of heeft u al corona gehad en denkt u: Nou, ik zit wel goed? U bent niet genoeg beschermd tegen de omikronvariant. Dus haal die boosterprik. Bent u deels gevaccineerd of heeft u al corona gehad en denkt u: ik zit wel goed? U bent niet genoeg beschermd tegen de omikronvariant. Haal die boosterprik. En bent u nog helemaal niet gevaccineerd? Dan bent u dus helemaal niet beschermd. En dit is dan echt het moment om twijfels overboord te gooien. Omikron verspreidt zich zo snel dat het risico op besmetting nu nog groter is. Dus aarzel niet langer en haal die prik. En laten we allemaal de moed erin houden in deze moeilijke tijd. We hebben eerdere golven doorstaan. En we weten wat ons te doen staat. We kunnen dit. Als we het ook nu weer samen doen.
Beantwoording van vragen
VRAAG (NOS)
Premier Rutte, met een lockdown vraagt u weer veel van NL. Snapt u dat mensen daar moedeloos van worden?
RUTTE
Totaal, totaal. Het is echt verschrikkelijk dat dit nodig is. Wij waren allemaal echt totaal uit de stoel geblazen toen wij vorige week vrijdag voor het eerst hoorden dat er grote zorgen leefden bij het OMT. Het OMT heeft die week gebruikt om verder te preciseren, in kaart te brengen precies, beter te begrijpen wat er aan de hand is. En gisteren hebben zij ons gezegd, luister, we weten nog niet alles, maar het ziet er zeer zorgelijk uit. Zouden we wachten tot we wel alles weten dan ben je een week tot tien dagen verder en als dan blijkt dat onze zorgen waar zijn dan is het te laat om in te grijpen. Dus doe het nu. Vandaar dat we gisteravond ook alles gevolgd hebben en vandaag de besluitvorming hebben gehad. Maar ik vind het echt verschrikkelijk. Het is verschrikkelijk voor het hele land, voor 17 miljoen mensen, voor al die bedrijven, voor al die jongeren, voor al die ouderen, voor iedereen die eenzaam is. Voor iedereen die gewoon ook naar de Kerstdagen toekeek en gewoon wil genieten van het leven, dat we nu al bijna twee jaar in deze ellende zitten. Het enige dat je kan zeggen: we zijn niet de enige. Het is heel Europa. Maar dat is natuurlijk geen troost.
VRAAG
Nederland is in vergelijking met andere landen relatief laat begonnen met de boostercampagne. Is die harde lockdown van nu in dat licht nog wel uit te leggen?
RUTTE
Nou ja weet u, we zijn inderdaad, we zitten niet bovenaan het lijstje qua boosteren, dat klopt absoluut daar heeft u helemaal gelijk in. We zijn het nu wel heel snel aan het inhalen. Maar het is ook weer niet zo dat landen die wel heel veel geboosterd hebben geen problemen hebben. In Denemarken bijvoorbeeld zijn de scholen al dicht vanaf 15 december. In Engeland, waar inmiddels zo’n 40 procent geboosterd is, worden deze dagen de besluiten voorbereid om vergaande maatregelen te nemen, om het openbare leven te beperken. Dus ja, wij zijn later begonnen met boosteren en we zijn nog niet zo ver als die anderen, we halen dat nu in. Maar het is niet zo dat die andere landen dus geen zware maatregelen hoeven te nemen.
VRAAG
En hebben wij in de afgelopen maanden niet te veel risico genomen waardoor ziekenhuizen nu vol liggen en we nu totaal geen buffer meer hebben om die opkomende omikronvariant op te vangen?
RUTTE
Nou daar is ook de situatie hier natuurlijk vergelijkbaar met heel veel andere landen in Europa. Toen de aantallen opliepen, het aantal besmettingen, hebben we ook steeds, als we door die grenswaarde heengingen hebben we maatregelen genomen op basis van alle advisering. Je ziet ook dat het werkt. Want het rare vandaag is natuurlijk dat Nederland zal zeggen, maar luister Rutte, die aantallen besmettingen zijn aan het dalen, zie je dat dan niet? Het aantal mensen dat opgenomen wordt in de ziekenhuizen is aan het dalen. Dat klopt. Dat is het goede nieuws, dat de maatregelen werken. De avondlockdown, die tot en met vanavond, tot morgenochtend 5.00 uur geldt, als we naar die volledige lockdown gaan, die werkt. Die heeft effect. In de ziekenhuizen liggen nog veel mensen maar ook daar begint de druk nu af te nemen. Al een aantal dagen dat het echt heel fors lager is, althans de instroom fors lager is. Maar het punt is dat we natuurlijk nu aan zien komen, die enorme golf van omikron en dat die ertoe kan leiden dat je zo vanaf begin januari onbeheersbare situaties krijgt als je niet nu maatregelen neemt.
VRAAG
Ja misschien voor u meneer De Jonge, is de wrange conclusie van nu niet dat we nu tijd hebben moeten kopen met een harde lockdown om de achterstand in de boostercampagne in te kunnen lopen?
DE JONGE
Ik denk dat je het zo ook weer niet kunt zeggen. Want zoals Mark Rutte net zegt, je ziet eigenlijk in alle landen, ook landen die verder zijn met die boosterprik, dat er op dit moment maatregelen zijn genomen of worden genomen die toch wel erg vergelijkbaar zijn ook met datgene wat we in Nederland doen. Dat geldt überhaupt, als je een beetje uitzoomt dan zijn alle landen in Europa, maken ongeveer dezelfde ontwikkeling door, nemen ook ongeveer dezelfde maatregelen met ongeveer dezelfde effecten. Het kan eens een week meer, eerder of later zijn maar het is toch wel behoorlijk vergelijkbaar. Het is wel waar dat het hard nodig is om tijd te kopen. Tijd te kopen allereerst om te leren: hoe ziekmakend is die omikronvariant eigenlijk? Je zou kunnen zeggen: dat gaan we dan ontdekken de komende weken, maar punt is dat als je een aantal weken verder bent, dat je dan niet meer de maatregelen kunt nemen die je nu nog wel kunt nemen. Dan niet meer het effect kunt sorteren dat je nu nog wel kunt sorteren. Tweede reden is inderdaad tijd te kopen voor die booster, dat is waar. Het is noodzakelijk om zo snel mogelijk zo veel mogelijk mensen te prikken. En daarbij hoop ik ook dat we uitkomen op een hoger percentage dan de percentages zoals we die nu leren uit de gedragsonderzoeken. Wat we nu leren is dat zo’n 80 procent bereid zou zijn om die boosterprik te nemen. En dat is te weinig. We moeten echt zorgen dat iedereen die zijn eerste twee prikken heeft genomen ook die derde prik gaat halen. En eigenlijk moeten we er natuurlijk ook voor zorgen dat die 11 procent die überhaupt nog geen prik heeft genomen ook alsnog overtuigd raakt om die prik te nemen. Want hoe beter we gevaccineerd zijn, hoe beter we ook deze omikronvariant te lijf kunnen gaan.
VRAAG (RTL)
Vraag voor premier Rutte. Ik heb een beetje mee zitten schrijven. U zegt: er is vrij veel onzeker of u met zijn drieën zegt dat, over de omikronvariant. Aan de ene kant zegt u: het kan tot een hoge piek in de ziekenhuisopnames en IC-opnames leiden. Maar het kan ook zijn dat de belasting op de zorg juist lager uitvalt. En het zou ook nog kunnen zijn dat de omikron minder ziekmakend blijkt te zijn. Kan het dan ook zo zijn dat we het hele land nu op slot gooien zonder dat dat eigenlijk nodig blijkt te zijn?
RUTTE
Dat lijkt onwaarschijnlijk, want wat het OMT gedaan heeft is natuurlijk gekeken naar de kennis die er nu is. Uit Zuid-Afrika, uit Engeland, Denemarken, Noorwegen, andere landen. En ze hebben natuurlijk ook een netwerk, misschien kan Jaap van Dissel daar zo iets meer over zeggen. En dan zie je dat niet alles bekend is, maar dat er heel grote reden is in die cijfers, om zeer bezorgd te zijn. Maar als u mij vraagt, weet je al heel precies hoe het zit? Dat was mijn antwoord net aan de NOS, aan meneer Breedveld, nee dat weten we niet. Daar heb je echt nog een week tot tien dagen voor nodig, minstens, om nog meer te achterhalen. Maar je hebt die tijd niet. Want als je pas over een week of tien dagen zou besluiten om te doen wat we nu doen, en het zou dan blijken dat wat nu gevreesd wordt, en dat is niet een vrees in de lucht zo van ‘het zou weleens…’, nee dat is dus echt op basis van allerlei aannames dat men zegt: luister dit kan leiden tot zeer forse IC-bezetting, zeer forse ziekenhuisbezetting. Dat leidt echt tot een overstroming van onze zorg die we niet aankunnen, als dan zou blijken dat dat waar is dan kun je niet meer ingrijpen. Maar misschien kan Van Dissel iets zeggen over hoe hij …
VRAAG
Nou ik had nog een aanvullende vraag aan de heer Van Dissel, want u zei net, op een gegeven moment weten we of het meevalt of niet met die omikronvariant. Wanneer weten we dat? Is dat dan over tien dagen? Krijgen we dan bericht van: oh het valt toch mee, we kunnen weer open?
VAN DISSEL
Nou kijk wat wij doen is gewoon dagelijks bijhouden, want letterlijk komt die informatie dagelijks beschikbaar, wat er in de andere Europese landen speelt. We hebben natuurlijk ook een aantal dingen ingericht in Nederland zelf. Bijvoorbeeld in Amsterdam wordt zeer intensief gemeten. Maar we hebben ook, met de kiemsurveillance kijken we ernaar. Dan houd je oog op het virus. Wat we gewoon zien is dat de verspreidingssnelheid, is echt heel erg hoog. Vele malen hoger dan wat we tot nu toe gewend zijn van bijvoorbeeld ook het deltavirus, wat natuurlijk alweer besmettelijker was dan het zogenaamde alfavirus. Als je zo snel zo’n verspreiding krijgt, dan kun je ook eigenlijk, dan weet je eigenlijk ook zeker dat je heel snel veel infecties krijgt. Want dat volgt elkaar natuurlijk met een bepaalde proportie, en omdat het zo snel gaat, bouwt het gewoon heel snel op. Krijg je mogelijk ook snel ernstige ziektegevallen en belasting van de zorg. Dus het is met name die snelheid die ons zorgen baart, en wat je …
VRAAG
Nee ik begrijp dat het u zorgen baart. Maar wanneer kunt u nou inzien wat het effect is?
VAN DISSEL
Nou dat kunnen we zien als we voldoende vanuit de Nederlandse gegevens, voldoende generaties met het virus hebben waarbij ook de hele bevolking is aangedaan. Want u kunt zich voorstellen, als het alleen maar in een groep van jongeren rondgaat, en dat is momenteel in een aantal landen gaande, die hebben natuurlijk ook veel contacten, dan is de eerste conclusie: nou ja, we zien er niet zo veel ziekenhuisopnames van. Maar dat hebben we natuurlijk in Nederland ook niet van de delta en de andere gehad. Dus je moet toch hebben dat dat virus nog breder is rondgegaan om uiteindelijk te weten of ook met name de kwetsbaren natuurlijk wel ernstig ziek worden en naar het ziekenhuis moeten. Dat neemt gewoon tijd. Hoeveel tijd, dat hangt af van: hoe snel gaat het in Engeland, hoe snel gaat het in Denemarken, wat kunnen we daarvan leren? Er zijn wat eerste rapporten van, maar die rapporten die zijn nog onvoldoende robuust om daar al een conclusie aan te verbinden. Dus dat zullen we toch nog gewoon de komende week weer moeten aanzien.
RUTTE
Als we nu een datum konden noemen dan deden we dat, maar ik heb vanmorgen ook Jaap van Dissel gevraagd, hij heeft mij verzekerd, hij zei joh, desnoods komen wij ’s nachts bij elkaar, ’s morgens bij elkaar, in de kerstdagen, zodra er meer informatie is dan wordt onmiddellijk op de knop gedrukt en dan zit iedereen aan zijn computer en dan worden er adviezen uitgebracht. Dus Nederland hoeft ook niet bang te zijn dat we inmiddels denken: het is niet meer zo hard nodig, maar het is Kerstmis dus we vergaderen niet. Meteen wordt er ingegrepen.
VRAAG
Sorry ik heb nog twee vragen. Nog eentje voor de heer Van Dissel. Vindt u dat u een inschattingsfout heeft gemaakt met de noodzaak voor de boosterprik? Het feit dat we een beetje achterlopen als Nederland?
VAN DISSEL
Nou ja kijk, voor de duidelijkheid, als je twee jaar adviseert dan is het volgens mij onmogelijk om nooit een keer een fout te maken. Dus dat even terzijde. En ik wil ook niet een administratief antwoord geven in de zin van dat de boosterprik niet bij het OMT ligt, maar dat ligt niet bij het OMT. Dus als u zegt: heeft de hele wetenschappelijke familie van Nederland daar misschien een inschattingsfout gemaakt, dat kan. Maar ik wil u wel herinneren dat je natuurlijk toch moet, naar mijn idee althans hoor, u zult daar een eigen mening over hebben, dat je dit moet evalueren op grond van de kennis die je op een bepaald moment had. We hebben natuurlijk in de zomerperiode, dat is dan vooral de Gezondheidsraad, maar ik geef even hun gedachtegang weer ook, gezegd: de effectiviteit van de vaccins tegen ziekenhuisopnames is momenteel nog heel erg hoog. Ja, ga je dan boosteren? Waarvoor doe je dat dan? Dus we hebben toen grenzen afgesproken, dat als dat daalt dat we dat uiteraard snel zouden doorgeven. En we hebben gezorgd dat de organisatie klaarstond om dat binnen een bepaalde tijd te doen. Nou ik kan u vertellen, die grens hebben we nog niet eens bereikt. Dus met andere woorden, die boostercampagne is al eerder opgestart. Ook op grond van andere gegevens, zoals opnieuw hoeveel gevallen er waren, wellicht ook door het seizoenseffect wat het virus een zetje in de rug gaf, wat er uiteindelijk toe leidde dat de boosters versneld zijn. Ja is dat dan een fout? Ik weet het niet, u zult het misschien als fout typeren. Ik denk, we hebben gewoon integer op dat moment gekeken: waaraan wil je voldoen om te gaan boosteren? En dat moment heeft zich niet voorgedaan. Er is iets anders gebeurd waardoor uiteindelijk natuurlijk, of uiteindelijk, waardoor door is gegeven: het is nu verstandig. En vervolgens is het allemaal gaan rollen omdat we het hadden voorbereid.
VRAAG
Een hele korte vraag nog aan de heer Rutte. Afgelopen dinsdag was er ook nog een persconferentie. Er is nu weer een persconferentie. Sommige mensen typeren dat als jojobeleid. Bent u bang dat u draagvlak verliest?
RUTTE
Dat draagvlak is niet heel groot. Dat weten we. Maar niet vanwege deze week. Want we hebben (afgelopen) dinsdag heel precies gezegd: wat we nu weten is dat de avondklok daarom moet worden voortgezet. En we hadden gezegd tegen Nederland, we zullen jullie dinsdag laten weten, dat was afgelopen dinsdag. En ik heb ook toen gezegd: intussen maken we ons ook zorgen over de omikronvariant. Het OMT brengt daar vrijdag advies over uit en naar aanleiding daarvan kunnen Hugo de Jonge en ik bij Nederland terugkomen. Dus dat hebben we dinsdag gezegd. Dus in algemene zin zal ik niet zeggen dat het beleid altijd volstrekt het rechte pad vaart en is er ook wel ’s een draagvlakissue. Dat zie ik ook, maar niet door deze week.
VRAAG
Maar vindt u dat er nu een draagvlakissue is, denkt u dat mensen nog meegaan in deze lockdown?
RUTTE
Daar ben ik absoluut van overtuigd, omdat volgens mij, dat merk ik echt ook uit mijn omgeving, waarin de afgelopen maanden ik ook veel kritiek hoorde, zeggen nu mensen: luister, we maken ons zeer grote zorgen over omikron. We zien al die berichten. Kijk vandaag gewoon op de buitenlandse websites, maar ook NOS, RTL, overal, je ziet: alle kranten schrijven er over. En terecht, want het gaat zo snel met dat virus, en er zijn zulke grote risico’s dat dat daardoor mis kan gaan. Dus ik denk dat Nederland begrijpt dat dit nu nodig is, het verschrikkelijk vindt, zoals ik het zelf ook verschrikkelijk vind, maar het absoluut snapt. Dus ik denk dat waar dat draagvlak absoluut een issue is, dat dat niet per se door deze week komt. Ik denk dat deze week redelijk consistent was.
VRAAG (SBS 6)
Meneer Rutte, wij hebben dat draagvlak vandaag onderzocht en slechts 30% van de Nederlanders steunt deze harde lockdown. Ik vraag me af of mensen met kerst zich nog aan de adviesregels gaan houden. Ik denk dat veel mensen zoiets hebben van: ik ga gewoon met mijn familie afspreken.
RUTTE
Ik zag uw onderzoek, maar ik zou heel benieuwd zijn hoe dat onderzoek eruit ziet na vanavond.
VRAAG
Het is een representatief onderzoek.
RUTTE
Ja, maar dat is van voor deze persconferentie. Nu heeft Jaap van Dissel, er kijken misschien wel 6 of 7 miljoen mensen naar deze persconferentie, en die hebben net gehoord…Ik denk omdat mensen nu heel precies, en daarom is het zo belangrijk dat Jaap van Dissel er zelf ook bij is, de wetenschap, de nationale dokter, dat hij hier staat en zegt: jongens, luister er is echt iets serieus aan de hand. En ik merk de afgelopen dagen in mijn omgeving een totaal ander beeld rondom corona dan de afgelopen maanden, waarbij mensen dachten: is het nou allemaal zo heel erg? Dus ik zou heel benieuwd zijn als jullie dat onderzoek nog ’s doen de komende dagen. Misschien heb ik ongelijk hoor.
VRAAG
U staat aan die kant, ik zit aan deze kant en ik luister. Volgens mij was dit de meest verwarrende persconferentie die we tot nu toe hebben gehad, samenvattend, daarbij ook nog Nederland is te laat met boosteren. De zorg is al te lang overbelast. En het vertrouwen in het coronabeleid bleek vorig week ook uit RIVM-onderzoek, is nog nooit zo laag geweest. Bent u de controle kwijt?
RUTTE
Nee, en ik zal u ook zeggen dat ik het niet met u eens bent. Dat mag, wij kunnen daarover van mening verschillen in vriendschap en vanuit respect vanuit onze verschillende rollen. Ik heb steeds gezegd vanaf het begin: we zitten als wereld, als Europa, als Nederland, in een ongelooflijk ernstige gezondheidscrisis. En wij hebben iedere keer gezegd tegen Nederland: als wij nieuwe feiten hebben, als wij nieuwe informatie hebben, er moeten dingen gebeuren, dan zullen we niet aarzelen. Ik zeg niet dat de afgelopen twee jaar een foutloos parcours zijn geweest. Dat is nergens in de wereld, maar zeker ook niet in Nederland. Er zijn ook fouten gemaakt. Maar deze informatie over omikron is zeer alarmerend. Als mensen dan precies willen weten vanavond, van de wetenschap, ik wil nu van A tot Z exact weten hoe het is, dat kan soms niet, want we zitten met een gezondheidszorgcrisis, en ik vind het juist goed dat wij elkaar serieus nemen en dat Jaap van Dissel precies uitlegt: dit weet ik wel, dit weet ik niet. Maar ik weet een ding zeker zegt Jaap van Dissel: als ik ga wachten tot ik zeker weet wat ik moet weten, dan is het te laat. Als blijkt dat wat wij vrezen uit zal komen, want dan zijn die ziekenhuizen niet meer onder controle te krijgen. En dat risico kunnen we als Nederland niet nemen en dat snapt, is mijn overtuiging, Nederland. Ik kan ongelijk krijgen, maar ik ben razend benieuwd naar uw onderzoek begin volgende week na vanavond.
VRAAG
Als ik zeg: de meest verwarrende persconferentie, dan bedoel ik ook: het leek net een technische briefing in de Tweede Kamer. Ik vraag me echt af of Nederlanders buiten deze Haagse bubbel begrijpen wat hen net gezegd is.
RUTTE
Dan is mijn samenvatting voor Nederland als iemand het niet zou hebben begrepen: er is een zeer groot risico met de variant die er nu is, een. Twee, we weten niet alle details, maar we weten een ding zeker: als we gaan wachten tot we alles weten is het te laat. En dus uit voorzorg, en vanuit het voorzorgsbeginsel moet de regering nu deze maatregel nemen en ik denk, en nogmaals hoor, daar verschillen wij over van mening denk ik, maar daarom ben ik zo benieuwd naar uw volgende onderzoek, dat Nederland dat snapt.
VRAAG
Morgen weer een onderzoek. Heeft u wel rekening gehouden vandaag ook met de impact van deze lockdown op de samenleving?
RUTTE
Man, ik heb vannacht niet geslapen. Wij hebben allemaal niet geslapen. Dit is zo verschrikkelijk wat hier gebeurt. Ik ben vorige week vrijdag natuurlijk toen wij de eerste berichten kregen, en dat het OMT zei: we hebben nog een week nodig om echt een scherper advies neer te zetten. Waardoor wij ook dinsdag gezegd hebben: wij zullen Nederland bijpraten. Dat er een mogelijk donkere wolk boven de toch al ellende van corona hangt. En toen wij gisteren natuurlijk hoorde: het is echt zeer ernstig. Hebben we ook alle gesprekken naar voren gehaald, zodat we gisterenavond konden beginnen met plannen voor vandaag. Maar het is echt verschrikkelijk dat al die fantastische ondernemingen, en al die mensen en al die ouderen en jongeren die er helemaal klaar mee zijn, dat die nou weer te maken hebben met een aantal weken lockdown. Het is, de tranen springen je in de ogen. Het is echt verschrikkelijk. Maar als we niet doen, dan nemen wij niet onze gezamenlijke, collectieve verantwoordelijkheid als Nederland. En ik ben van een ding overtuigd, dat komen wij samen te boven. Maar dit is in de hele crisis misschien wel het zwaarste moment na die eerst tv-toespraak in maart vorig jaar.
VRAAG (BNR)
Meneer Rutte, ik besef dat als u maatregelen neemt en u bent de horde wat voor dat wij als journalisten massaal zeggen: is dat niet wat voorbarig? En als u afwacht, dan zeggen we massaal: waarom bent u nou toch te laat? Maar toch is er een trendbreuk zichtbaar, want de afgelopen tijd zagen we toch dat het kabinet vaak zei: we wachten even af, we willen echt zien wat de cijfers doen voordat we dit soort vergaande maatregelen nemen. Nu bent u een stap voor. Wat is er veranderd? Wat is er nou specifiek gebeurd dat u nu deze stap wel zet?
RUTTE
Luister, ik snap heel goed wat u zegt, en het is waar dat bijvoorbeeld het pakket van begin november gewoon te weinig leek te doen en we daardoor ook de noodzakelijkheid hadden om later in november tot die avondlockdown over te gaan. Maar we hebben steeds gezegd, Hugo de Jonge heeft dat precies gepresenteerd hier, en ook in de Kamer en overal op alle websites, dat we zouden kijken, luister, als op intensive care bedden en op ziekenhuizen je door bepaalde cijfers heen schiet, bepaalde van die signaalwaarden, dus bepaalde aantallen opnamen gemiddeld per week, dan zullen wij maatregelen nemen. Dat hebben we gedaan begin november. Dat hebben we gedaan eind november toen bleek dat het niet voldoende afremde. Gelukkig remt het nu wel goed af. Ik heb die discussie ook met de Kamer gehad. Ik geloof dus niet dat wij te laat waren. Vorig jaar waren er wel een paar moment dat wij te weinig hebben gedaan, niet zozeer te laat, maar te weinig hebben gedaan. Ik geloof dat we dat nu wel deden, maar het is nu niet zo dat je altijd zeker weet dat het pakket wat je doet, dat dat ook precies doet wat je wilt. Het moet ook proportioneel zijn, want als je veel meer zou doen dan nodig is, op dat moment naar de inschatting, is dat ook heel schadelijk voor de economie, voor mensen, noem maar op. Dus het moet proportioneel zijn. Nu is het anders. Nu zit je eigenlijk, want die deltavariant wordt nu weggeduwd. Het probleem nu is dat er een golf op ons af dreigt te komen die je nog niet in de cijfers ziet, maar waarvan alle voorspellingen zeggen, ook het buitenland nu laat zien, dat die er is. En als je nu niet zou ingrijpen, dan ben je wel te laat. En dus moet je dat nu doen, waarbij je nog niet alles weet. En dat is natuurlijk het probleem bij een ziekteverschijnsel of een nationale gezondheidszorgcrisis als corona, dat je niet altijd alles weet. Je blijft een beetje altijd nog in de mist varen. Niet zo veel als in het begin, toen was het 50%, maar ook nu met omikron zit je eigenlijk weer voor een stuk in de mist te varen. Maar je weet een ding zeker nu: als we dit nu niet doen, en je ziet in heel Europa die discussie, in Duitsland is die vandaag heel heftig losgebarsten. In Engeland zijn vandaag de adviezen uitgebracht in deze richting. Denemarken heeft de scholen al een week geleden gesloten. Je ziet gewoon in heel Europa dat dit nu gaande is. Frankrijk, Castex, de premier, heeft gisteren een toespraak gehouden hierover, dus je ziet in heel Europa die discussie.
VRAAG
U zei net: als u op vakantie gaat, houdt u dan aan de maatregelen die gelden in het land waar u naar toe gaat. Mag ik daar uit opmaken dat dit kabinet vindt dat mensen gewoon op vakantie mogen gaan of kunnen gaan? Dit was een vraag aan de heer Rutte.
RUTTE
Jawel, maar we hebben natuurlijk een beetje de taken verdeeld, dus dit doet Hugo de Jonge.
VRAAG
Meneer De Jonge, mogen mensen gewoon op vakantie gaan?
DE JONGE
Ja, maar het belangrijkste is: hou je aan de regels. Hou je aan de regels die in het land gelden waar je naar toe gaat. Hou je aan de regels in Nederland als je in Nederland op vakantie bent. Dus zorg dat je ook daar niet bijdraagt aan de verspreiding. Wat daarnaast zo is, is dat als je, dat hangt even af van het land waar je naar toe gaat, dat het zou kunnen zijn dat je daar met extra inreisregels te maken krijgt. Wat ook zo kan zijn, is dat je bij het terugreizen met extra regels te maken krijgt. Want dat is op dit moment in beweging. We zijn in Europa bezig om die reisregels verder aan te scherpen. Wat we nu zien is dat te veel landen daar een eigen pad kiezen en dat moeten we weer in gezamenlijkheid doen. dus de reisregels moeten we met de EU27 vaststellen en dat begint met reisregels voor derde landers, dus voor mensen van buiten Europa die naar Europa komen. Daar geldt op dit moment alleen voor de zeer hoog risico landen dat daar een test moet worden gedaan. Een dubbele test moet worden gedaan als er sprake is van een heel ernstige variant van het virus. Dus dat geldt op dit moment voor Zuidelijk Afrika, maar wij willen eigenlijk dat voor alle landen van buiten Europa een test gaat gelden, 48 uur voor een PCR-test en 24 uur voor een antigentest. Dat wil ik komende weken in Europa afspreken. Nederland laat dat ingaan vanaf aanstaande woensdag. Dat is een. Twee is: het testbeleid binnen de Europese Unie, daar waar nu alleen een DCC genoeg is, een digital covid certificate, genoeg is om te reizen, ook daar voor geldt dat het best denkbaar is om daar een test aan toe te voegen, sowieso voor iedereen, maar daar wil ik echt optrekken met de 27, dat gaan we niet alleen als Nederland doen. Ook daar voor hebben we de komende weken een aantal overleggen om te zorgen dat we daar als Europa weer op een lijn komen. Ten aanzien van de quarantaine, quarantaineregels voor mensen die van buiten komen, daar is nu voor gevaccineerden een uitzondering op de quarantaine, daarvan willen we dat de quarantaineplicht voor alle derde landers gaat gelden. Dus alle mensen van buiten Schengen en dat maakt dus uit voor mensen bijvoorbeeld uit het VK die naar Nederland komen. Het kost even voordat dat is ingeregeld en dat betekent dat aanstaande woensdag we van deze regels gebruik kunnen gaan maken.
VRAAG
Even een verduidelijkende vraag: als u bedoelt derde landers, daar zitten ook Nederlanders bij die uit die landen terugkomen of alleen…
DE JONGE
Excuus, derde landers wil zeggen niet-Schengen. Dus alle landen die van buiten de Europese Unie, buiten het Schengengebied, dat zijn de derde landers.
VRAAG
Maar dus een Nederlander die daar net op vakantie gaat en terugkeert, krijgt die er dan ook mee te maken?
DE JONGE
Met de testregels zeker.
VRAAG
Dan heb ik nog een vraag. Die is toch voor meneer Rutte. Die supermarkten tot 20.00 uur, waarom is dat nog nodig, want je zou dan denken: dan maak je die uren, minder uren, dat is meer mensen in de uren dat ze wel open zijn? Dan wordt het toch drukker in de uren dat ze wel open zijn, de supermarkten?
RUTTE
Maar daarom is het tot 20.00 en niet 17.00, om dat juist te voorkomen.
VRAAG
Mijn supermarkt was normaal gesproken tot 22.00 uur open.
RUTTE
Ja oke, dat kan ook, maar u woont dan in een deftige grote stad, maar voor de meeste Nederlanders gaan supermarkten wat eerder dicht en tot 20.00 uur, dat hebben we ook vorige keer gedaan, dat betekent dat je na het werk nog naar de supermarkt kan.
VRAAG
Maar wat maken die twee uur dan uit?
RUTTE
Ik zou het niet weten, maar we hebben het vorige keer ook zo gedaan, dus tot 17.00 uur is in principe moet alles wat open mag, moet dicht zijn. Er mag heel weinig open, maar voor de essentiële dienstverlening, voor de winkels sorry, geldt tot 20.00 uur, zodat mensen na het werk nog even boodschappen kunnen doen.
VRAAG (DE TELEGRAAF)
Ik heb een vraag voor meneer De Jonge over de boostercampagne. Wat is er eigenlijk op tegen nu we hebben vastgesteld dat het een race tegen de klok is om dag en nacht te gaan prikken?
DE JONGE
Niets, als je de mensen om daadwerkelijk te prikken. Dus wat we op dit moment doen, is zoveel mogelijk mensen erbij betrekken. Er is een stevig beroep gedaan op de ziekenhuizen om zoveel mogelijk mensen te leveren aan de GGD-prikstraten. Dat doen de ziekenhuizen. Daar is vandaag over overlegd. Morgen gaan we daarover weer verder. De dag daarna gaan we er weer over verder om te zorgen dat we zoveel mogelijk mensen in iedere regio toe kunnen voegen aan de GGD-prikstraten. En als dat voldoende mensen geeft om het aantal uren sterk te verlengen, dan zullen we dat zeker doen. Dus op locatie wordt het aantal priklijnen vergroot en wordt ook gekeken of je de tijden verder kunt uitbreiden, net zover als dat het gaat.
VRAAG
Zou het niet kunnen zijn dat het voor handen zijn van het aantal vaccins eigenlijk een obstakel is? Ik meen dat Pfizer vanaf december 2,5 miljoen vaccins per maand levert. Moderna zal nog iets leveren. Zijn er wel genoeg vaccins voor handen om iedereen voor eind januari te boosteren?
DE JONGE
Vaccins is niet een remmende factor.
VRAAG
Dat leveringsschema dat ik zojuist noemde. 2,5 miljoen vaccins per maand. Dat herkent u niet?
DE JONGE
Er is veel over te zeggen. Er is natuurlijk ook nog voorraad. We hebben Pfizer en Moderna. We hebben daarnaast mogelijkerwijs ook nog Janssen in te zetten ook als booster. Dus er zijn veel vaccins voor handen. Dus vaccins is niet een remmende factor. Wat mogelijkerwijs een remmende factor is, is het aantal mensen dat kan helpen prikken. Dat is een remmende factor. En in de organisatie is een belemmerende factor de snelheid waarmee afspraken gemaakt kunnen worden met name omdat een callcenter vrij snel overbelast is. Toen ik hier afgelopen dinsdag zei dat alle 60-plussers konden op dat moment al een afspraak maken als hun laatste prik 6 maanden geleden was, maar dat ook alle 60-plussers wiens laatste prik 3 maanden geleden was een afspraak konden maken en dat overigens dat sowieso alle 60-plussers een afspraak moesten maken, hadden we de volgende dag een miljoen telefoontjes. Er is geen callcenter te organiseren überhaupt dat een miljoen telefoontjes kan opnemen. En ook vandaag hadden we er nog steeds 250.000 ‘gebouncede’ telefoontjes die gewoon niet opgenomen kunnen worden en dus in de wacht komen te staan of zelfs niet aangenomen kunnen worden. Kortom: met name dat is een knelpunt. Met name het aantal prikkers is een knelpunt. Het aantal mensen dat kan administreren op locatie is een knelpunt. Dus het is echt vooral bemanning, niet vaccins.
VRAAG
Nog een vraag. Het is de laatste tijd veel gegaan over de lange termijnstrategie. We zitten nu eigenlijk al in een situatie van een soort ontsnappingsmutant. Wat zegt dat nou eigenlijk over het perspectief voor de wat langere termijn?
DE JONGE
Scherpe vraag, omdat we natuurlijk in de afgelopen maanden hebben wij onze aanpak ontwikkeld op basis van de aanname dat in een bepaalde periode eigenlijk iedereen die niet gevaccineerd was ziek zou gaan worden. Dus dat we te maken zouden krijgen met opleving. We wisten niet exact hoe hoog die opleving zou gaan worden en hoe snel dat allemaal zou gaan, maar dat iedereen die niet gevaccineerd was ziek zou gaan worden, en mogelijkerwijs zo ziek dat er zelfs ziekenhuisopname aan te pas zou komen. Dat wisten we. Daar was onze aanpak op ingericht. Wat destijds, een aantal maanden geleden minder waarschijnlijk werd geacht is een versnelde gang naar een endemische situatie, maar ook een dusdanige escape-mutatie, of dusdanig onttrekken moet ik zeggen aan de opgebouwde immuniteit, dat deze interventie nodig is. Wat we nu zien is dat dat wel op dit moment aan de hand is. En dat betekent dat je in ieder geval, als het gaat over perspectief, moet zorgen dat je zo snel mogelijk iedereen boostert, want daarmee herstel je die bescherming weer. Dat is het eerste dat je moet doen. Het tweede wat, vind ik toch ook, perspectief zou kunnen bieden, dat is dat we steeds meer leren natuurlijk over de eigenschappen van die omikronvariant. En dat we dus ook te ontdekken hebben hoe ziekmakend die is. En daarmee weten we ook meer ten aanzien van de maatregelen die we te nemen hebben. Derde is, nadat wij die booster hebben gezet, hoop ik dat het niet heel erg lang meer gaat duren voordat ook de vaccinontwikkelaars daadwerkelijk een vaccin ontwikkelen tegen ook weer deze variant van het virus. Een nieuwe variant, dus ook een nieuwe variant van het vaccin. De prognoses daarop van Pfizer zijn dat dat in het tweede kwartaal zou moeten kunnen. Men zegt nu in het eerste deel van dat tweede kwartaal. Wat we natuurlijk hebben gedaan als EU-27 is met de fabrikanten afgesproken dat wij zo snel mogelijk zo veel mogelijk geleverd krijgen. Dat alle leveranties die we daarna krijgen, dat het ook van het nieuwe spul zal zijn. Dus als het nodig is, dus stel dat deze booster, zetten we heel erg snel, stel dat ook daarvan weer de effectiviteit zou afnemen over de loop van de tijd, en stel dat dat best ook wel snel gaat, dan is dat ook onderdeel van het perspectief, namelijk weer een nieuwe variant van het vaccin. En ik denk dat dat nodig is. Ik denk dat we sowieso steeds meer zullen leren over de mate waarin ook telkens weer opnieuw geboosterd zal moeten worden. Ook voor de verschillende leeftijdsgroepen, voor de verschillende risicogroepen. En dat zal onderdeel moeten zijn van de lange termijnaanpak, van het perspectief voor de komende periode.
VRAAG (NIEUWSUUR)
Meneer Rutte, is deze lockdown het bewijs dat de QR-samenleving mislukt is?
RUTTE
Nee, dat kun je niet zeggen. Het punt is dat, precies wat Van Dissel schrijft, het virus trekt een ander jasje aan, wordt minder herkenbaar, en daar heb je dan op te reageren.
VRAAG
Maar alles waar je een QR-code moest laten zien gaat nu toch dicht?
RUTTE
Ja, omdat op dit moment de situatie zo ernstig is dat je het aantal contacten tussen mensen wil beperken. Dat we zien dat ook mensen die gevaccineerd zijn hiervoor kwetsbaar zijn, lijkt het in belangrijke mate, vandaar dat die booster zo belangrijk is. En eigenlijk onze belangrijkste boodschap vanavond: als je niet gevaccineerd bent, alsjeblieft doe het wel, in het belang ook van je omgeving. En twee: haal die booster als je wel gevaccineerd bent.
VRAAG
Ja, maar die QR-code ging Nederland open houden? En dat is toch de belofte? En iedereen ziet nu: ja het maakt dus niet uit. Die QR-samenleving is daarmee toch klaar dan? Dat kan toch voorlopig bij het grofvuil?
RUTTE
Nee kijk, als het aantal besmettingen beheersbaar is, dan heb je waakvlammen nodig. Het coronatoegansbewijs (CTB), 2G, al die zaken zijn allemaal de waakvlammen die je dan nodig hebt. Op dit moment is het aantal besmettingen nog te hoog door delta, dat is gelukkig aan het dalen. Dus vandaar dat ook de discussie in de Kamer was: 2G, dat pakken we in januari weer op. Het CTB dat is er. Het DCC voor internationaal reizen wordt gebruikt. Dat zijn allemaal middelen om de waakvlam goed te laten branden. Maar het feit is dat hoewel delta nu afneemt, en je dus terug zou kunnen op een gegeven moment naar waakvlammen, dat er een nieuw probleem ontstaat dat zo groot is dat je überhaupt moet zeggen: jongens, ook omdat gevaccineerde mensen hiervoor kwetsbaar zijn als ze niet geboosterd zijn, je moet gewoon extra maatregelen nemen om dat contact tussen mensen te beperken. Daarmee kun je niet zeggen, is die QR-code onzin, alleen op dit moment zijn er te veel plekken waar je hem niet kan gebruiken.
VRAAG
Praktisch voorbeeld erbij: een restauranthouder, waarom zou hij nog of zij nog een restaurant willen hebben, als je dus ziet dat je in de winter dicht gaat? Is daar nog toekomst voor, restaurants?
RUTTE
Maar je kunt toch niet zeggen dat dat dan vanaf nu iedere winter is, dat zou toch ook idioot zijn. Je mag er toch vanuit gaan dat ook een virus als corona een zekere ontwikkeling kent. En er zijn ook theorieën die zeggen: omikron is een voorbode van juist een wat uitvlakkerend virus. Dat weten we allemaal niet, dat moeten we allemaal zien. Op dit moment weten we wel dat het heel besmettelijk is. Ook mensen nog steeds ziek maakt. We weten niet hoe erg, maar omdat zo veel mensen zo snel besmet worden en misschien ziek worden, ook al zou het minder ziekmakend zijn, heeft het enorme gevolgen voor de zorg die we niet aankunnen.
VRAAG
Meneer De Jonge, bij die boostercampagne, waarom verstuurt u geen open uitnodiging, zoals in Engeland gebeurt? Wil je een booster, kom hem nu halen. Waarom gebeurt dat in Nederland niet?
DE JONGE
Dat leidt niet tot meer prikcapaciteit op locatie. Dus wat de bottleneck is, is de prikcapaciteit op locatie. Overigens, die wordt geweldig snel opgeschaald. Als je kijkt, volgende week zetten we een miljoen prikken, de week erna zo’n 1,5 miljoen prikken.
VRAAG
Maar zou u dat willen?
DE JONGE
Nee, want de toeloop heel rommelig laten verlopen, daarmee ga je niet sneller prikken. Dus: de prikcapaciteit op locatie bepaalt de snelheid waarmee je kunt prikken, en de toeloop probeer je juist zo geordend mogelijk te doen om te zorgen dat alle capaciteit die er op locatie is, in ieder geval goed wordt gebruikt. Dus een vrije inloop ben ik niet voor. Dat is eventjes geprobeerd vorig week in een van de GGD-regio’s. Overigens, het is fantastisch dat ze dat hebben geprobeerd, alleen dat bleek tot zulke ongelofelijke lange files te leiden, dat is niet per se winst.
VRAAG
Deskundigen zeggen tegen ons om juist die snelheid te verhogen, stop met de regel dat je na je prik 15 minuten moet blijven zitten, dan kun je de boel enorm versnellen. Gaat u daarmee stoppen?
DE JONGE
Nee, daar ga ik niet mee stoppen. En trouwens, juist de deskundigen zeggen: doe dat ook niet. Ook internationaal is dat niet gebruikelijk om dat te doen. Ik weet dat een aantal huisartsen dat zeggen, dat is omdat het dan voor hen makkelijker zou zijn om in een huisartsenpraktijk dat te kunnen doen. Maar kijk, massa maak je echt op die grotere locaties. Wat we aan de huisartsen vragen is om ons te helpen op die locatie, dat doen ze ook trouwens. Wat we daarnaast aan de huisartsen vragen is, mensen die niet mobiel zijn, niet naar de prikstraten komen uit hun praktijk, om die zo snel mogelijk te prikken, dat is al een geweldige klus voor de huisartsen. Wat we daarnaast aan ze vragen is om te zorgen dat die mensen die in een geclusterde woonvorm wonen zonder eigen medische dienst, om die te helpen prikken. Dat is ook wat de huisartsen doen. Dat is al een geweldige klus en daarnaast: huisartsen kennen hun mensen vaak heel goed en weten dus ook wie er nog niet gevaccineerd is, die 11 procent, daarover hebben we ons nog steeds de meeste zorgen te maken want zij zijn nog het minst beschermd dekomende periode en met name de 50-plussers van die 11 procent. Ik zou tegen de huisartsen willen zeggen, ga daar achteraan want die hebben we nodig. Dat zijn vier klussen die op het bordje liggen van de huisartsen die niemand anders voor hen kan doen. Dus alsjeblieft beste huisarts, doe het.
VRAAG (ALGEMEEN DAGBLAD)
Meneer Rutte, een jaar geleden voorspelde u vanuit het Torentje dat 2021 het jaar van hoop en licht aan het eind van de tunnel zal worden en van het vaccin. We zitten nu in een lockdown met een vaccin. Wat voor jaar hoopt u dat 2022 wordt?
RUTTE
Ik ben even gestopt met voorspellingen doen. Ik weet wel dat Hugo de Jonge heel precies net schetste en dat klopt ook, volgend vaccin zal ontwikkeld worden, zonder twijfel over deze variant plus dat we zicht hebben boosteren helpt om dit soort dingen mesnen weer extra beschering te bieden tegen de risico’s van deze variant. Dus op zich goed nieuws. Wat we natturlijk niet weten is of er nog andere varianten komen hierna en hoe lang het allemaal nog duurt. Dat kun je echt niet precies voorspellen. Dus ik denk dat we gewoon tegen elkaar moeten zeggen: luister, corona is voorlopig nog niet weg, dit is een ontzettende tegenvaller, dat dit nu gebeurt maar het geld voor de hele wereld. We zien overal in Europa nu een hele heftigheid uitbarsten en dat moeten we met elkaar het hoofd bieden, want we kunnen niet hebben dat dadelijk te veel mensen ziek worden, overlijden, dat de ziekenhuizen het niet aankunnen etcetera.
VRAAG
Ja, maar omdat corona nog lang niet weg is moeten ziekenhuis capaciteit niet veel meer omhoog? Als je kijkt naar de Britten, die hebben anderhalf keer zoveel IC-capaciteit als in het begin van de crisis. Daar lopen we hopeloos achter.
DE JONGE
Het wordt veel gedacht. Dat een hogere ziekenhuis capaciteit dan betekent dat je dan geen maatregelen of bijna geen maatregelen moet nemen, maar dat is natuurlijk niet zo. Met de versnelling van de verspreiding van deze omikronvariant even als voorbeeld van twee en een halve dag verdubbeling, nou dan puilt natuurlijk de ziekenhuisopname evenwijdig erachteraan, maar laten we zeggen een hele snelle exponentiële groei. Dan kan je hooguit of een paar dagen of een week of tewee weken misschien helpen in het moment dat je toch exact dezelfde maatregelen zult moeten nemen. Dus, de omvang van de zorg capaciteit, dat is niet zozeer het punt. Waarom wil ik het wel anders gaan organiseren naar de toekomst toe en waarom hebben we dat ook onderdeel gemaakt van de lange termijn aanpak waarop we ons voorbereiden? Omdat we zien dat het opschalen van zorg in de ziekenhuizen nu ook meteen betekent het afschalen van heel veel andere zorg. Eigenlijk alle ziekenhuizen zijn ook zonder die omikronvariant, in de afgelopen maanden, eigenlijk met volle aandacht bezig geweest met die Covidpatiënten. En wat je eigenlijk zou willen is dat het opschalen van de zorg, misschien bijvoorbeeld door nadere concentratie van die covidzorg, niet onmiddellijk ook hoeft te betekenen dat je zoveel andere zorg hoeft af te schalen. Dus het anders organiseren naar de toekomst toe, dat moet zeker. Daarvoor hebben we een expertteam aan de slag gezet, dat ons eind januari voor het eerst zal adviseren over hoe die langetermijnaanpak zou zijn vorm te geven. En overigens hopen we ook in de tweede helft van deze winter al een aantal van dat type pilots – er gebeurt al heel erg veel moois in de regio – een aantal van dat type pilots te doen.
VRAAG
Nog een vraag voor meneer De Jonge. Is het mogelijk dat scholen straks eerder opengaan dan andere sectoren als die cijfers de goeie kant op lijken te gaan?
DE JONGE
Nou we hebben nu al afgesproken dat alle scholen nu in ieder geval voor de kerstvakantie en tot en met de kerstvakantie dicht zijn. We hebben ook gezegd: bereid je nou voor op online onderwijs daarna. Stel dat je nog langer dicht moet blijven, dat je in ieder geval die voorbereidingen al hebt getroffen. Maar op 3 januari willen we laten weten hoe het verder moet met de scholen en we hopen natuurlijk dat alle scholen gewoon open kunnen in de week na de kerstvakantie. Dus dat zou zijn op de 10e inderdaad en dat is dus al eerder dan de 14e en dat is de einddatum voor überhaupt dit pakket aan maatregelen. Op de 14e staan we hier weer met een nieuwe persconferentie om ons besluit toe te lichten van dat moment.
VRAAG (NRC)
Meneer Van Dissel, omikron is dus omringd door een heleboel onzekerheden. Er is wel één zekerheid en dat is dat het heel snel verspreidt. Nou zijn er wat regels voor het aantal mensen dat iemand thuis mag ontvangen, die worden dan met de Kerst, mag dat aantal verdubbeld worden. Nou dan heb je kerstavond en Eerste Kerstdag en Tweede Kerstdag en tegenwoordig ook Derde Kerstdag, iedere dag vier mensen, is dat verstandig vanuit uw perspectief?
VAN DISSEL
Nou ik denk dat dat meer een vraag voor beleid is, in alle eerlijkheid.
VRAAG
Ja, maar voor de bestrijding.
VAN DISSEL
Maar in z’n algemeenheid, nee dus even mijn algemene antwoord is natuurlijk dat ook omikron – ook al gaat het heel erg snel – is uiteindelijk afhankelijk van contacten tussen mensen. En die contacten hebben een intensiteit, die hebben een duur en die hebben een frequentie. Nou dat bepaalt uiteindelijk hoeveel mogelijkheid tot overdracht er is. Dus als daar meer mensen samenkomen, dan hebben we overigens ook nog allerlei basisregels waar je toch hoopt dat men die respecteert omdat die de klachten en de intensiteit van het contact weer omlaag brengen, dat balanceert elkaar dan weer een beetje uit, maar in z’n algemeenheid is het natuurlijk zo dat: ja, hoe minder contacten, hoe beter. Maar er zijn natuurlijk afwegingen en die afwegingen liggen niet zozeer bij de adviseur, maar bij het beleid, die maken dat je in speciale omstandigheden als Kerst toch voor andere aantallen kiest.
VRAAG
Ik hoor u zeggen: dat is dus niet mijn keuze.
VAN DISSEL
Het is niet mijn keuze, maar het is ook niet een vraag die bij mij ligt, voor de duidelijkheid. Dus wij geven algemene adviezen aan beleid, zo moet het denk ik ook zijn, en er is op grond van allerlei maatschappelijke impact, economische factoren, sociaalpsychologische factoren, moet daar een afweging zijn: waar kies je uiteindelijk voor? En dat is niet iets wat vanuit de epidemiologisch-medische achtergrond moet volgen, dat moet echt een brede beleidsafweging zijn.
RUTTE
Wacht even, één ding: er is geen Derde Kerstdag in onze voorstellen, dus in onze adviezen. Dus ik begrijp dat die er is, maar er zijn dus vier dagen waar alles van twee naar vier gaat, dat is: 24 december, 25 december en 26 december en op 31 december. En daarbij geldt ook: blijf thuis bij klachten en test jezelf of laat je testen, doe voor je op bezoek gaat – dat geldt trouwens voor alle dagen – altijd een zelftest, houd de anderhalve meter afstand en zorg voor voldoende frisse lucht. En voor 70-plus hebben we ook dinsdag gezegd, dat geldt nog steeds: beperk je contacten, ook helaas met je kleinkinderen en kinderen en hou sowieso – als het onvermijdelijk is dat er toch iemand even langs komt – anderhalve meter afstand. Ik wou het toch maar even aanvullend gezegd hebben.
VAN DISSEL
Nee nee zeker, er is altijd sprake van de mogelijkheid, heeft iedereen altijd om aan risicoreductie te doen. En daar gaat het natuurlijk om. We kunnen niet alles naar nul brengen, maar we kunnen het wel in belangrijke mate omlaag brengen.
VRAAG
Maar dan hoor ik hier, toch eventjes: de risicoreductie vanuit uw oogpunt zeg maar is dus zo min mogelijk en dat is dan vastgesteld…
VAN DISSEL
Ja maar we kunnen niet allemaal als monnik gaan leven. Dus laten we nou niet… Weet je, het gaat juist om risicoreductie. Dat betekent dat je een heleboel dingen nog wil toelaten, terwijl je het risico zo laag mogelijk maakt en daar moeten we allemaal, hebben we daar een rol in.
VRAAG
Ja. M’n volgende vraag gaat over de boostercampagne. Iemand die gevaccineerd is en nu z’n booster haalt, is die dan net zo goed beschermd de komende maanden als iemand die eerst ongevaccineerd was en nu besluit toch maar wel dat vaccin te nemen en er dus maar één heeft?
VAN DISSEL
Ja, dat is een interessante vraag. Daar hebben we nog niet een definitief antwoord op helaas. Een kleine studie uit Engeland, met wel enkele honderden patiënten, die laat duidelijk zien dat als iemand nu een primaire vaccinatie krijgt, met name dan bijvoorbeeld met een mRNA-vaccin zoals Pfizer, dat twee weken na de tweede vaccinatie – en daar zit meteen de bottleneck, want dat heeft dus een heel traject nodig om tot dat moment te komen – dat de afweer tegen omikron eigenlijk net zo goed is initieel als wanneer je een boostervaccinatie geeft op de situatie dat iemand drie tot zes maanden geleden gevaccineerd is. Maar die boostervaccinatie heeft natuurlijk heel snel effect, want dat noem je niet voor niets een booster: je pept dan in wezen bestaande afweer op. Dus waar een boostervaccinatie eigenlijk binnen dagen tot een week, twee weken maximaal meteen effect heeft, is dat natuurlijk bij een primovaccinatie, waar een periode tussen de eerste en de tweede vaccinatie, ja daar zit natuurlijk weken tussen en dan duurt het dus langer.
VRAAG
Ik heb nog een laatste vraag, meneer De Jonge die is voor u en die gaat over de zorg. U had het in het debat over corona over noodscenario’s in ziekenhuizen, nu lees ik in het persbericht van VWS dat er voorbereidingen getroffen worden met als doel dat er ook onder de zwaarste omstandigheden voor iedereen die dat dringend nodig heeft zorg beschikbaar blijft. Wat gaat er gebeuren als de ziekenhuisopnames weer stijgen terwijl de ziekenhuizen nu al zo vol liggen? En dat ziet er nu wel zo naar uit.
DE JONGE
Wat we te doen hebben nu, is allereerst die scenario’s verder uitwerken en dat betekent dat we heel goed op basis van de prognoses van het RIVM proberen door te vertalen in: hoe groot wordt dan de vraag? En dan moeten we uitgaan van een aantal uitgangspunten: wat nou als die omikronvariant ongeveer even ziekmakend blijkt te zijn als de deltavariant, wat nou als dat heel veel minder is? Maar ten aanzien van de boostervaccinatie: wat nou als 80 procent die booster neemt, wat nou als 100 procent die booster neemt? Ten aanzien van de snelheid van de verspreiding: wat nou als dat zich met 2,5 dag ongeveer blijft verdubbelen de komende periode en wat nou als dat zich ook gaat doorvertalen in mate van ernstige infectie? Nou dat type aannames, zoals die op dit moment uit de prognoses naar voren komen van het RIVM, moeten we vertalen naar: wat betekent dat dan voor de druk op de zorg? En dan wordt vaak gedacht aan de IC’s, dat is ook begrijpelijk want daar zit een belangrijke bottleneck in de bovengrens van de capaciteit. Maar wat best ook denkbaar is, is dat dat virus minder ziekmakend is maar niettemin door te grote aantallen toch een enorme druk geeft op de zorg. En dat zal dan misschien zich wat minder op de IC’s voltrekken, maar wel in de kliniek in de ziekenhuizen, maar zeker ook in de verpleeghuizen, in de thuiszorg, bij de huisartsen, op de SEH. En dat betekent dat we voor dat type scenario’s een uitwerking moeten hebben en vervolgens moeten inventariseren: al die plannen die er nu zijn in de regio, die fase 3-plannen zoals ze dan heten in de techniek, die er nu zijn in de regio om meer capaciteit te maken om te zorgen dat mensen toch zorg krijgen als de vraag naar zorg heel erg veel groter wordt, is dat voldoende om bestand te zijn tegen dat type scenario? Nou ga er maar van uit dat dat bij de wat somberder scenario’s zeker niet voldoende zal zijn en vervolgens is dan het derde deel: wat betekent dat dan voor het aanvullend organiseren van bedden? Aanvullend bijvoorbeeld organiseren van: hoeveel mensen zou je thuis kunnen helpen en hebben we voldoende zuurstof daarvoor bijvoorbeeld om mensen thuis te helpen, kunnen we dat organiseren ook met de wijkverpleging die dan daar z’n aandacht op richt, kan de huisarts dat aan, hoe kunnen we de zorgcoördinatie inrichten als dat nodig…?
VRAAG
Wanneer verwacht u deze scenario’s af te hebben?
DE JONGE
We zijn daar gewoon alle dagen mee aan het werk.
VRAAG
Ja dat snap ik, maar als wij horen dat tussen Kerst en Oud & Nieuw de deltavariant inmiddels al verdrongen kan zijn en we weten dat omikron die ziekenhuisopnames omhoog duwt…
DE JONGE
De komende dagen, komende weken zijn we daarmee bezig. En wat er af is, is er af en daar gaan we mee aan het werk. We gaan niet eerst heel lang zitten studeren en dan met een hele dikke stapel papier komen. We zijn gewoon aan het werk. Dit is het alledaagse werk van alle ROAZ-regio’s (Regionaal Overleg Acute Zorgketen) op dit moment, om zich te prepareren op datgene wat eraan komt. En om dat werk te ondersteunen, worden op dit moment deze scenario’s uitgewerkt. En dat doen we onder andere met Defensie, doen we onder andere met de mensen, vertegenwoordigers uit de zorg, bereiden we dit soort scenario’s voor.
Meneer Van Dissel, u had het over de metafoor dat omikron een andere jas aan heeft en twee prikken van het vaccin helpen daar dus niet tegen, maar een booster dan weer wel terwijl dat dezelfde prik is. Hoe zit dat?
VAN DISSEL
Ja, dat is een hele interessante vraag, het korte antwoord is: dat weten we nog niet. Het wat meer uitgebreide antwoord is dat – daarom is het mooi dat u de vraag stelt – dat een beetje de mening leeft, althans dat hoor ik vaak van: er is allemaal afname van immuniteit en dergelijke. En dat wil ik eigenlijk hier dus niet bestrijden, maar juist aangeven: dat het niet zozeer afname van immuniteit is, maar afname van het doel van de immuniteit. En blijkbaar is het zo dat je met een booster toch nog dermate die afweer weer kan stimuleren, dat je uiteindelijk voldoende kruisreactie krijgt, waardoor het toch weer werkt. Het tweede punt wat ik nog wilde noemen, is dat de afweer bestaat niet alleen uit antistoffen. En daar lees je eigenlijk het meest over. Dat komt omdat dat is eigenlijk het simpelst, de simpelste laboratoriumproeven oplevert, experimenten. T-celexperimenten zijn veel complexer, nemen meer tijd, dus dat komt pas mondjesmaat vrij. Wat daar eigenlijk uit volgt is dat die T-celgemedieerde afweer, dus meer de zogenaamde cellulaire afweer, dat dat veel meer geconserveerd is. Dus dat de afweer die je met Pfizer of AstraZeneca of Janssen met name hebt opgeroepen, dat dat eigenlijk ook nog een goeie reactie geeft tegen omikron. De vraag is natuurlijk uiteindelijk: is allemaal mooi die laboratoriumexperimenten, wat gebeurt er nou in de praktijk? En ja, dat is dan het punt. Ik heb net iets genoemd tegen de dame van de NRC, maar daar leren we van en dat beeld is gewoon nog incompleet.
VRAAG
En meneer De Jonge suggereerde net dat, of suggereerde hij, hij zei dat er een nieuw vaccin moet komen, komt. Is het dan zo dat we nu, met dat boosteren, een soort, ja een slecht vaccin aan het vaccineren zijn voor omikron?
VAN DISSEL
Nou kijk wat natuurlijk een beetje de paradox: dat het vaccin is gericht tegen een virus wat eigenlijk al nergens meer is, misschien nog in een paar vriezers in laboratoria maar niet meer circulerend. Het werkt gelukkig heel redelijk tegen die alfa en tegen die delta, maar tegen die delta zien we het verloop. Dus daar zie je eigenlijk al dat het niet een optimaal vaccin is. En ik denk waar we naartoe moeten, is eigenlijk een situatie dat we de tijdspanne tussen een nieuw variantvirus en het beschikbaar hebben van vaccins, dat we dat gewoon, ja wereldwijd maar ook in Nederland, belangrijk gaan terugbrengen om te zorgen dat we veel sneller kunnen reageren als dat nodig is. En dat is natuurlijk een van die perspectieven die je naar de toekomst hebt: dat je veel sneller wil kunnen anticiperen op een nieuw virus. De isolatie is makkelijk, de uitwisseling van gegevens gebeurt tegenwoordig razendsnel, maar dat moet nog worden omgezet naar: hoe kunnen we zo snel mogelijk een vaccin krijgen om meteen in te grijpen? Nou dat is een van die punten op de horizon waar we naartoe willen.
VRAAG
Tot slot voor meneer Rutte, is een avondklok eigenlijk overwogen?
RUTTE
Nee.
VRAAG
Waarom niet?
RUTTE
We hebben bedacht dat het verstandig was om het pakket wat we vorig jaar hadden in december, ik dacht de tweede week december, vanaf de tweede tv-toespraak, dat dat pakket hier het meest effectief is en aansluit op het OMT-advies. Waarbij we wel daarin verwerkt hebben, de ‘lessons learned’, de inzichten die we daarna hebben opgedaan. Bijvoorbeeld in maart dit jaar is er een discussie geweest over bibliotheken en buurthuizen openstellen voor jongeren die anders echt in grote problemen komen. Dus dat soort aanvullingen hebben we hier allemaal in opgenomen. Dus eigenlijk het pakket van vorig jaar december plus dat soort, dat zijn niet hele grote aanpassingen, maar kleinere aanpassingen, op basis van de inzichten.
VRAAG
Of wordt het achter de hand gehouden om nog iets te kunnen als er nog meer nodig blijkt te zijn?
RUTTE
Wij menen dat op basis van wat het OMT ons adviseert, dat dit het verstandige pakket voor nu is.
VRAAG (ANP)
Ook een vraag aan meneer Rutte. U benadrukte net hoe moeilijk het was om dit besluit te nemen en wat voor enorme druk dit zal leggen op de samenleving. Maar u noemt daarbij geen maatregelen om bijvoorbeeld bedrijven extra te ondersteunen of het geestelijk welzijn van mensen te ondersteunen.
RUTTE
Ja. Nou eerst over de bedrijven geldt dat de steunpakketten natuurlijk al verlengd zijn. En we kijken ook heel specifiek nu bijvoorbeeld naar de buitenschoolse opvang, die heb ik even genoemd in mijn verhaal ook. We kijken naar culturele instellingen die nu extra geraakt worden. Maar de brede, laat maar zeggen, de grote programma’s, de NOW en de TVL en de bijstand voor zelfstandigen via de gemeenten, dat zijn de grote stromen aan geld die naar de economie gaan als dit soort dingen gebeuren. Die stonden al open, alleen daar zal veel meer gebruik van gemaakt gaan worden dan wij dachten. Maar dat betekent niet dat die per se anders eruit hoeven te zien. Die moeten ook zo simpel mogelijk blijven in hun ontwerp, want anders is het voor de uitvoering ondoenlijk, dat weten we, om het te doen. En die hebben dat heel succesvol gedaan, het UWV en de andere uitvoeringsorganisaties hebben dat fantastisch gedaan en de gemeentelijke sociale diensten, maar dan moet je het wel simpel houden. Dus die lopen door en die, daar zal meer gebruik van gemaakt worden omdat nu niet vanaf 17.00 uur maar de hele dag heel veel sectoren gesloten zijn. En we kijken dus heel specifiek waar we moeten aanvullen. Waar het gaat om bijvoorbeeld jongeren, is afgesproken dat we daar ook een aanvullend steunpakket maken om hun mentale gezondheid en gezonde leefstijl te ondersteunen. Juist ook weer in zo’n lockdown. Dat gaan we samen met gemeenten uitwerken. Dat is natuurlijk allemaal vandaag besloten, dus dat is er nu nog niet allemaal. Maar we hebben natuurlijk wel ervaring opgedaan de vorige lockdown van december tot later ook in dit jaar. En dan denk je dus ook aan laagdrempelige online en offline ontmoetingen, zeker ook voor mentaal kwetsbare jongeren en sport- en spelactiviteiten. Dus daar wordt ook weer gepoogd om de lessen mee te nemen uit de vorige lockdowns en daar hebben we natuurlijk heel veel inzichten opgedaan wat wel en niet werkt.
VRAAG
Ik heb het meer denk ik over het algemene uithoudingsvermogen wat er nog is in Nederland. Dat ondernemers bijvoorbeeld gewoon na zo’n lange tijd maatregelen door hun reserves heen zijn, dat het vlees van de botten is, dat ze het moeilijker aan kunnen nu. Dan zijn die steunregelingen er wel, maar dat is niet 100% van de kosten die ze maken natuurlijk.
RUTTE
Nee, dat snap ik, maar daar voor geldt dat we steeds gezegd hebben: die hoofdregelingen zijn er. Waar we zouden kunnen stuiten, ook in overleg met de vakbonden en werkgevers, op gaten in die regelingen of dingen die we niet zien of wat u terecht opmerkt, dat door de duur er misschien aanvullende problemen ontstaan, bijvoorbeeld met afbouw eigen vermogen, of opbouw van schuldposities, dan gaan we daar natuurlijk weer naar kijken. Maar in ieder geval wat ik nu al gezegd wil hebben is dat die hoofdregelingen voorzien en die ademen mee, dus er zal veel meer gebruik van gemaakt worden, maar natuurlijk zijn we steeds in gesprek met werkgevers en werknemers om te kijken wat er nog meer nodig is.
VRAAG
Hetzelfde geldt in zekere zin voor mensen die het moeilijk vinden dat het nu nog een keer op slot gaat, dat de boel op slot gaat. Met kerst nota bene. Denkt u ook na over manieren om ons geestelijk welzijn als land weer een beetje een boost te geven?
RUTTE
Ja, maar goed, daar ligt ook een rol voor de gemeente. Die pakken die rol ook. We hebben natuurlijk een land met, na Denemarken, zijn we wereldkampioen vrijwilligerswerk. Dat nieuwe regeerakkoord ‘Omzien naar elkaar” dat doen we hier natuurlijk al een paar 100 jaar. Daarom ben ik ook, sloot ik ook af met mijn overtuiging dat we hier doorheen komen, ook de oproep opnieuw aan mensen: let een beetje op elkaar. Bruno Bruins zei dat op die zondag voor mijn eerste tv-toespraak half maart vorig jaar en dat is toen een soort van gevleugelde uitspraak geworden, maar het staat ook voor Nederland, dat we naar elkaar omzien. Voor zover er dan natuurlijk toch problemen ontstaan, weten we dat in de straat, in de buurt, er zo’n rijke geschakeerde verenigings en vrijwilligerswerk is en dat gemeenten daar zoveel aan doen. Op zichzelf zal dat voor heel veel opvang leiden van deze problemen, maar dat neemt niet weg dat je nog steeds natuurlijk heel veel ouderen, heel veel jongeren, heel veel mensen zult hebben die om allerlei redenen en misschien ook omdat het ook nog ’s een keer komt bovenop andere problemen die ze al hadden, misschien ook geestelijke problemen die ze al hadden, of misschien ook niet, maar er gewoon gevoeliger voor zijn, of anyway er helemaal klaar mee zijn. Dat is echt iets wat we met z’n allen moeten doen. Dat kan niet het kabinet doen. Wij kunnen niet, we mogen niet knuffelen, maar het liefst zou ik iedereen een enorme knuffel geven en zeggen: we houden allemaal van elkaar. Maar dat zal toch echt ook die gemeente moeten doen en die verenigingen en al die vrijwilligers. En dat doen ze ook. Dat is Nederland.
”Tegelijkertijd doet omikron zijn intrede in Nederland en zien we dat de omikron-besmettingen al in aantal toenemen. Ondanks dat we nog niet alles weten van de nieuwe variant, weten we wel zeker dat deze vele malen besmettelijker is. Waar de delta-variant zorgde voor een verdubbeling van de besmettingscijfers in 2-3 weken, doet omikron dat in 2-3 dagen. Als we geen maatregelen nemen, zal dit leiden tot een grote toestroom van patiënten in ziekenhuizen.” RADBOUD UMCOPRUKKENDE OMIKRON VARIANT IN NEDERLAND24 DECEMBER 2021 https://www.radboudumc.nl/nieuws/2021/oprukkende-omikron-variant-in-nederland
Helaas heeft heel Nederland tot in ieder geval 14 januari te maken met strengere coronamaatregelen, die zijn ingesteld vanwege de risico’s van de oprukkende omikron-variant. Toch is er vaak te lezen dat er minder ziekenhuisopnames zijn, dat de omikron een milder ziekteverloop kent, en dat vaccinaties nauwelijks de ziekte voorkomen. In hoeverre is dat waar? En waarom is de druk nu nog zo hoog in ons ziekenhuis? Plus: wat kunt u zelf doen om de patiëntentoestroom te helpen verlagen?
Delta versus omikron
Tot nu toe is de delta-variant van het coronavirus overheersend in Nederland. Deze heeft de afgelopen periode voor een vierde golf gezorgd. Door de mondneusmaskerplicht en “avondlockdown” die een paar weken geleden zijn ingesteld, zijn we net over de piek heen. Dat zien we terug in dalende besmettingscijfers en afnemende patiëntenaantallen in de ziekenhuizen (maar helaas nog niet op de IC).
Tegelijkertijd doet omikron zijn intrede in Nederland en zien we dat de omikron-besmettingen al in aantal toenemen. Ondanks dat we nog niet alles weten van de nieuwe variant, weten we wel zeker dat deze vele malen besmettelijker is. Waar de delta-variant zorgde voor een verdubbeling van de besmettingscijfers in 2-3 weken, doet omikron dat in 2-3 dagen. Als we geen maatregelen nemen, zal dit leiden tot een grote toestroom van patiënten in ziekenhuizen.
Daarom staat het Radboudumc achter de huidige lockdown die de overheid heeft afgekondigd. Nu de ziekenhuizen nog vol liggen met patiënten met de delta-variant, is er geen ruimte om een nieuwe omikron-golf op te vangen en was er dus ook geen ruimte om “nog even af te wachten en aan te kijken” hoe het in Nederland allemaal zou uitpakken.
Epidemioloog Alma Tostmann: ‘De omikron-variant is niet alleen veel besmettelijker, ook wat betreft het ziekteverloop gedraagt deze zich anders dan de deltavariant. We monitoren internationaal welk ziektebeeld bij wie ontstaat, en wat deze variant veroorzaakt bij gevaccineerde én ongevaccineerde mensen en in welke leeftijdscategorie. Zo zien we bijvoorbeeld in Denemarken nu vooral nog veel besmettingen bij jonge mensen, die niet veel worden opgenomen in ziekenhuizen. Tegelijk is er in Engeland een duidelijke stijging in het aantal ziekenhuisopnames te zien. Het RIVM houdt dit allemaal zorgvuldig bij en maakt steeds nieuwe scenario’s op basis van de laatste gegevens. Maar, ziekmakender of niet, het is vooral de mate van besmettelijkheid die bepaalt hoeveel mensen er in het ziekenhuis belanden. Stel dat omikron maar half zo ziekmakend is als delta, maar zich wel elke 2-3 dagen verdubbelt, dan betekent dit dat je na 2-3 dagen al evenveel patiënten in het ziekenhuis hebt als bij delta; en na een week zelfs meer patiënten dan bij delta.’
Druk in het Radboudumc
Het aantal opgenomen COVID-patiënten in het Radboudumc is op dit moment hoog, al neemt het wel iets af de laatste week. Waar we bijvoorbeeld normaal 24 IC-bedden hebben, zijn er nu 36 IC-bedden bezet.
Door de drukte moeten we helaas andere patiënten soms afbellen. Wij doen ons uiterste best om dat zoveel mogelijk te beperken tot de zorg die zonder medische consequenties uitgesteld kan worden, maar we realiseren ons dat dit voor deze patiënten ingrijpend en teleurstellend is. En het lukt ook niet altijd. Internist-infectioloog en hoogleraar Uitbraken van infectiezieken Chantal Bleeker-Rovers: ‘We moeten helaas te vaak ook urgente operaties uitstellen, bijvoorbeeld hartoperaties, omdat we geen IC-bed beschikbaar hebben voor de nazorg na zo’n grote operatie. Dit vinden we heel erg voor deze patiënten. Ook voor onze andere patiënten die al langer wachten op hun behandeling en/of operatie is dit zwaar. Dat betreuren we zeer. We hopen dat deze situatie snel verbetert, zodat er voor iedereen weer gewoon een plek in ons ziekenhuis is.’
Bescherming door (booster)vaccinatie
U kunt zichzelf beschermen tegen besmetting en ernstige ziekte door u te laten vaccineren. Internist-infectioloog Chantal Bleeker-Rovers: ‘U heeft de eerste maanden na deze vaccinatie voldoende antistoffen om u deels te beschermen tegen infectie met de omikron-variant, tegen overdracht hiervan als u toch besmet bent en zeker tegen ernstige ziekte. Pas na enkele maanden daalt de hoeveelheid antistoffen zodanig dat u een booster nodig heeft. Als uw laatste vaccinatie langer dan drie maanden geleden is gezet en u heeft de afgelopen drie maanden geen corona-infectie gehad, is een boostervaccinatie nodig. De twee eerdere vaccinaties, of één Janssen-vaccinatie, beschermen dan waarschijnlijk nauwelijks meer tegen infectie met de omikron-variant. Wel bent u met de vaccinaties nog steeds voor ongeveer 70 procent beschermd tegen ernstige ziekte. Echter, na de booster stijgt de hoeveelheid antistoffen in het bloed binnen een week tot een niveau dat ook de omikron-variant geremd wordt. Dat betekent dat de kans op infectie afneemt en dat de kans om het virus over te dragen vermindert als je het toch krijgt; én de booster beschermt beter tegen ernstige ziekte als je toch besmet raakt.’
Hoe kunt u helpen, ook tijdens de feestdagen?
Het testen bij klachten is juist nu ook heel hard nodig. Epidemioloog Alma Tostmann: ‘Juist omdat het virus zich snel verspreidt is het van groot belang te weten of je het virus bij je draagt en/of je besmettelijk bent, of niet. Zeker voor de kerstdagen en ook straks met oud en nieuw, wanneer iedereen waarschijnlijk iets meer mensen zal ontmoeten. Om over een paar weken een grote besmettingsexplosie te voorkomen, is testen echt noodzakelijk.’
Internist-infectioloog Chantal Bleeker-Rovers: ‘Het is noodzakelijk om het aantal besmettingen verder terug te brengen. We vragen u: help mee de ketting van contact te verbreken. Houd u aan alle coronamaatregelen: houd afstand, gebruik mondneusmaskers, en beperk (ook met kerst en oud en nieuw) het aantal bezoekers. Gaat u bij iemand op bezoek of krijgt u bezoek, neem vlak ervoor dan eerst een zelftest af én vraag dat ook aan uw gasten of gastvrouwen- en heren. Als we allemaal de maatregelen goed opvolgen, komen we samen uit deze periode. We hebben veel zelf in de hand, en alle kleine beetjes helpen echt!’
We wensen u – ondanks alle maatregelen – fijne kerstdagen en een heel gelukkig en gezond 2022.
Vragen?
Twijfelt u over vaccinatie of heeft u vragen? Belt u dan met de Vaccinatie Twijfeltelefoon: iedere werkdag van 08.30 tot 16.30 uur op 088-7 555 777; www.twijfeltelefoon.nl. U kunt u ook de Corona Vaccinatie Keuzehulp raadplegen of uw vragen stellen aan ‘dokters op straat’, bijvoorbeeld op de markt. Wat u ook besluit, doe het om de juiste redenen en baseer uw besluit op de juiste informatie.
EINDE ARTIKEL
”
Wat is er opvallend aan deze variant?
De omikronvariant heeft een ongewoon groot aantal veranderingen in de gehele genetische code, waaronder in de stekeltjes (het spike-eiwit) van het coronavirus. “Tot nu toe waren er vooral varianten met een of twee veranderingen ten opzichte van alle virussen die we kennen. De omikronvariant heeft er 32 extra. Dit kan betekenen dat deze variant mogelijk nog besmettelijker is dan andere varianten van het coronavirus. Of dat dit zich vertaalt naar verminderde immuniteit, dus dat we minder beschermd zijn door een coronavaccin of bij mensen die corona hebben doorgemaakt. Dat weten we nu echt nog niet.”
De nieuwe variant van het coronavirus, omikron, is met veertien gevallen definitief vastgesteld in Nederland. Over de impact van deze variant die ontdekt is in Zuid-Afrika, is nog weinig bekend en veel onzeker. Wel zijn er grote zorgen over de gevolgen ervan. Een korte toelichting van Monique Nijhuis, universitair hoofddocent van de afdeling medische microbiologie van het UMC Utrecht en hoogleraar aan de Universiteit van Witwatersrand in Johannesburg, Zuid-Afrika.
Is deze virusvariant besmettelijker dan de deltavariant?
Volgens het RIVM lijkt het erop dat de variant zich snel verspreidt. Dat kan betekenen dat deze variant besmettelijker is. Monique Nijhuis: “De cijfers zijn nog maar net bekend, maar afgelopen week ging het aantal besmettingen in Zuid-Afrika van 600 gevallen per dag naar 2.400 per dag. Deze stijging gaat voor een groot deel samen met de opkomst van de omikronvariant. Daar waar eerst de al relatief besmettelijke deltavariant dominant was in Zuid-Afrika, is daar nu omikron de meest voorkomende variant. Dat is heel zorgelijk. In Nederland is het (nog) steeds de deltavariant die het meeste voorkomt.”
Wat is er opvallend aan deze variant?
De omikronvariant heeft een ongewoon groot aantal veranderingen in de gehele genetische code, waaronder in de stekeltjes (het spike-eiwit) van het coronavirus. “Tot nu toe waren er vooral varianten met een of twee veranderingen ten opzichte van alle virussen die we kennen. De omikronvariant heeft er 32 extra. Dit kan betekenen dat deze variant mogelijk nog besmettelijker is dan andere varianten van het coronavirus. Of dat dit zich vertaalt naar verminderde immuniteit, dus dat we minder beschermd zijn door een coronavaccin of bij mensen die corona hebben doorgemaakt. Dat weten we nu echt nog niet.”
Kan het virus een ander effect hebben in Zuid-Afrika dan Nederland?
“Er zit bijvoorbeeld tussen Zuid-Afrika en Nederland een verschil in de opbouw van de bevolking. In Zuid-Afrika zijn er relatief veel jonge mensen van 23-35 jaar, terwijl wij in Nederland een grote bevolkingsgroep hebben die 60-70 jaar en ouder zijn. Zij hebben een verhoogd risico op een ernstig verloop van COVID-19. Dit betekent dat we goed moeten onderzoeken in hoeverre dit ook geldt bij de nieuwe omikronvariant.”
Weten we al meer over het ziekteverloop?
In Zuid-Afrika lijken mensen mildere klachten te hebben dan bij de deltavariant waaronder spierpijn en vermoeidheid. Ook is niet bekend hoe omikron reageert bij mensen die al eerder het coronavirus hebben gehad. “Het is nog te vroeg om iets te zeggen over het ziekteverloop. Het kost tijd en hiervoor is geduld nodig.”
Beschermen de huidige vaccins nog wel tegen omikronvariant?
Vooralsnog is ook niet duidelijk wat het effect van de bestaande vaccins is op omikron. “Het is te vroeg om hier iets over te zeggen. Pfizer/BioNTech en Moderna kijken natuurlijk ook of de boosterprikken die nu gezet aangepast moeten worden. Als dat nodig mocht zijn, kunnen zij binnen twee a drie maanden de vaccins aanpassen. Het is en blijft belangrijk om je te beschermen door middel van vaccinatie!”
Wanneer weten we meer over de variant?
“Binnen nu en twee/drie weken weten we meer over bijvoorbeeld of we voldoende beschermd zijn tegen deze variant van het coronavirus. Dat weten we op basis van laboratoriumuitslagen en natuurlijk uit de praktijk: hoe gaat dit virus zich gedragen bij mensen die wel of niet gevaccineerd zijn of een eerdere infectie hebben doorgemaakt? Dat is afwachten.”
De omikronvariant van het coronavirus verspreidt zich razendsnel, maar veroorzaakt naar verhouding minder ziekenhuisopnamen en sterfgevallen dan eerdere varianten. Daar zijn tot dusver drie verklaringen voor: omikron infecteert cellen op een andere manier, is meer aanwezig in speeksel en veroorzaakt vaker asymptomatische besmettingen.
Door de snelle verspreiding van de omikronvariant stijgt het wereldwijde aantal geregistreerde covidbesmettingen momenteel naar ongekende hoogten. Maar hoewel deze variant veel besmettelijker is dan zijn voorgangers, is er steeds meer bewijs dat hij minder vaak tot ernstige ziekte leidt. In Zuid-Afrika, het eerste land met een omikrongolf, steeg het aantal besmettingen bijvoorbeeld tot 117 procent van de piek van de deltagolf. Het aantal ziekenhuisopnamen piekte echter op 63 procent, en het aantal doden op slechts 16 procent.
Een van de redenen dat omikron minder besmette personen het ziekenhuis in brengt, is dat meer mensen nu beschermd zijn tegen ernstige ziekte. Die bescherming danken ze aan een eerdere besmetting of vaccinatie. Dierproeven wijzen er echter op dat omikron ook van nature minder vaak ernstige symptomen veroorzaakt.
Van longen naar neus
Een voorbeeld daarvan is onderzoek van viroloog James Stewart van de Universiteit van Liverpool. Daaruit bleek dat muizen minder ziek worden en sneller herstellen van een omikronbesmetting, vergeleken met andere varianten. ‘En zo zijn er nu een aantal dierproeven verricht’, zegt Stewart. ‘Daar komt telkens hetzelfde uit.’
De reden daarvoor is mogelijk dat omikron op een andere manier cellen infecteert. Daardoor besmet deze variant eerder de neus dan de longen. Dat blijkt onder andere uit onderzoek van viroloog Joe Grove van de Universiteit van Glasgow
Volgens Grove is het nog onduidelijk waarom deze virusverandering heeft plaatsgevonden. Ook is er geen garantie dat toekomstige varianten eveneens minder ernstig zullen zijn. Grove wijst daarbij op het SARS-virus uit 2006. Dat infecteerde cellen op dezelfde manier als omikron, maar was toch vele malen dodelijker.
‘Desondanks worden de reacties van onze antilichamen en vooral onze T-cellen steeds sterker, naarmate we immuniteit verkrijgen dankzij vaccins en natuurlijke besmettingen’, zegt Grove. ‘Het virus zal steeds minder in staat zijn om ernstige ziekte te veroorzaken.’
Antilichamen ontwijken
De impact van een virus hangt echter niet alleen af van hoe ziekmakend het is, maar ook van hoeveel mensen het besmet. Dat is de reden dat de griep wereldwijd veel meer doden veroorzaakt dan ebola.
Landen zoals Australië slaagden er tot dusver goed in om grote uitbraken te voorkomen. Omikron heeft daar nu echter al een veel grotere golf veroorzaakt dan de eerdere varianten. ‘Deze variant is veel besmettelijker en verspreidt zich razendsnel’, zegt Stewart. ‘Hij zet nu al wereldwijd veel zorgsystemen onder druk.’
De besmettelijkheid van omikron is voor een groot deel te verklaren doordat de variant in staat is om onze huidige antilichamen te ontwijken. Daardoor besmet hij naar verhouding veel mensen die zijn gevaccineerd of een besmetting met een andere variant hebben doorgemaakt. Maar dit is waarschijnlijk niet het hele verhaal.
Speeksel
Ten opzichte van eerdere varianten wordt omikron vaker waargenomen in speeksel. Dat betekent dat deze variant zich makkelijker verspreidt wanneer mensen praten, schreeuwen, hoesten of zingen. ‘Ik denk dat de grotere hoeveelheid virusdeeltjes in speeksel op een of andere manier verband houdt met de toegenomen besmettelijkheid’, zegt viroloog Diana Hardie van de Universiteit van Kaapstad in Zuid-Afrika.
Hardies team onderzocht de resultaten van PCR-tests waarbij zowel neus- als speekseluitstrijkjes werden genomen. Bij de neusuitstrijkjes die positief testten op de deltavariant, was het speekseluitstrijkje in slechts 70 procent van de gevallen ook positief. Er waren geen mensen bij wie het speekseluitstrijkje wel, maar het neusuitstrijkje niet positief was.
Bij omikron gebeurde het omgekeerde. Er waren geen mensen bij wie het neusuitstrijkje wel, maar het speekseluitstrijkje niet positief was. Bij de speekseluitstrijkjes die positief testten, was het neusuitstrijkje in 86 procent van de gevallen ook positief.
Met andere woorden: bij een PCR-test lijken speekseluitstrijkjes betrouwbaarder om een omikronbesmetting aan te tonen. Hardie vermoedt dat dit ook voor zelftests geldt, iets waar al anekdotisch bewijs voor is. Ze is van plan dit verder te gaan onderzoeken.
Asymptomatisch
Een andere verklaring voor de snelle verspreiding van omikron is dat er naar verhouding meer mensen besmet worden zonder symptomen te krijgen. Die mensen verspreiden het virus dan zonder het te weten.
Viroloog Lawrence Corey van het Fred Hutchinson Cancer Research Center in Seattle heeft met zijn team de voorlopige resultaten bestudeerd van studies die nu in Zuid-Afrika worden verricht. Daarvoor werden voortdurend een aantal mensen getest, ongeacht of ze symptomen vertoonden of niet. De resultaten wijzen erop dat omikron ongeveer acht keer zoveel asymptomatische besmettingen veroorzaakt dan andere varianten.
‘Dat is goed mogelijk’, zegt Stewart. Wel wijst hij erop dat deze resultaten nog bevestigd moeten worden. ‘Het is nog erg vroeg. Ga voorzichtig te werk, zou ik zeggen, bij het interpreteren van dit alles.’
Vanaf vrijdag vervalt er weer een setje coronabeperkingen, want het land is grotendeels gevaccineerd en omikron is veel minder gevaarlijk dan vorige varianten. Waarom moeten we dan bij een besmetting toch nog steeds in isolatie? En hoe lang nog?
De zonnige voorspelling eerst, uit de mond van Ben van der Zeijst, emeritus hoogleraar vaccins en vaccinaties aan de Universiteit Leiden: “Ik verwacht dat Nederland over een week of twee de laatste beperkingen kan opheffen. Allemaal. Dus dan eindigt de verplichte isolatie voor besmette mensen. Ook zal het hele testen stoppen.”
Van der Zeijst wijst daarbij naar Engeland, waar de verplichte quarantaine al deze week wordt opgeheven. “Ik vind dat niet roekeloos, nee. Het is geloof ik verantwoord. Engeland loopt qua vaccinaties en besmettingen zo’n twee weken voor op Nederland. Van omikron hebben de meeste mensen zeer milde verschijnselen. De meeste mensen zijn gevaccineerd of besmet geweest. Daarom denk ik dat wij snel zullen volgen.”
Voorzichtige koers
Toch is de koers die onze regering momenteel volgt te begrijpen, vindt Van der Zeijst. “Eerder waren ze een beetje onvoorzichtig. Tijdens ‘dansen met Janssen’ zijn de maatregelen te snel versoepeld. Daarvoor heeft de regering leergeld betaald. Nu is de koers aan de voorzichtige kant, maar dat vind ik goed te verdedigen. Je weet hoe we zijn als volk: we rekken de regels meteen tot het uiterste op. Terwijl het goed is om te beseffen dat er nog steeds kwetsbare mensen zijn. Die moeten ook naar de winkel. Laat dat maar even tot het land doordringen. Daarom is het niet zo slecht om in stappen te versoepelen.”
Ook Bert Niesters, epidemioloog bij het Universitair Medisch Centrum Groningen, begrijpt dat de isolatieplicht blijft gelden. “De uitval van personeel in de zorgketen blijft hoog. In ziekenhuizen, onder huisartsen, bij de thuiszorg en in verpleegtehuizen, overal. Bij een besmetting in een gezin valt het hele gezin uit. Dat moet je zo veel mogelijk voorkomen.”
Zelftest blijft nog een tijdje
Het testen voor toegang bij de GGD is wat Niesters betreft niet langer nodig. “Ik vind dat niet zo zinvol. Je kunt in de ochtend negatief testen en ’s avonds positief zijn. Een zelftest kort voordat je naar een evenement gaat is volgens mij zinvoller. De overheid zou die testen wat mij betreft beschikbaar moeten stellen.”
De zelftest blijft nog wel even bij het ‘normale’ leven horen, verwacht hij. “Van alle mensen die zich bij de GGD laten testen, is meer dan de helft positief. Dat betekent dat het virus nog altijd circuleert en veel mensen besmet. Daarom vind ik dat iedereen voorzichtig moet blijven. Als het virus dan na de zomer weer opleeft, zijn we er nog aan gewend.”
Emeritus hoogleraar Van der Zeijst benadrukt dat verlichting van de beperkingen valt of staat bij een nieuwe variant. “Mocht een nieuwe variant gevaarlijker zijn, dan kan er een streep door de verlichtingen. Maar dat is niet meteen de verwachting.”
Gezond verstand
Hij doet een beroep op het gezond verstand van Nederland. “Ga bijvoorbeeld niet naar een nachtclub en twee dagen later naar je kwetsbare oma. Als iedereen zich gewoon verstandig gedraagt, is er volgens mij niks op tegen de maatregelen snel op te heffen. Dat werd ook weleens tijd, trouwens.”
Welke maatregelen vervallen vrijdag?
Alle beperkingen voor horeca, nachtleven, cultuur, sportevenementen en bioscopen. Normale openingstijden en bezoekersaantallen keren terug.
Het coronatoegangsbewijs verdwijnt grotendeels.
Anderhalve meter afstand houden is niet meer verplicht (nog wel een advies).
Een mondkapje dragen hoeft op de meeste plekken niet meer.
Welke maatregelen blijven over?
Wie in contact is geweest met een besmet persoon, gaat in isolatie en doet een test. Positief, dan ga je vijf dagen in isolatie. Je mag er na die vijf dagen weer uit, mits je 24 uur geen klachten meer hebt.
Op binnenlocaties met meer dan 500 bezoekers moet je boven 13 jaar een negatieve test tonen. Dit geldt voor nachthoreca, concerten en festivals. Voor beurzen en congressen, waar het publiek ‘stroomt’, is het weer niet verplicht.
In het openbaar vervoer en op luchthavens blijft een mondkapje verplicht. Dit is om kwetsbare mensen te beschermen.
Het thuiswerkadvies blijft van kracht.
Het kabinet beoordeelt op 15 maart opnieuw de mondkapjesplicht in het ov, het verplichte testen voor toegang (1G) en het thuiswerkadvies.
Wanneer de regering zich over de overgebleven maatregelen buigt, is nog niet bekend. Het ministerie van VWS moet daarvoor eerst het RIVM vragen een advies uit te brengen. Volgens een RIVM-woordvoerder is zo’n verzoek nog niet ingediend.
EINDE ARTIKEL RTL NIEUWS
Reacties uitgeschakeld voor Noten 9 en 10/Rutte, Gevaarlijke Gek, Deel Tien
Minister-president Rutte en minister Kuipers lichten toe welke coronamaatregelen worden versoepeld.
Inleidend statement minister-president Mark Rutte
Goedenavond, ik sta hier vanavond voor het eerst met Ernst Kuipers – de nieuwe minister van Volksgezondheid. En u dacht misschien: een nieuw kabinet, een nieuwe minister, dat betekent wellicht ook een nieuwe manier van besluiten nemen over corona en wellicht ook een andere manier van communiceren. En dat gaat ook gebeuren, alleen nog niet meteen vandaag. We komen eind deze maand met een aanpak voor de langere termijn en in dat plan kijken we uiteraard ook naar de beste manier om iedereen te informeren. Dit is ook een spannend moment vanwege omikron, met ruim tweehonderdduizend nieuwe besmettingen per week. Een ongelooflijk aantal, waar Ernst Kuipers zometeen meer over zal zeggen.
Naast die werkelijkheid van hoge besmettingscijfers is er ook de maatschappelijke werkelijkheid. De werkelijkheid waarin mensen zich steeds meer afvragen: hoe lang nog in vredesnaam? Van alle kanten neemt de druk toe om maatregelen los te laten en dat is eigenlijk ook heel begrijpelijk.
Er ligt nu een advies van het Outbreak Management Team dat ruimte biedt voor een paar belangrijke versoepelingen, meteen vanaf morgen. Maar er zijn grote onzekerheden en daarom kan niet alles tegelijk open en ik hoop dat daar begrip voor is. Zoals iedereen natuurlijk ook begrip heeft voor de ongelooflijk grote teleurstelling voor de sectoren die nog niet opengaan: de horeca, de evenementensector en de culturele sector. Ik snap heel goed dat het compleet oneerlijk voelt, na al die lange maanden van sluiting en na al die moeite om veilig open te kunnen. Maar de optelsom van alle contacten in de samenleving bepaalt het risico en daarom kan simpelweg niet alles tegelijk. Natuurlijk lopen de steunpakketten voor deze sectoren dit hele eerste kwartaal door. Maar nu de crisis zo lang duurt, hebben veel bedrijven ook andere problemen, vooral in het MKB, en ook daar gaan we heel goed naar kijken.
Op dinsdag 25 januari is er een nieuw weegmoment, dus al heel snel, in de hoop dat er dan meer kan. En dan kijken we eerst naar de horeca, de musea, de bioscopen en de theaters. Maar dat moeten we echt op dat moment bekijken. Dus dat is nog niet nu zeker dat dat kan. En ik realiseer me, dat neemt dus ook de pijn vandaag niet weg.
En dan de versoepelingen. Om te beginnen voor het mbo, het hbo en de universiteiten. Die kunnen weer les live geven en ook college, waarmee dus het hele onderwijs weer open is. En dat is heel belangrijk, want we weten dat vooral jongeren mentaal in de problemen komen door alle beperkingen. Vanaf het mbo geldt voorlopig nog wel een maximale groepsgrootte van 75 mensen per ruimte en het dringende advies twee keer per week een zelftest te doen. Daarnaast wordt de mondkapjesplicht in verschillende onderwijssituaties uitgebreid.
Twee: de sport. Vanaf morgen is daar weer veel meer ruimte voor, binnen en buiten, op elk moment van de dag, inclusief onderlinge wedstrijden binnen de eigen club. Met als twee belangrijkste voorwaarden: voorlopig nog zonder publiek en bij binnensport is vanaf 18 jaar de QR-code, dus het CTB, het coronatoegangsbewijs, verplicht.
Drie: de winkels. Die kunnen vanaf morgen open tot 17.00 uur ’s middags en de supermarkten en andere zogeheten essentiële winkels tot 20.00 ‘s avonds, net zoals nu. Wel onder de voorwaarde dat iedereen een mondkapje draagt, anderhalve meter afstand houdt en dat er maximaal 1 klant per 5 vierkante meter binnen is.
Vier: de contactberoepen, dus bijvoorbeeld de kappers, nagelstylisten, sekswerkers en schoonheidssalons. Ook die kunnen vanaf morgen weer klanten ontvangen, tot 17.00 uur ‘s middags. Maar ook hier bijna overal een mondkapjesplicht.
Vijf: kunst- en cultuurbeoefening voor amateurs is vanaf morgen weer toegestaan. Net als in de sport niet met publiek, maar je kunt dus wel gewoon lessen volgen of oefenen met je bandje.
En tot slot, zes, goed nieuws voor ons allemaal, want vanaf morgen is het advies voor de maximale groepsgrootte buiten vier mensen. En voor thuisbezoek geldt hetzelfde advies van vier mensen. Dus ontvang thuis per dag maximaal vier gasten vanaf 13 jaar. Waarbij natuurlijk geldt: houd anderhalve meter afstand, was je handen, ventileer en doe een zelftest.
Voor alle details verwijs ik graag weer naar rijksoverheid.nl. Daar leest u wat u als ondernemer, als klant, als sporter, als visite of in welke andere rol dan ook moet doen, of het beste kunt doen. Met als belangrijkste leidraad: volg de regels zo goed mogelijk op, gebruik gewoon je gezonde verstand en vooral, geef elkaar letterlijk en figuurlijk de ruimte.
Inleidend statement minister Kuipers
Dank. Goedenavond, na twee jaar zijn we in een nieuwe fase van de pandemie beland. Corona gaat niet meer weg. We moeten leren leven met dit virus. Maar dat virus verandert wel steeds. De omikronvariant verspreidt zich sneller. In de afgelopen 2 weken is het aantal besmettingen pijlsnel gestegen. Tot een ongekende hoogte, ondanks de lockdown. En dat raakt heel erg veel mensen, omdat ze zelf besmet zijn of omdat ze direct in contact zijn geweest met iemand die corona heeft.
Elke dag meer dan dertigduizend besmettingen. Meer dan tweehonderdduizend in een week. En vaak mensen met een huisgenoot of een gezin. Die dan ook in quarantaine moeten. Dat telt op tot honderdduizenden mensen die thuis zitten en dat kan de maatschappij ontwrichten.
We zien dat laatste al gebeuren in landen als Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Daar zijn nog veel meer besmettingen dan hier. Uit diezelfde landen komt naar voren dat je meestal minder ziek wordt van omikron. Maar als het aantal mensen dat besmet raakt tegelijkertijd zo groot, dan zijn er toch veel mensen die zorg nodig hebben. Bij ons is het op dit moment nog niet zo erg als in de genoemde landen. Maar ook hier merken we het effect van omikron. Kijk maar om je heen. We kennen allemaal wel mensen die thuis in quarantaine zitten. Veel kinderen zitten thuis vanwege te veel besmette klasgenoten. Leraren zitten in quarantaine. Sommige hulpdiensten hebben moeite om de roosters gevuld te krijgen, vanwege uitval van personeel. In de zorg zit één op de tien zorgmedewerkers thuis. Daarmee staan belangrijke voorzieningen onder druk. En tóch zetten we stappen om de maatschappij te openen. We nemen daarmee een weloverwogen risico, simpelweg omdat het moet. We moeten bewegen om gezond te blijven. Onze jongeren hebben het nodig om elkaar op school te zien, en samen les te krijgen. Zij zijn extra kwetsbaar.
Twee op de drie jongeren voelt zich momenteel eenzaam. Lockdowns wegen voor iedereen heel zwaar. Alles nog langer dicht houden, beschadigt onze gezondheid ook.
Tegelijkertijd weten we dat we door deze versoepelingen nog meer besmettingen gaan krijgen. En meer besmettingen betekent meer uitval van mensen. Willen we de maatschappij draaiende houden, dan moeten we de verspreiding van het virus op een andere manier blijven afremmen. Daarom willen we het gebruik van medische mondmaskers aanmoedigen. We droegen ze al in publieke binnenruimtes. Draag ze ook buiten, als het druk is op straat en afstand houden echt niet gaat. Draag ze op het werk. Als je geen afstand kunt houden of wanneer je je verplaatst. Draag ze als je binnen gaat sporten, overal, behalve op het moment dat je daadwerkelijk aan het sporten bent. In het mbo en het hoger onderwijs vragen we iedereen om altijd en overal een mondmasker te dragen. Dat is met de huidige besmettingscijfers echt verstandig.Het helpt ook als mensen hun boosterprik halen. En dat maken we graag zo gemakkelijk mogelijk. U kunt nu op veel plekken gewoon binnenlopen voor zo’n prik zonder een afspraak.
De helft van de mensen die daarvoor in aanmerking komen heeft dat al gedaan. Van de 60-plussers zelfs bijna 90 procent. En die prik is echt belangrijk omdat hij de kans op infectie vermindert en ervoor zorgt dat je minder ziek wordt als je besmet raakt.
Zoals ik al zei, kunnen meer besmettingen en meer quarantaines de maatschappij platleggen. Iedereen die geïnfecteerd raakt, moet altijd in isolatie. Dat blijft zo. Wanneer je in nauw contact bent geweest met iemand die besmet is, moet je in quarantaine. Maar dit geldt niet meer voor mensen die kortgeleden hersteld zijn van corona en voor degenen die minimaal een week geleden hun boosterprik hebben gehad. Medische mondmaskers, boosten en de veranderde quarantaineplicht helpen om de maatschappij zoveel mogelijk open te houden. En ook dat, de minister-president verwees er al naar, is terug te lezen op rijksoverheid.nl.
Tot slot, ik zei al dat we moeten leren leven met het virus. En dus hebben we een lange termijn perspectief nodig. Dit is een gezamenlijk probleem dat we gezamenlijk moeten oplossen. Niet alleen in Den Haag, niet alleen in het onderwijs, niet alleen in de zorg, maar als maatschappij. Met het bedrijfsleven, de horeca, de cultuur, de sport. Samen met alle partijen zoeken naar de beste manier om de maatschappij verder te openen en open te houden. Dank u wel.
Beantwoording van vragen
VRAAG (NOS) Meneer Rutte, u zegt: het voelt compleet oneerlijk. Voor de horeca en voor de cultuursector voelt het ook compleet oneerlijk, zeker omdat in de omliggende landen de horeca gewoon open is. Waarom is Nederland zo streng?
RUTTE Wat je ziet op dit moment is dat ook met het pakket wat we hier doen. Het aantal besmettingen per dag, wat nu vandaag 35.000 was gaan oplopen, Ernst, tot misschien wel 75/80.000 per dag met het pakket wat we nu doen. Dat gaat nog maal drie, misschien wel maal vier. Dat zijn enorme aantallen en dan loop je ook risico’s natuurlijk alsnog met de gezondheidszorg, ook al is het aantal mensen wat in het ziekenhuis komt minder. Wat we nu doen, heel simpel, is gekeken naar intensiteit en duur van het contact en dan geldt natuurlijk dat voor winkels, dat anders is dan in de horeca, in een theater of in een zaal. En daarnaast als je de musea zou opendoen, nu al leidt dat tot verplaatsingen, ook buiten de eigen regio, dus we hebben die keuze moeten maken. Zou je dat nu allemaal doen dan zou het aantal besmettingen echt teveel oplopen en we willen nu eerst zien wat de effecten zijn en ook wat we aan nadere informatie krijgen over wat er in het buitenland gebeurt.
VRAAG Maar dat zegt u eigenlijk al vele weken van ‘we moeten nog afwachten hoe omikron nou is, voor 60-plussers of het ook gaat leiden tot ziekenhuisopname’. Maar als we kijken naar de cijfers in de ziekenhuizen dan valt het heel erg mee en in andere landen is het toch niet anders? Dat is toch dezelfde ziekte?
RUTTE Nee… maar daar geldt wel dat je moet realiseren dat op dit moment de ziekte zich nog op belangrijke mate verspreidt, ook in Nederland, onder het jongere deel van de populatie. Die komen sowieso minder in het ziekenhuis. We weten nog niet precies wat de verhouding is. We weten wel dat omikron minder leidt tot ziekenhuisopnames en waarschijnlijk ook tot kortere ziekenhuisopnames, maar wat dat precies is weten we nog niet. Je weet ook niet precies wat er gebeurt als het verder door de generaties gaat lopen en dat dreigt natuurlijk altijd. Dat zie je ook in andere landen al gebeuren. Dus dat vraagt behoedzaamheid en wat we nu doen is een hele grote stap zetten, daarmee nemen we echt een risico, we nemen echt een grote stap, ik denk een verantwoord risico. We gaan de komende tien dagen precies bekijken: wat kunnen we verder leren uit het buitenland, wat leren we ook verder uit in Nederland wat we eigenlijk al, laat maar zeggen zo vanaf de kerst, ook de opening van het basis- en voortgezet onderwijs, wat we daar uit kunnen afleiden. Ook wat gebeurt er in de ziekenhuizen. En dan hopen we, over een dag of tien verder te kunnen gaan, weten het echt nog niet zeker, ik doe er geen harde uitspraken over, we hopen het, en dan geldt natuurlijk dat inderdaad horeca en ook de cultuursector en de evenementensector, als het enigszins kan, prioriteit hebben.
VRAAG De burgemeesters die maken zich ook zorgen over de horeca, want zij moeten dat allemaal gaan handhaven. Ze zeggen ‘het is helemaal niet goed te handhaven als er geen perspectief is voor de horeca’. Ja, die gemeenten die moeten dat handhaven, maar zij kunnen het zelf ook helemaal niet uitleggen, omdat ze het zelf ook niet logisch vinden…
RUTTE Snap ik.
VRAAG Wat kunt u naar die burgemeesters doen?
RUTTE Twee dingen. Ten eerste uitleggen waarom de horeca nu niet kan en dat heeft te maken dat met deze besmettingscijfers, en nogmaals ook met dit pakket loopt dat op tot richting de 80.000 per dag, is de verwachting, dus dat zijn enorme extra oplopen. En we willen eerst precies zien: wat zijn de verhoudingen tussen het aantal besmettingen en wat er precies gebeurt in de ziekenhuizen. Daar moeten we meer informatie over krijgen de komende dagen. Als het dan mee zou vallen dan heeft het ons betreft dus de horeca, de cultuursector en de evenementensector prioriteit bij de volgende stap. Dan kunnen we die belofte nu niet doen. Er zijn bij het veiligheidsberaad goede afspraken gemaakt over de handhaving, maar uiteindelijk geldt natuurlijk altijd dat naleving uw en mijn verplichting is en natuurlijk van de ondernemers. Dat ook de controle daar plaatsvindt en de handhaving het sluitstuk is, maar de burgemeesters zijn verstandig in Nederland. Er mag natuurlijk altijd gedemonstreerd worden, maar dat mag niet leiden tot een soort semi-openstelling.
VRAAG Meneer Kuipers, het lijkt een beetje willekeurig dat je bijvoorbeeld wel naar de kapper kunt, maar niet naar een museum, waarom mag je dan wel naar een snoepwinkel en niet naar de horeca? Hoe maakt u die keuze?
KUIPERS Die keuze leidt in iedere cesuur die je maakt, we hebben daar de afgelopen dagen ook uitgebreid over gediscussieerd, iedere keuze leidt tot punten waar het schuurt. En u geeft er zo een aantal voorbeelden van. Wat we doen met dit pakket al, en ik liet al iets zien van de oploop van de besmettingen zelfs onder de huidige lockdown, een stijl omhooglopende curve tot aantallen van meer dan 30.000 per dag, meer dan 200.000 per week, en we verwachten dat, terwijl dit zo steil omhoog gaat, als we versoepelen dat dat nog verder accelereert. De aantallen waar het OMT mee rekent is al een aantal keer genoemd. Moet u zich voorstellen we kijken nu echt tegen aantallen van 35.000, en daar schrikken we van, het zal dus, waarschijnlijk, nog veel verder omhoog gaan. En dat betekent dat je toch op bepaalde momenten gewoon ‘nee’ moet zeggen, maar wel met de blik van laten we nou op zo kort mogelijke termijn blijven kijken en naar het buitenland en naar de ontwikkelingen hier, waaronder de druk op de zorg, zoals je dat noemt, te kijken wat er op een enig moment mogelijk is of gedaan moet worden.
VRAAG Maar het werkt dus ook op de risico’s… U zegt het is een weloverwogen risico. Welk risico neemt u dan nu?
KUIPERS Het risico wat we nemen om te beginnen, daarom benoemde ik dat al een aantal keren, is dat er dusdanig veel mensen uitvallen alleen al door directe besmetting en zelfs bij aangepast quarantaineregels, dat dit echt leidt tot ontwrichting en uitval van relevante onderdelen van onze maatschappij. En de voorbeelden, die zijn er al, en die zien we in het buitenland ook. En als ik één vergelijk mag maken: we zitten nu op ongeveer ruim 30.000, vandaag 35.000 besmettingen per dag, als je in naburige situatie kijkt, zoals de situatie in Parijs, dan zou naar rato van Nederland heeft men in Parijs op dit moment een aantal van ongeveer 175.000 besmettingen per dag. Dan betekent dat de hele maatschappij zo geraakt wordt dat de voorbeelden die u nu noemt die eventueel graag nu al open zouden willen dan direct weer dichtgaan omdat ze het personeel niet meer hebben.
VRAAG Maar kan dat gebeuren dat u volgende week zegt ‘gaat u toch maar weer dicht winkels’?
KUIPERS Nou dat hopen we niet, maar dat vraagt dan, bij dit pakket, wat het OMT ook doorgerekend heeft, vraagt dat echt om naleving, want anders zullen we straks ongetwijfeld zien dat het zo ver omhoog gaat dat we weer zaken terug moeten draaien en dat wil echt niemand.
VRAAG (RTL NIEUWS) U had het net over de toenemende aantal besmettingen, meneer Rutte, en u had het ook over de maatschappelijke werkelijkheid die er ook is. Betekent dat eigenlijk dat u die versoepelingen die u nu heeft aangekondigd liever niet had gedaan nog?
RUTTE Nee, dat betekent het niet. Het OMT adviseert ook heel duidelijk om een pakket als dit te doen. Het is niet exact wat ze adviseren, maar grofweg eigenlijk wel wat het OMT adviseert. Vervolgens wat je altijd doet is ook in gesprek gaan met maatschappelijke sectoren, met burgemeesters, het veiligheidsberaad, dat heeft er bijvoorbeeld toe geleid dat we aanvankelijk op de lijn zaten winkelen op afspraak, dat we dat op afspraak loslaten, omdat dat waarschijnlijk weinig toevoegt aan minder verplaatsingen en wel weer een extra controlevraag bij de gemeenten, dus die zeiden ‘zou dat er af kunnen’. Hebben we naar gekeken en gezegd ‘nou dat is een aanvaardbaar risico, extra te nemen’. Maar nogmaals het is een heel verschil of je naar een winkel gaat en daar even binnen bent op 1,5 meter, of helaas in de horeca, waar je natuurlijk langer binnen bent, grotere risico’s op intensiever contact. Hetzelfde geldt natuurlijk voor een bioscoop en daarom dat we daarvan gezegd hebben: we moeten eerst even heel precies nog kijken hoe die verhoudingen zich ontwikkelen tussen besmettingen en ziekenhuizen?
VRAAG Hoe denkt u dat het zal gaan dan? Want na vorige lockdowns hebben we gezien dat winkelstraten ook weer volliepen en massa’s mensen waarbij centra van grote steden moesten worden afgesloten. Ben u daar nu ook bang voor?
RUTTE Daar geldt natuurlijk een bijzondere verantwoordelijkheid voor de burgemeesters en die kennen ze ook en dat kunnen ze ook. Ze hebben daar veel ervaring mee om heel goed te kijken naar crowdmanagement, in slecht Nederlands. Dus het voorkomen van grote oplopen in de Koopgoot of in de Spuistraat in Den Haag of in de Kalverstraat in Amsterdam. Maar hetzelfde geldt natuurlijk voor de binnensteden van onze steden en dorpen. Dat kunnen de burgemeesters goed, daar komt bij dat we ook zeggen: zorg ervoor dat als je op een plek bent waar het drukker wordt dat je ook je mondkapje opzet. Maar de burgemeesters zullen daar natuurlijk ook opletten.
VRAAG En meneer Kuipers. U voorganger was een fervent voorstander van het 2G-beleid. Dan kun je veel meer versoepelen, kun je eigenlijk alles weer openstellen. Wat vindt u?
KUIPERS Ja, we zetten nu de coronatoegangsbewijs…
VRAAG Want dat is er nu niet, wat we nu hebben.
KUIPERS Nee, dat is nu niet. Eerst even de coronatoegangsbewijzen… bij de huidige versoepeling zetten we hem met nadruk in bij de sport om de doodeenvoudige reden dat bij de meeste sporten niet mogelijk is om 1,5 meter afstand te houden. En ook in de setting van waar de afstand korter is ook geen mondkapje te gebruiken. We zetten het nog niet in op andere onderdelen. Er zijn wel drie wetsvoorstellen in december naar de Kamer gegaan voor bredere inzet, waar nodig, van de CTB, zowel in de horeca, in de sport, in de werksituatie en in het onderwijs. Wij krijgen, en ik verwacht dat eigenlijk volgende week, krijg ik het resultaat van een modellering en onderzoek van de TU Delft wat specifiek kijkt naar de mogelijk impact van die CTB bij de omikronvariant. Dat zal zeker een onderwerp van gesprek zijn daarna met de Tweede Kamer.
VRAAG Maar waarom duurt dit steeds zo lang? Want in omringende landen gebeurt het al en daar functioneert het.
KUIPERS Voor nu is dit het onderwerp van gesprek en zetten we het dus in bij de sport en zetten we wel, en dat is ook een verwijzing naar wat u wel in het buitenland kent, naar een bredere inzet van de medisch mondmaskers.
VRAAG (SBS) Meneer Kuipers, er is deze week echt iets veranderd in de samenleving. Heeft u dat ook gemerkt?
KUIPERS Zeker, zeker. We merken heel breed het geluid dat het moeilijk vol te houden is en ik heb niet voor niets even een plaatje laten zien van alleen al de impact, hier gemeten in termen van eenzaamheid onder jongeren, de impact op jongeren…
VRAAG Ik doel ook vooral op ondernemers die zeggen ‘ja, we accepteren het niet meer’, burgemeesters die zeggen ‘we gaan niet handhaven’. Wat doet u als er meer horecazaken dit weekend open zullen gaan?
KUIPERS Ja, daar heeft de minister-president al iets over gezegd dat ik er alleen aan toevoeg, en dan even vanuit het medische perspectief, ik heb iets geschetst van waar we nu al rekening mee moeten houden, eerst waar we nu staan, en waar we rekening mee moeten houden wat er in de komende periode zal gebeuren met het aantal besmettingen. Het gaat sowieso al gebeuren bij dit pakket en op moment dat daar er een slecht naleving is van dit pakket dan moeten we er echt rekening mee houden dat het nog veel harder gaat en ik noemde enkele situaties in het buitenland en dan ben je gewoon in de situatie dat je sommige dingen weer terugdraait.
VRAAG Wat vind u ervan dat mensen in opstand komen?
KUIPERS Ik snap dat. Kijk die lockdown, en ik heb dat benoemd ook, die lockdown raakt ons echt allemaal, iedereen. Het raakt u, het raakt mij, het raakt iedere Nederlander. En tegelijkertijd willen in een stabieler beeld komen waarbij zaken die je eenmaal open doet ook niet weer terugdraait.
VRAAG Meneer Rutte, dit moet voor u ook een nieuw moment zijn deze week. Het nieuws dat er veel ondernemers hun zaken opengooien en dat die burgemeesters zeggen ‘we gaan niet handhaven’. Is het kabinet het gezag verloren in de samenleving?
RUTTE Nou volgens mij… de burgemeesters in Nederland zijn… gaan daar verstandig mee om is mijn beeld. En ook de afspraken in het veiligheidsberaad zijn strak gemaakt, u heeft ook Hubert Bruls daarover gehoord, daar was ik ook heel blij mee. Wat je ziet is dat natuurlijk het demonstratierecht ook geldt voor sectoren als de horeca en ik kan me best voorstellen dat de burgemeesters kijken ‘wat kun je daar dan even toestaan’, maar dat is wel met de nadruk op ‘even’. Dus als ze een paar uur open willen om te laten zien ‘we demonstreren’ dan is het aan de burgemeester om daarmee om te gaan, maar de burgemeesters hebben ook gezegd ‘dat is het dan ook’. Want uiteindelijk kan het niet zo zijn dat die horeca structureel open zal gaan.
VRAAG Bent u het met me eens dat u zoveel tegenstanders nog niet eerder heeft meegemaakt?
RUTTE Ik voel geen tegenstanders, ik voel met de hele samenleving… ook zelf ben ik er ook helemaal klaar, u bent er klaar mee, Ernst Kuipers is er klaar mee, we zijn er allemaal klaar mee. Maar we weten ook dat als we nu zouden doen wat sommigen hadden gesuggereerd ‘ga terug naar de situatie van voor… wat was het, 18 december’. Dus voor die vorige persconferentie vlak voor kerst, zou je dat nu doen, dus naar dat pakket wat we toen hadden, dan loop je het risico dat de zaak volledig over de schoenen kan stromen in de ziekenhuizen en we willen eerst heel precies kijken hoe het zit. Want we hebben ook die bredere verantwoordelijkheid, proportioneel dat we moeten kijken wat betekent dat voor de zorg, dat die beschikbaar blijft voor mensen die het nodig hebben en dat niet iemand die naar het ziekenhuis komt en onmiddellijk geholpen moet worden moet worden afgewezen. Ook die verantwoordelijkheid hebben we en die voelt, dat weet ik, ook de hele samenleving.
VRAAG Er zijn ook een hoop burgemeesters die zeggen ‘ja, dit weekend gaan wij niet handhaven’. Hoe gaat u daarmee om?
RUTTE Nogmaals, er is heel goed overleg geweest in het veiligheidsberaad. Ik vertrouw op onze burgemeesters. Er is ook demonstratierecht en nogmaals dat ze af en toe ruimte laten voor het ventiel van de demonstratie, dat is echt aan de burgemeester zelf om daarmee om te gaan. Maar ook zij voelen aan, dat weet ik van ze, dat het ook niet zo kan zijn dat dat een structureel karakter krijgt.
VRAAG (ANP) U heeft net weer een nieuwe set maatregelen aangekondigd. Het lijkt redelijk wat op wat we eerder gezien hebben, maar er zijn ook weer een hoop dingen nieuw. Het wordt onderhand wel lastig om te onthouden wat nou precies de regels zijn en wat je wel en niet mag doen. De mondkapjes is nu weer anders, de quarantaineregels zijn anders. Hoe is daar een lijn in te brengen?
RUTTE Het lastige is natuurlijk dat je iedere keer te maken hebt met nieuwe wetenschappelijke inzichten. Bijvoorbeeld als het gaat om het mondkapje. Daarin zie je gewoon steeds voortschrijdend inzicht. Dat is de ellende van een pandemie bestrijden met zijn allen, dat ook de wetenschap op een gegeven moment weer nieuwe inzichten krijgt. Dus je ziet nu twee dingen vandaag, los van wat kan er weer ruimer, helaas niet alles, is een op het mondkapje dat we echt zeggen: we zetten daar het been verder bij, trekken we verder bij. Dus ook op drukke plekken en in dat onderwijs vanaf het mbo, ook als je zit, helaas. Maar dat is echt nodig, anders kan dat niet open op deze schaal. En bij quarantaine, u heeft Ernst Kuipers gehoord, ook door een… juist daar, een zekere mate van versoepelingen, mits geboosterd en mits… of het doorgemaakt om te voorkomen dat daar anders hele sectoren uitvallen. En dat is iedere keer weer heel precies bijsturen en dan is het onze plaats, onze taak om dat zo goed mogelijk met u te delen, maar er is helaas niet een spoorboekje wat klaarlag van tevoren. Dat blijft natuurlijk de ellende.
VRAAG Nou geen spoorboekje, maar wel een routekaart toch?
RUTTE Zeker, en als je nu ziet wat wij doen in deze stappen dan is het more or less in lijn met de stappen één en twee van de routekaart. We doen een aantal dingen uit de eerste stap, grotendeels uit de eerste stap, en een paar dingen uit de tweede stap, maar niet de hele tweede stap. Dat gaat nog niet.
VRAAG Meneer Kuipers, wat zou er gebeuren als alle mensen die niet geboosterd zijn het coronavirus krijgen de komende tijd?
KUIPERS Als dat gebeurd dan leidt dat tot grote aantallen mensen die dusdanig ziek worden dat ze ook hulp nodig hebben. En dat kan hulp zijn eerst van de huisarts, dan kan zijn van de wijkzorg, dan kan zijn zieken, dat kan zijn zuurstof thuis en dat kan ook zijn een bezoek aan een spoedeisende hulp en eventuele opname. Ik heb in de afgelopen dagen contact gehad met verschillende collega’s in andere Europese landen. In onder andere Frankrijk, Engeland, waar die aantallen zo hoog zijn. En dan is dat ook het geluid wat je hoort. Dat bij hoge besmettingsaantallen er wel degelijk nog steeds veel mensen in het ziekenhuis komen of op een andere manier zorg nodig hebben en het is qua aantal dan per duizend of per tienduizend besmettingen minder hoog dan in het verleden, doordat de variant anders is en natuurlijk nu ook een andere vaccinatie staat, maar als het aantal besmettingen een veelvoud is, en u kunt zich nog herinneren in het verleden keken we op van vijfduizend, tienduizend besmettingen in Nederland, nu kijken we dagenlang, al een week lang al, aan tegen meer dan dertigduizend per dag en heel snel stijgend, en gaan we nog hoger. En hetzelfde… als ik een situatie mag zeggen, even een input van mijn Parijse collega, die vertelde: ‘begin december hadden we in heel Parijs, ruim tien miljoen mensen, zevenduizend besmettingen per dag, nu hebben we er in Parijs honderdduizend per dag’. Het veertienvoudige en dan is de kans blijkt op ziekenhuisopname wel iets lager, maar niet veertien keer zo laag.
VRAAG Maar zou dat dan wel betekenen dat op enig moment we eigenlijk van het coronavirus af zijn?
KUIPERS Nee, ik ben bang dat we van het coronavirus ondertussen niet meer af komen. En als u even terugkijkt naar de afgelopen twee jaar dan is het eerste, er komt een nieuw virus en half heb je de eerste aandacht van ‘dit is korte tijd en misschien zijn we daarna wel vanaf’. Toen kwam het vaccin en was de gedachte ‘nou als we eenmaal gevaccineerd dan is waarschijnlijk het probleem over’ en wat we nu ondertussen weten is: het is variant op variant, waarvoor het zelfs bij gelegenheid weer nodig is om een boostvaccinatie te geven. En als ik alleen even iets benoem over die impact van die boostervaccinatie en waarom die toch zo relevant is is dat we mede eigenlijk, op basis nu van data uit het buitenland weten, dat wij een reguliere vaccinatie, de eerste twee prikken een bescherming is tegen ziekenhuisopname bij omikron, maar in de orde van 50 procent, en dat na een boost toch weer na meer dan 80 procent bescherming omhoog gaat en dat is heel relevant. Dus dan ben ik heel erg blij met de huidige status van de boostercampagne. Ik ben nog meer blij dat ten minste 90 procent van de 60-plussers het al gehad heeft. Maar ik wil echt heel graag het resterende deel adviseren om dat te halen. Het kan ook snel. Er zijn nu gewoon echt plekken vrij, je kunt op allerlei plekken gewoon terecht, prikken zonder afspraak, en als je die boost een week achter de rug hebt dan ben je ook dusdanig beschermd dat ook voor jou de quarantaineregels aangepast kunnen worden en ook dat is een belangrijk voordeel.
VRAAG En tegelijk neemt die bescherming ook weer af na verloop van tijd. Het OMT heeft het een keer over een week of tien gehad dat dat normaal is. De allereerste ouderen die geprikt zijn dat is al bijna tien weken geleden, acht geloof ik. Gaat dat nog een probleem worden de komende tijd?
KUIPERS Dat kan, dat hangt af van hoe lang dit verder duurt. Dus eerst is het echt gericht op… de boost aanbieden aan iedereen die daarvoor in aanmerking komt en het nog niet gehad heeft. Dat zijn de mensen met… die gevaccineerd zijn, maar nu nog niet een boost. Maar wat we wel moeten doen, en dat is onderdeel van dat langere termijnbeleid, is gewoon echt ons voorbereiden op als de situatie verandert, een nieuw variant, of nieuwe druk, afname van de effectiviteit van de boost, zijn we dan in staat om op relatief korte termijn opnieuw een boostcampagne te starten. Het is niet iets waar we nu plannen voor hebben, het is niet iets waarvan we zeggen ‘oh dat weten al dat we dan en dan moeten gaan doen’, maar als we ondertussen de ervaring van de afgelopen jaar leren… moeten we echt reëel rekening mee houden dat het op enig moment weer moet en dat zou ook dit jaar al kunnen zijn.
VRAAG Maar niet over een paar weken al?
KUIPERS Nee.
VRAAG (FINANCIEELE DAGBLAD) Meneer Rutte, u zei dat u zich zorgen… dat u begrip had voor de zorgen van met name MKB’ers en dat u daar nog meer naar zou kijken. Wat voor maatregelen heeft u… hulpmaatregelen heeft u extra in petto?
RUTTE Daar kijkt u op dit moment naar, ook samen met de sectoren, wat je ziet is natuurlijk dat op zichzelf de regelingen, de NOW en TVL, de bekende regelingen die zijn omvattend en die werken ook. Maar het duurt nu zo lang dat door die lengte ook de diepte van de ellende bij die bedrijven natuurlijk steeds dieper gaat en dat raakt op een gegeven moment ook aan allerlei andere vraagstukken van de bedrijfsvoering en ik kan nu nog niet precies zeggen wat daaruit gaat komen. Die gesprekken hebben we, dat die voeren de trojka ministers, dus Micky Adriaansens en Karien van Gennip, Sigrid Kaag en natuurlijk ook Marnix van Rij, de staatssecretaris van Financiën en van de Belastingdienst en Fiscaliteit, dus die kijken op dit moment ook met die sectoren. Ook samen met Carola Schouten, die weer gaat over het hele vraagstuk…
VRAAG Armoedebestrijding, ja. Maar wanneer kunnen we dan iets verwachten, wanneer komt er iets concreets…?
RUTTE Ik hoop zo snel mogelijk. Ik kan dat nu nog niet helemaal zeggen, maar dat hopen we zo snel mogelijk en ieder geval geldt nu dat de maatregelen doorlopen, dus de NOW en de TVL, al die pakketten gaan door. Maar kijken dus even heel precies nu wat is door die langdurigheid ook het effect op die bedrijven.
VRAAG Ja, want ze keren steeds verder in op hun eigen reserves en sommige hebben geen reserves over.
RUTTE Daar spelen verschillende vraagstukken, ook bij verschillende sectoren bij verschillende bedrijven, dus daar zijn we heel precies naar aan het kijken. Maar juist ook door de lengte van de crisis begin je daar natuurlijk nu situaties te zien die ook door de bestaande steunpakketten waarschijnlijk niet in voldoende mate worden afgedekt.
VRAAG En dan even een vraag voor meneer Kuipers. U zegt ‘wij moeten leren leven met de crisis… met het virus’ maar hoe moet ik dat voor me zien, want wij hebben dus… omikron is wat minder… is meer besmettelijk, maar wat minder ziekmakend dan een eerdere… kunnen we verwachten dat een volgende variant juist weer meer besmettelijk is en minder ziekmakend of kunnen we dat niet zo…?
KUIPERS Nee, dat weten we niet zeker, maar dat kan, varianten die minder besmettelijk zijn of minder zich minder snel verspreiden zullen niet snel overnemen van een heel snel verspreiding… Maar nieuwe varianten kan en er kunnen ook weer varianten komen die meer ziekmakend zijn, dat kan. Wat u zich dan moet voorstellen is dat als het niet weggaat, als er gewoon virus bij ons blijft en dus ook telkens weer kan terugkeren dan betekent dat er een vraag is aan alle verschillende partijen in de maatschappij, en ik noemde er al een aantal, het onderwijs, het bedrijfsleven, de sportwereld et cetera, al na te denken over hoe we onszelf zo inrichten dat je transmissie van een virus, en daarmee ook enkel en alleen al uitval van je eigen personeel, of je eigen sportbeoefenaars et cetera, zo gering mogelijk maakt. En dan moeten we zien wat de toekomst precies brengt in termen van ziekmakendheid. Wordt dit uiteindelijk iets a la een influenzavirus, het komt, het is seizoengebonden, maar de meeste mensen worden er niet heel ziek van, behalve een enkele, en met name mensen die zeer kwetsbaar zijn of raakt het toch veel grotere groepen in ernstige mate en dat is wat we in de afgelopen periode gezien hebben.
VRAAG En gaan we ook een afweging maken… sorry, gaan we ook even een afweging maken van ja hoeveel… hoeveel doden willen we accepteren en hoeveel beknottingen willen we accepteren of… gaat het zo extreem worden dat soort afwegingen?
KUIPERS U ziet in feite al dat we bij de huidige ontwikkeling van besmettingen durven en ik noemde dat een weloverwogen risico om desalniettemin bepaalde versoepeling toe te brengen dat we accepteren dat het aantal patiënten wat in de komende vanwege covid hulp nodig heeft van de huisarts, van anderen, dat we dat accepteren omdat we vinden, in de afweging, dat dat opweegt tegen de impact en de effect van die versoepelingen, bijvoorbeeld in het onderwijs. Ik liet niet voor niets even een beeld zien van wat er op dit moment onder de jeugd speelt. Ik heb zelf vier zoons in de leeftijd van 20, 21 tot 25. Je merkt dat gewoon. Dat heeft een enorme impact en ik denk dat velen van u dat in uw omgeving kennen. Daar moeten we iets aan doen, maar dan accepteer je wat. Het lastige is dat we echt voorop willen stellen, dat is gewoon een belangrijke maatschappelijke verworvenheid in Nederland, is dat toegang tot zorg, wanneer je dat nodig hebt, echt heel relevant is. En dat hebben we in de afgelopen twee jaar steeds mee geworsteld om te zorgen dat op het moment dat het nodig is dat je die toegang ook hebt.
VRAAG (DE TELEGRAAF) Meneer Rutte, ik wil graag even terug naar het moment vlak voor kerst dat u hier die lockdown aankondigde, dat was een lockdown uit voorzorg, tijd te kopen en ook omdat we niet precies wisten wat die omikron variant zou doen. Toen werd er eigenlijk dezelfde vraag gesteld als u hier nu vanavond van ‘ja, maar die andere landen, die buurlanden dan, die hebben geen lockdown’. U zei toen ‘ja, die zullen wel volgen met maatregelen’. Dat is allemaal niet gebeurd. Hoe verklaart u dat?
RUTTE Ook daar gebeuren natuurlijk dingen. Het is niet zo dat er helemaal niets gebeurd. Ik was gisteren in Berlijn en ik had van de week ook overleg met Hendrik Wüst van… collega van Noordijn-Westfalen, ook daar gebeuren natuurlijk dingen. Het is waar dat die niet zo ver gaan als wij. U ziet daar natuurlijk ook nu de situatie oplopen, ook de druk in de gezondheidszorg oplopen, dat verschilt overigens per land. In Nederland hadden wij natuurlijk te maken, ook in december met een zeer hoog aantal mensen al in de ziekenhuizen. Ernst in zijn vorige rol als hoofd van Landelijk Netwerk Acute Zorg heeft u daar regelmachtig over bijgepraat en misschien…
KUIPERS Kan hij dat nog een keer doen…
RUTTE Ja, nou niet over die…
VRAAG Maar was het zo om een achterstand die we hadden in te lopen? Hebben we dan dingen daarvoor verkeerd gedaan of…
RUTTE We hebben dat… ongetwijfeld hebben we ook dingen verkeerd gedaan, dat geldt altijd bij crises zoals deze, dat moet altijd uit evaluaties blijken. Maar wat hier in het bijzonder speelde was de enorme druk op dat moment in de zorg in combinatie, door delta, in combinatie met het feit dat over omikron nog weinig bekend was en helaas ook tot de dag van vandaag is het noodzakelijk om, weliswaar niet in de heftigheid van 18 december, want we kunnen nu een aantal dingen verruimen, maar nog steeds beperkingen op te leggen.
VRAAG Maar ik kan me nog herinneren: Jaap van Dissel stond hier, er werden modellen getoond bij voortzetting van de avondlockdown zouden er eind deze maand 6000 mensen op de IC liggen. Ja, wat is er dan misgegaan in die modellen?
RUTTE Nou, wat je ziet is dat en dat zal ook blijken, denk ik, uit de stukken die nog naar de Kamer gaan, dat die modellen nog steeds serieuze stijging laten zien, niet in de mate, want er is steeds meer bekend, dat was ook ons probleem natuurlijk 18 december, wat is de verhouding tussen het aantal besmettingen en wat het betekend in de ziekenhuizen. Je ziet daar dat mensen wat korter in het ziekenhuis zijn en ook minder, maar als het aantal besmettingen snel stijgt, en je praat hier dus over aantallen die zeer aanzienlijk zijn, als je kijkt naar de omgeving van Parijs, het voorbeeld werd genoemd, het grotere Parijse regio als je dat omzet op de Nederlandse cijfers dan praat je over de 170.000 besmettingen per dag, je ziet daar ook de druk daar op die gezondheidszorg enorm stijgen. Dus vanuit die gedachte moest dat gebeuren en tot op de dag van vandaag is dat nodig en kun je dus ook niet helemaal af van die maatregelen.
VRAAG En dan heb ik nog één vraag aan minister Kuipers. Die boostercampagne waar u het over heeft, ja, er kwam deze week ook een onderzoek naar buiten: nog niet de helft van de mensen die volledig zijn gevaccineerd, dus je zou zeggen die zijn al bereidt zich te laten vaccineren, heeft die prik, die extra prik ook gehaald. Wat is er nou misgegaan in die campagne om die mensen over te halen zich bij te laten prikken?
KUIPERS Als ik even de stand van vandaag geef is 49,6 procent van de mensen die daarvoor in aanmerking komen heeft die prik gehaald.
VRAAG Nog niet de helft dus.
KUIPERS Ja goed, we zitten op 0,4 procent… de helft hè. Maar 49,6 procent en zoals ik al aangaf het resterende deel kan dat heel snel doen, maar roepen we voor op. We zien op dit moment dat er echt slots openblijven. Vorige week werden er 1,8 miljoen mensen… kregen een boostprik. Deze week eindigen we, als we dit tempo doorzetten, op 1,1 miljoen. Dus er blijven veel slots. Dus ja, als we via deze weg alleen al een oproep kunnen doen, en ik heb al iets gezegd over buitenlandse cijfers, het belang van die boostprik op het voorkomen dat je zo ziek wordt dat je hulp nodig hebt. Dat is echt een groot effect. Dus communiceren, communiceren. En ik snap heel goed, dat is heel begrijpelijk, mensen zijn gevaccineerd, denken in eerste instantie van ‘nou daarmee ben ik dus klaar, nu ben ik beschermd’. Wat we nu zien met de huidige variant en ook indertijd is dat dat helaas niet meer zo is, dat je echt een boostprik nodig hebt om die bescherming weer op niveau te brengen. Dus blijven communiceren en daarmee ook dank voor uw vraag, want dat geeft mij ook de gelegenheid om er nog een keer op te antwoorden.
VRAAG (NIEUWSUUR) Meneer Rutte, nog even over de horeca en de culturele sector. Wat moet er gebeuren om deze sectoren weer open te stellen?
RUTTE Dat moeten wij nader bezien de komende dagen wat wij het buitenlandse informatie halen. We moeten nader bekijken wat het betekent ook voor de verhouding tussen het aantal besmettingen en wat er in de ziekenhuizen gebeurd. We willen natuurlijk ook weten: wat gebeurt er in Nederland. We zullen nog niet over tien dagen weten de effecten van de verruimingen die morgen ingaan, want dat duurt langer, maar je hebt dan wel al een klein beetje de eerste inzicht: wat gebeurt er met de verruiming uit het basis- en het voortgezet onderwijs en die hele optelsom moet ertoe leiden dat er het vertrouwen is dat je de volgende stap kunt zetten. Op dit moment vinden we dat echt te risicovol, omdat de modelleringen nu laten zien, dat als je het nu onmiddellijk zou doen dat dat zou leiden tot potentieel onbeheersbare situaties, dus we willen dat heel precies de komende dagen bekijken.
VRAAG Ja, maar er zijn wel berekeningen gedaan, ook over de besmettingen. Heeft u concrete aantallen in uw hoofd waarvan u denkt ‘op dat moment zou het veilig kunnen’, zelfs met hoge besmettingen?
RUTTE Nee, omdat je dus nader informatie moet krijgen: wat gebeurt er als het virus ook door de generaties gaat reizen. Het zit nu nog wat meer bij de jongere mensen, maar als het ook bij oudere generaties komt. Daar is natuurlijk een heel groot deel van geboosterd, gelukkig hè, want 90 procent van de 60-plussers die gevaccineerd zijn hebben ook een booster. Gelukkig hebben we ook in Nederland een relatief hoge vaccinatiegraad, die ligt ongeveer een stuk boven de Duitsers, waar ik gisteren was. Die zitten nog… begint nog met een 7, hier zitten we op zo’n 85 procent, die volledig gevaccineerd zijn. Maar nogmaals bij die boosters zie je bij de 60-plus ook een behoorlijke uptake. Dus dat geeft je daardoor dat vertrouwen, maar je moet het precies weten: wat doet dat en de informatie die we nu krijgen, nou uit Denemarken, uit Engeland, maar ook uit Frankrijk en nadere analyses daarvan ook door het OMT, het RIVM, alle modellen, daar willen we de komende dagen heel precies nader naar kijken om te zien of je daar verder in kunt gaan.
VRAAG Maar zou u wel opening aandurven als die besmettingen zo hoog zijn, zoals ze zijn voorberekend, die 80.000 per dag. Ik weet niet wat het doet dan voor IC of opnames…?
RUTTE Nou dat weten we dus niet, omdat we die verhoudingen niet hè, dat is het probleem. Het probleem hier is dat we nog niet met harde zekerheid kunnen zeggen wat precies de correlatie tussen het aantal besmettingen en wat het in de ziekenhuizen doet, omdat er ook die factor bij zit dat in veel van deze landen, die besmettingen zich concentreren bij de jongere mensen. Tegelijkertijd, dat geeft je weer vertrouwen, is natuurlijk die booster bij de ouderen behoorlijk gezet, maar niet alle ouderen zijn volledig gevaccineerd. Ook daar is nog een stuk wat gevaccineerd moet worden. Dus als je zegt ‘90 procent van de 60-plussers is dat dus ook de 90 procent die überhaupt gevaccineerd is. Dus je hebt daar nog niet iedereen. Dus dat wil je precies bekijken en dan zie je ook echt wel verschil in de cijfers. Amerika heeft op dit moment ziekenhuisopnames vergelijkbaar met de eerste golf. Dus dat is echt te hoog voor Nederland. In Frankrijk zie je het ook behoorlijk hoog. Maar ja, in Engeland en Denemarken is die weer lager. Dus we willen heel precies kijken ‘wat kunnen we daaruit afleiden’. Dus je kunt niet zeggen ‘dit is het aantal besmettingen’. Het is wel zo, als het aantal besmettingen maar blijft oplopen dat je risico’s krijgt met de continuïteit in het openbaar vervoer, de politie, de brandweer, de ziekenhuizen, het personeel en vandaar dat we ook hebben gezegd ‘we moeten daar ook iets doen met die quarantaineregels’.
VRAAG Maar bent u dan niet bang dat het coronabeleid, ja, toch een soort paniekvoetbal blijft?
RUTTE Nee, dat zou het zijn als we nu teveel doen en het zouden moeten terugdraaien. Dus we proberen zo, ja, wat Ernst Kuipers ook zegt, met acceptabel risiconemend. Dus we zeilen echt wel wat scherp aan de wind nu, maar we denken dat dit kan, dat dit een acceptabel risico is, zetten we deze stap.
KUIPERS Misschien als ik één aanvulling mag doen, wat wel aangeven, Jaap van Dissel met zijn team doet dat ook, en wij deden het ook. Sommige buitenlandse landen, en ik heb dat laten zien lopen op ons en wat die laten zien is dat bij hoge besmettingsaantallen nog steeds veel mensen zorg nodig hebben, maar dat dat bijvoorbeeld per tienduizend of honderdduizend besmettingen lager is dan in het verleden. Dus dat betekent bij ons de vraag met dit maatregelpakket: wat betekent het allereerst met betrekking tot het aantal besmettingen. We hebben de getallen van het OMT wel genoemd. En wat we ook weten is dat in Nederland de besmettingen, en dan met name met de omikronvariant, zijn vanaf 29 december omhoog gegaan, dus langzaam en daarna heel snel. 29 december is ondertussen ruim twee weken geleden en we zien in de Nederlandse ziekenhuizen tot nu toe, tot en met vandaag nog een daling. Terwijl normaal gesproken zie je zo’n zeven dag nadat de besmettingen omhoog gaan, gaat in het verleden altijd de ziekenhuisbezetting ook omhoog. Het is nog vroeg, want een groot aantal van de besmettingen in Nederland zit ook bij de mensen van vijftig jaar en jonger. Daar is het aantal… de besmettingsratio is afhankelijk van welke leeftijd je kijkt, een factor 3 of nog hoger dan onder de 50-plussers. Maar wat we denken en echt op vertrouwen is dat we, als we tien dagen verder zijn hebben we nog meer gegevens uit het buitenland, blijven we nauw in contact. Maar weten we ondertussen ook meer van wat er dan in Nederland gebeurt. Gaat bij wezen van spreken vanaf morgen de druk op de zorg gestaag en daarna accelererend omhoog dan is dat een belangrijke factor om mee te nemen. Blijft die naar verhouding eigenlijk laag, ja, dan hebben we meer ruimte, los van besmettingsaantallen en uitval door quarantaine et cetera, om iets meer te doen.
VRAAG Meneer Kuipers, hadden we met 2G meer sectoren kunnen openen?
KUIPERS 2G gaat in ieder geval op de lange termijn absoluut kunnen helpen bij het openen, sneller openen, en langer open houden. Op dit moment hebben we die capaciteit, die mogelijkheid gewoon niet, en zoals ik al aan gaf. Er zijn drie verschillende brieven in december naar de Kamer gegaan. We krijgen een onderzoek van de TU Delft en zullen op basis daarvan het gesprek voeren.
VRAAG Is dat ook voor u een belangrijke voorwaarde om de horeca en culturele sector open te gooien?
KUIPERS Voor dit moment niet. Voor dit moment zoeken we echt naar andere wegen. En ik zei al: we gebruiken het CTB op dit moment om genoemde reden alleen bij de sport en verder niet. En dus ook niet bij de detailhandel. Daar kiezen we voor 1,5 meter afstand en mondkapje. Maar laten we voor het langer termijnbeleid wel het gesprek over voeren. Dat moet. U ziet dat het in sommige buiten… in sommige andere landen gebruikt wordt.
VRAAG Gaat u haast maken met die 2G-wetgeving?
KUIPERS Eerst maar even het resultaat hebben van de TU Delft. Dat krijgen we heel snel. Dat verwacht ik komende maandag en dan het gesprek met de Tweede Kamer.
VRAAG (ALGEMEEN DAGBLAD) Meneer Kuipers, u had grote ambities om breder te kijken dan alleen de medische… het medisch perspectief. Het gekke is dat u eigenlijk smaller kijkt, want we horen het vandaag alleen maar over het aantal infecties wat de hele tijd dreigt, maar we weten bijvoorbeeld niet eens wat het RIVM berekent voor de ziekenhuisbelasting. Is dat niet opmerkelijk dan?
KUIPERS Nee, en wat u mijn heeft horen zeggen is dat wij voor de langer termijn juist kijken en moeten kijken, samen met de sport, en samen met de horeca en samen met veel partijen, naar wat er op elke plek mogelijk is om te zorgen dat infectieverspreiding zoveel mogelijk ingedampt wordt en om even een ander perspectief hè. Ook in mijn vorige rol is het ontzettend vaak, ik heb vaak geprobeerd om dat een beetje corrigeren, maar dan was de standaardvraag over IC-bedden. Wat ik u liet zien is bij de huidige aantallen zit het probleem nu in Nederland niet op de IC-bedden, maar zit het gewoon op uitval van mensen en quarantaine.
VRAAG Maar hier is het twee jaar lang, voordat u hier was, is het wel gegaan over ziekenhuisbedden en IC-capaciteit en vanavond horen wij geen enkel ziekenhuiscijfer. Dat wekt natuurlijk een beetje argwaan. Mensen willen graag weten ‘wat schetst het RIVM, hoeveel ziekenhuisbedden kunnen er straks bezet raken als u verder versoepelt’. Mensen snakken ernaar.
KUIPERS Nou daar kan ik wel iets over vertellen. Op dit moment, de getallen zitten nog steeds in het hoofd, dat gaat er nog niet uit, maar gaat straks (onverstaanbaar, red.). Maar op dit moment zitten we onder de 1300 covidpatiënten in de ziekenhuizen, waarvan minder dan 350 op de IC, dat zijn ten opzichte van de afgelopen maanden gewoon lage aantallen. En ook vandaag daalde het nog weer substantieel. En dat is in relatie tot wanneer de besmettingen omhoog ging is dat een gunstig teken. Nou als dan de vraag is van ‘wat kun je, hoeveel patiënten kunnen we opvangen’. Het RIVM houdt ook in het huidige model, ook als ze rekening houden met minder ziekmakendheid van een omikronvariant en ook als ze rekening houden met een kortere opnameduur en bijvoorbeeld de getallen uit Frankrijk laten daar zien dat ook de IC-opnameduur, de kans om op de IC te komen is kleiner maar de IC-opnameduur is ook beduidend korter. Als je daar allemaal rekening mee houdt dan nog steeds kan het als we naar, richting de 100.000 besmettingen zijn, zal het echt leiden tot een substantiële druk op de zorg. En de aantallen die het RIVM dan laat zien zijn met een grote bandbreedte, maar gaan tot aantallen die overeenkomen met eerdere pieken die we gehad hebben.
VRAAG Eerdere pieken. Meneer Rutte, u refereerde weleens aan de BBC website waar het over omikron ging. Het was een grote ramp in het VK. Inmiddels gaat het daar vooral over een tuinfeestje van een meneer Johnson. En die piek in de infecties hebben ze daar gehad. Die daal die knik is te zien, dat zien zelfs de rekenaars van het RIVM. Ook de druk op de zorg blijft beheersbaar. Gaat deze lockdown de boeken in als de overbodigde lockdown?
RUTTE Nee. Nee deze was echt nodig die lockdown, daar ben ik echt van overtuigd, omdat we zagen de onzekerheid over omikron plus ook de druk op de zorg op dat moment. En nog steeds moeten we helaas een aantal sectoren, de horeca, theaters en ook evenementen vragen om nog even gesloten te blijven tot mijn grote spijt. Het is, die cijfers in het buitenland inderdaad zijn interessant. Daar zie je dus een knikje. Daar is ook even de vraag, ik blijf dat ook volgen de BBC-website, mijn Frans is minder goed maar ik doe dan de Engelse en de Duitse sites, en wat je daar natuurlijk wel ziet is dat daar de discussie gaande is over de maximale testcapaciteit. Wat voor effect dat kan hebben op het totaal aantal gerapporteerde besmettingen. Maar het is waar dat als je daarvoor corrigeert, dat ze daar over een piek heen lijken te zijn en ze lopen op ons voor. Dus dat zou een hoopvol teken kunnen zijn, een van de vele dingen die we nader willen bestuderen om met meer zekerheid een volgende stap hier te kunnen zetten.
VRAAG Vertrouwt u erop dat mensen zich aan de nieuwe adviezen en regels gaan houden?
RUTTE We hadden vandaag ook weer een presentatie van Kim Putters van het SCP. Wat je ziet is dat toch nog steeds heel veel mensen in Nederland, gelukkig, heel veel mensen in Nederland zeggen: luister zo grofweg is dit wat we moeten doen. Er is ook een hele grote groep die zegt: je moet eigenlijk nog veel meer doen. En er is ook een grote groep die zegt: je moet minder doen. Maar nog steeds zijn wij een land waarin heel veel mensen bereid zijn om de maatregelen te volgen. Zich realiseren hoe belangrijk het is om afstand te houden, om je best te doen. Dan praat je toch over zo’n driekwart van Nederland dat zijn best probeert te doen om niet besmet te raken.
VRAAG Maar het vraagt wel veel van mensen als ze, voor de helft van ons land grenst aan het buitenland, de grens over kun je winkelen, ook de horeca in. En nu lopen er zelfs burgemeesters in het zuiden van het land trots door hun stadje te kijken naar hoe terrassen open zijn. Baart u dat niet zorgen? Is dat niet schadelijk voor het draagvlak en naleving?
RUTTE Kijk de burgemeesters in Nederland die zijn het sluitstuk, de eerste naleving moeten wij zelf doen. De controle erop ligt ook bij de sectoren en inderdaad de burgemeesters hebben een hele belangrijke rol, om er uiteindelijk voor te zorgen dat er ook wordt nageleefd als de anderen stappen niet voldoende doen. Daarnaast is er gewoon in Nederland demonstratierecht, dat laat ik echt aan de burgemeesters hoe zij daarmee omgaan. Maar er is ook volstrekt begrip onderling en ook een overeenstemming in het denken, ook in het Veiligheidsberaad. Wat natuurlijk niet kan betekenen dat je naar een soort gedoogsituatie gaat of dat feitelijk sectoren open zijn. Maar dat er een paar uur op een bepaalde manier gedemonstreerd wordt, ja daar moeten burgemeesters op een verstandige manier mee omgaan.
VRAAG Dus één dag, morgen, is het maximum?
RUTTE Nee nee, dat zeg ik niet. De burgemeesters moeten omgaan met het demonstratierecht, die moeten daar de inschattingen maken. Maar waar zij het met elkaar over eens zijn, ook in het Veiligheidsberaad is: geen gedoogsituaties en ook niet een demonstratie-achtige situatie die eigenlijk betekent ‘openstelling.’ Dat kan echt niet en dat realiseert iedereen zich.
VRAAG (NU.NL) Meneer Kuipers, toch nog even door op 2G. Want u zegt dat dit voor de lange termijn gaat helpen. Maar als nou blijkt dat die coronapas minder betrouwbaar is door omikron, dan kan dat toch nooit een oplossing zijn?
KUIPERS Nee, als blijkt dat ie minder betrouwbaar is, dan is daar echt een issue. Een van de oplossingen waar we in zoeken is om dan wel aan de vaccinatiecomponent van de G te zorgen dat daar de voorwaarden aan vastzitten dat iemand een booster gehad heeft, dat scheelt alweer aanzienlijk. En het andere antwoord op uw vraag is dat op het moment dat je de 2G zou gebruiken, dat dat tenminste zorgt dat als mensen, en die mensen die in grote groepen blootgesteld worden, dat die zelf een geringere kans hebben om ernstig ziek te worden als ze besmet raken. Dat is een afweging, dat is echt een discussie die daarna moet volgen en waarvoor we ook eerst in de relatie tussen de verschillende factoren, wat is nu feitelijk van de verschillende componenten van de 3G’s, wat is feitelijk de negatief voorspellende waarde? Daar moet ik eerst een nader antwoord op hebben van de TU Delft en dat krijg ik begin volgend week.
VRAAG Ik hoorde u ook zeggen dat het doel is of het uitgangspunt om die maatschappij weer open te krijgen en open te houden ook. Is dat eigenlijk het nieuwe uitgangspunt überhaupt? Wordt daar vanaf nu op gestuurd?
KUIPERS Ik denk dat dat ook voor het vorige kabinet al heel lang het uitgangspunt is.
VRAAG Nou goed er waren toch die drie pijlers? Wat is daarmee gebeurd dan?
RUTTE Nee maar dat zijn de pijlers van: zorg dat je zicht houdt op het virus, dat je mensen met een kwetsbare gezondheid beschermt en dat de zorg het aankan. Maar uiteraard op een manier dat je, we hebben het ook steeds gedaan, het verwijt was eerder dat we soms wat te snel weer probeerden de samenleving open te doen. En dat dat misschien een paar keer net iets te snel gegaan zou kunnen zijn, die discussie hebben we vaak met elkaar gehad. Dus dat is natuurlijk altijd het doel. Maar je probeert het zo verstandig mogelijk te doen.
VRAAG Ik snap ook wel zo verstandig mogelijk en er is altijd een bepaalde mix. Tenminste dat hoor ik dan vaak als dit soort vragen gesteld worden. Ik probeer daar een beetje structuur in te krijgen, want dan is het misschien ook wel helder voor mensen die zich afvragen: waar wordt nou een beetje op gestuurd? Dus eigenlijk nogmaals: is dit dan wel een belangrijk uitgangspunt om altijd te kijken van: hoe houden we die maatschappij nou zo open mogelijk, maar dan wel in die mix van die drie pijlers die u zojuist noemde?
RUTTE Vanzelfsprekend, we zijn een liberaal land, een vrij land, waarin we uiteraard gewoon onze eigen gang willen kunnen gaan, en niet een overheid ons voorschrijft waar we wel kunnen gaan of staan. Dat past niet bij Nederland. Alleen door deze pandemie, zeg ik ja, als we dat blijven doen dan loop je het risico dat de zorg overstroomt, mensen met een kwetsbare gezondheid. Dat je geen zicht houdt op hoe het virus zich verspreidt. Vandaar dat je beperkingen moet opleggen onder bepaalde omstandigheden. Maar uiteraard, als die situatie op die drie punten weer beheersbaar is, dan wil je zo snel mogelijk weer dingen loslaten. Dat proberen we nu te doen in de sport, in het onderwijs en ik hoop ook zo snel mogelijk in de horeca.
VRAAG Maar zou u dan nu kunnen zeggen wat dan zwaarder weegt? De druk op de zorg, ik noem maar iets, of het openen van de maatschappij. Kunt u daar een eenduidig antwoord op geven?
RUTTTE Nee maar dat is niet de correlatie. Uiteraard is altijd het zwaarstwegend in een vrij land dat iedereen ook vrij kan zijn. Maar door de pandemie werden daar grenzen aan gesteld. En vervolgens ga je kijken: waar stuur je dan op om die pandemie onder controle te krijgen? En dat doe je op de drie punten die ik net noemde. Maar het is niet zo, kijk ook simpelweg omdat een samenleving niet zou accepteren dat als u dreigt uw adem te worden ontnomen door corona en bij het ziekenhuis komt en niet wordt geaccepteerd omdat er geen bedden vrij zijn, dat is ook iets wat een samenleving niet zomaar zou accepteren. Dus je probeert die zorg daar tegen te beschermen en ook zoveel mogelijk open te houden voor andere zorg die nodig is.
VRAAG Meneer Kuipers nog tot slot, omikron is natuurlijk een variant, die is veel besmettelijker, maar die is ook minder ziekmakend. Zou deze variant dan op de langere termijn wellicht onze ticket uit de crisis kunnen zijn?
KUIPERS Dat zou kunnen, alleen laten we niet zeggen dat dit m is, want de kans dat er weer een nieuwe variant komt is heel groot. En er wordt continu wereldwijd gemonitord, de WHO doet daar van alles aan. Dus ook nu komen er alweer op bepaalde plekken nieuwe varianten op, wat niet wil zeggen dat dat dan vervolgens de dominante variant wereldwijd wordt, we hebben dit soort dingen telkens gezien. En soms komt er een plukje van in Nederland en dan verdwijnt het weer, het is een continue dynamiek. Maar er zijn alweer varianten die juist een mix tussen een delta en een omikron vertonen.
VRAAG Maar zitten we bijvoorbeeld nog in een crisissfeer wat u betreft?
KUIPERS Nou crisis zitten we al heel lang in, dat woord is al heel lang sleets. Want crisis is iets van het acute. Je kunt ook zeggen, we hebben nog steeds een OMT, is er nog wel sprake van een outbreak? Het is ondertussen een situatie die we gewoon moeten accommoderen, want het gaat niet meer weg. Met welke variant dan straks ook, maar dat er ergens een variant blijft, de kans dat er eentje komt die daarna helemaal uitdooft en er komt niets nieuws voor terug, is buitengewoon klein. En dat betekent ook, in aansluiting op, want u had het zonet heel begrijpelijk over de druk op de zorg en dat is iets wat vaak gebruikt wordt, ik hecht er zelf altijd aan om het juist om te draaien en te zeggen: het gaat over toegang tot zorg. En dat is een belangrijke maatschappelijke verworvenheid in Nederland. Dat willen we ook heel graag zo houden. En het kan u of uw ouders of uw partner of iemand anders en ons allemaal op enig moment raken. Dan kan het gaan om covid, maar de kans dat het om iets anders gaat is nog veel groter. En dat willen we echt altijd overeind houden en dat staat regelmatig in het gedrang. En dat staat nu op sommige plekken in het buitenland ook echt in het gedrang. En als ik mag refereren bijvoorbeeld aan de situatie in Engeland, daar is in de voorgaande periode gewoon voor maandenlang bijvoorbeeld transplantatieprogramma’s stilgelegd. Je zult een patiënt zijn die wacht op een nieuw orgaan. Wij willen dat overeind houden, maar dat vraagt iets. En dat is een afweging, waar je natuurlijk steeds het debat hebt.
VRAAG (VOLKSKRANT) Meneer Kuipers, u sprake eigenlijk over een situatie die we denk ik nog niet kennen, namelijk dat er teveel mensen in een te korte tijd besmet raken. Dat kan leiden tot een ontwrichting, omdat er bijvoorbeeld te weinig brandweermensen zijn, of mensen in de zorg. Hoe ver zitten we daar eigenlijk vanaf?
KUIPERS Nou op dit moment zitten we er nog vanaf. Maar ik liet u al wel even de aantallen zien, als je gewoon zegt: 200.000 besmettingen per week, ik heb even goed geluisterd naar Jaap van Dissel van het RIVM, die zegt: ga ervan uit, gemiddeld per nieuwe besmetting heb je 3 directe langdurige contacten. Dus dat betekent bij 200.000 besmettingen in een week heb je ook 600.000 mensen die daar direct door geraakt worden. Die 200.000 gaan in isolatie, die 600.000 gaan in quarantaine, die kunnen niet op het werk, die kunnen niet naar school. Dat zijn 800.000 mensen. U heeft zelf ter gelegenheid daar ook al dingen over opgeschreven. Enkele hulpdienst waar de roosters moeilijk vol te krijgen zijn vanwege de hoge uitval. We kennen de situaties van scholen. We kennen de situatie al heel lang gerapporteerd door de zorg. Ik hoor ook uit zorginstellingen dat het aantal mensen dat nu positief test en of uitvalt omdat er een huisgenoot positief is, heel erg snel omhoog gaat. Als dat doorgaat dan krijg je wel zo’n situatie.
VRAAG Dus we zitten nu zo ongeveer rond de 80.000. Als dat verder oploopt richting de 200.000…
KUIPERS 800.000 zei ik. 200.000 mensen in een week positief en die hebben elk gemiddeld een drietal 3 directe contacten die in quarantaine gaat. Dat zijn enorme aantallen.
VRAAG Ja dat snap ik. Dus als we eenmaal cijfers zien die richting die 200.000 gaan dan moeten we er rekening mee houden dat Nederland uitvalt?
RUTTE Nee daar zitten we dus al op.
KUIPERS Daar zitten we al op. Dus 30.000 per week.
VRAAG Maar wanneer komt zeg maar het punt dat Nederland uitvalt?
KUIPERS Dat hangt uiteraard van de verspreiding van die besmettingen af. Als het allemaal schoolgaande kinderen zijn, dan zitten er heel veel mensen ook als oudere uit, als het allemaal mensen zijn in een andere leeftijd, het hangt er een beetje vanaf, je kunt niet zeggen: bij zoveel is er een probleem.
VRAAG Maar er zijn nog geen scenario’s opgesteld?
KUIPERS Maar misschien wel als een vertaling even naar, want we hebben het zonet ook, gevraagd over dingen open. Maar vertaal dit naar een werkgever. Iemand met een winkel. Iemand met een horecagelegenheid. Iemand met iets anders. Als je dit soort aantallen hebt dan betekent het dat je een serieuze kans loopt dat er zoveel personeel uitvalt dat je op een gegeven moment gedwongen bent ook al mag je hem openhouden, dat je je winkel toch weer dicht moet doen. Of dat je een andere keuze maakt, dat is dan de situatie.
VRAAG Maar op basis van omikron zijn er nu nog geen scenario’s of noodscenario’s?
RUTTE De reden natuurlijk om nu de quarantaineregels nu te bekijken is ook op dit punt ervoor te zorgen dat dus mensen die geboosterd zijn na een week, of die na 1 januari corona hebben gehad na een week, dat je zegt naja weet je: je moet gewoon kijken of je daar niet kunt zeggen, ook al heb je meer dan 15 minuten contact gehad binnen de anderhalve meter, houd jezelf goed in de gaten, bij klachten natuurlijk onmiddellijk protocol volgen, maar dat is natuurlijk ook belangrijk. Je ziet het in heel Europa, die discussie is nu gaande om daarmee die quarantaineregels wat te versoepelen.
VRAAG Mag ik dat als een nee opvatten? Er is nog geen noodscenario op basis van omikron van wat er gebeurt bij een x aantal besmettingen?
RUTTE De sectoren zelf zijn er natuurlijk over aan het nadenken. Je ziet het natuurlijk nu al in het openbaar vervoer, dat is niet per se het kabinet wat dat hoeft te doen, maar de sectoren zelf hebben natuurlijk…
VRAAG Ok dus het kabinet denkt niet na over een noodscenario?
RUTTE Ja dat doen de ziekenhuizen natuurlijk zelf neem ik aan.
KUIPERS Dat doen de ziekenhuizen zelf en dat is een van de voorliggende vragen. Je hebt het de afgelopen weken ook weleens een keer in de voorbeelden gezien, van wat als in een cruciale sector, laten we even bij de zorg blijven dan vanwege uw voorbeeld, wat als er zoveel personeel uitvalt dat je gewoon niemand meer hebt om te verzorgen? Wat doe je dan? Kun je dan gaan, en dat hebben we eerder ook gemaakt, die protocollen die zijn er, die waren er ook al vanuit de eerste golf, die waren er ook al nog daarvoor, gewoon in pandemische paraatheid. Wat doe je dan? Kun je mensen dan vragen om, als ze daar fysiek toe in staat zijn, om gewoon alsnog te komen werken met voldoende beschermingsmiddelen, zodanig dat ze het niet overdragen aan een patiënt of aan een collega? Die protocollen die zijn er.
VRAAG Laatste vraag dan. Mondkapjes worden bijvoorbeeld nu weer aangeraden op plekken waar we ze nog niet hoefden te dragen. We hebben er heel veel van dus ik vraag het nog maar een keer: worden die dingen gratis?
RUTTE Nee.
VRAAG Nee? Hetzelfde geldt voor de zelftests. Ook heel belangrijk. Worden die gratis?
RUTTE Daar gaan we allemaal niets aan veranderen, mensen hebben een eigen verantwoordelijkheid.
VRAAG (OP1) Meneer Rutte, kunt u uitleggen waarom de keuze is gevallen op het sluiten van horeca of het gesloten houden van horeca en cultuur, maar het wel openen van winkels? Want je had het bijvoorbeeld ook andersom kunnen doen.
RUTTE Om de reden die ik heb genoemd bij de NOS net. Dus we hebben gekeken naar de intensiteit en de duur van het contact. En in een winkel is het risico dat jij binnen de anderhalve meter komt een stuk kleiner. En de duur van het verblijf in de winkel is ook veel korter dan in de horeca, waar je veel langer binnen bent, veel meer risico loopt om ook qua intensiteit toch te dicht bij andere mensen te komen. En je moet dus nu keuzes maken: waar kan het wel en niet? Dus het OMT is heel precies, dat zegt: we durven het nu aan te adviseren voor de winkels, vanwege die reden. Dat is natuurlijk anders in de horeca. Dat is anders in de bioscoop. Dat is anders dan in een zaal. Dan heb je nog de musea discussie. Voor de musea geldt dat we altijd bij openen hebben gezegd: kijk nou zo veel mogelijk naar individueel en niet groepen, maar kijk ook zoveel mogelijk naar lokaal en niet regionaal of boven regionaal. Musea is vaak ook natuurlijk, zeker de grote musea, is dat regionaal of boven regionaal. Ook de reden waarom we hebben gezegd: sport open, maar nog niet competities buiten de eigen club, want dat betekent ook weer verplaatsingen. En zo probeer je steeds zo verstandig mogelijk die stappen te zetten, dingen mogelijk te maken, maar daarom kon helaas nu het niet voor horeca of cultuur.
VRAAG Maar toch het antwoord, dat is een heel kort zinnetje, ja, de aard van de contact en de lengte.
RUTTE Intensiteit en de duur van het contact.
VRAAG Ja, maar ik kan me voorstellen dat je als horecaondernemer denkt: ja, het zal wel, als ik morgen in de winkelstraat ga lopen en ik zie de grootgrutters helemaal volstaan en de kledingwinkels helemaal volstaan, dat kan in mijn zaak ook. Mensen kunnen ook even een kopje koffie 10 minuten doen en weer weg gaan. Begrijpt u dat het een heel moeilijk argument is?
RUTTE Tuurlijk. Ik snap dat totaal, maar gemiddeld genomen is het natuurlijk zo dat mensen niet, als je gaat eten in een restaurant, dat doe je een paar uur, dat is wat anders dan wanneer je, u of ik gaan kijken naar een nieuw t-shirt moeten kopen. Dan ben je niet uren in een zaak. Dus daar zit natuurlijk een verschil. Dus dan is de intensiteit en de duur anders. Bovendien geldt voor die winkels: het is 1 per 5 vierkante meter en handhaaf de 1,5 meter. En dat zal ook natuurlijk vanuit, dat is eerst weer een taak van de winkel, van u en ik zelf om bij de Albert Heijn en de Lidl de afstand te houden, maar ook uiteraard, als dat nu weer kan, in de kledingzaak of een meubelwinkel. Maar uiteraard geldt ook daar weer de controle vanuit de winkel zelf. Geldt ook weer de handhaving en daarom ook dat de gemeenten zeiden, de burgemeesters, toen wij aanvankelijk dachten winkelen op afspraak, haal dat er nou af, want wij moeten al zorgen dat het binnen die winkels goed gaat op die 1 per 5 vierkante meter. Dan moeten we twee dingen controleren, of ze wel op afspraak zijn binnengekomen, dat voegt dan weinig toe. Dus dat vond ik een goed punt toen ik dat gisteren terug hoorde uit het Veiligheidsberaad en daarom hebben die aanvullende voorwaarde eraf gehaald dat je een soort dubbele slot… maar dat tweede slot had niet zoveel meerwaarde en vroeg wel heel veel extra handhaving. En zo probeer je steeds heel precies te kijken: wat is nou verstandig.
VRAAG Nou ja, dat is een extra slot, maar dat had vermoedelijk het OMT ook wel geadviseerd en dat doet u nu niet, maar ik kan me voorstellen dat het wel drukker wordt in winkelstraten, want als je een afspraak moet maken is dat een extra drempel om die winkelstraat op te zoeken.
RUTTE Nou, dat valt wel mee. Je kunt die afspraak maken ook terwijl je voor de zaak staat en zegt ‘heb je nu plek binnen, mag ik naar binnen’. Dus het is niet per se zo dat je van tevoren hoefde te bellen bij dat winkelen op afspraak. Dat is een. Het risico is ook wat groter van natuurlijk rijvorming van winkels als je dat doet, dat is nu ook wel minder. Dus dat is weer een voordeel van deze aanpak en verder geldt hier dat de burgemeesters los van de naleving op… en de controle op en de handhaving op die 1-per-5 vierkante meter en op de 1,5 meter natuurlijk ook heel veel ervaring hebben inmiddels met, ja, als er teveel mensen… kijk naar wat er in Rotterdam gebeurd. Aboutaleb heeft een aantal keer, de burgemeester van Rotterdam, Ahmed Aboutaleb, ingegrepen als het te druk werd op bepaalde plekken. Ik weet dat in heel veel steden, ook dorpen, want ook in het centrum van dorpen is het supergezellig en kan het heel druk worden, daar heel goed in zijn, als burgemeester, om daarmee om te gaan. Plus dat we zeggen als het daar toch even wat drukker is: mondkapje op.
VRAAG Toch nog een korte vraag: dit besluit, de besluitvorming nu is in lijn met het OMT-advies?
RUTTE Ja behalve dus dat zij zeggen ‘doe het op afspraak’ en dat hebben we er af gehaald.
VRAAG Dat is het enige?
RUTTE Ja… en we hebben dus, we maken dus mogelijk, dat het OMT niet, maar we denken dat het heel beperkt extra iets vraagt, die amateur cultuurbeoefening. Dus dat je weer les kunt krijgen.
VRAAG (NRC) Ja, meneer Kuipers u had het net over het accepteren van het risico op meer coronapatiënten en daar stelde u tegenover hè… is het maatschappelijk idee van er moeten nu eenmaal dingen open zodat het vol te houden is. Alleen het accepteren van het risico op meer coronapatiënten heeft uiteindelijk toch ook gevolgen op andere patiënten. Mensen die hun operaties al uitgesteld zagen. Is dat eerlijk?
KUIPERS De eerste is even… ik heb de afgelopen dagen contact gehouden met collega’s, bestuurders en artsen in ziekenhuizen. Hoe is het op dit moment met de situatie, zijn jullie in staat om ook een inhaalslag te maken en zijn jullie er klaar voor om eventueel weer toch een stijging aan covidpatiënten op te vangen. En het antwoord daarop was ‘ja’. En je hebt sommige geluiden in het nieuws ook gezien van artsen die zeggen ‘wij zien dit en wij begrijpen dat er toch iets moet gebeuren, ondanks het huidige hoge aantal besmettingen’. De eerlijkheid, ik kop het even terug op de vraag die zo net ook gesteld werd, waar wij voor moeten zorgen, is echt een belangrijke maatschappelijk verworvenheid, is dat er voor patiënten ten alle tijden toegang is tot zorg. Die situatie is op dit moment gewaarborgd, maar die moeten we overeind houden. Dan kun je in de huidige situatie niet doorzetten dat als de aantallen covidpatiënten heel laag is, maar we daar dit soort maatregelen voor moeten nemen zoals het nu is dat je zegt ‘en toch gaan we niet versoepelen, we gaan eerst en dan alleen maar de druk op de zorg langdurig laag houden’ en dat snapt de zorg zelf ook. Dus is het eerlijk? Het is eerlijk zolang je alle patiënten in staat bent om op te vangen. En laten we wel zijn: mensen kunnen, los even van zelf iets aan een vaccinatie en een booster, maar ook mensen die dat gehad hebben als ze kwetsbaar zijn kunnen nog steeds in het ziekenhuis komen, vanwege covid of met covid. Op dit moment als je even kijkt naar de situatie in de Nederlandse ziekenhuizen is zo’n vijf procent van de patiënten die er komt, met covid gediagnosticeerd wordt, komt eigenlijk voor iets anders, zo’n vijf procent van de covidpatiënten. In sommige omringende landen, en een paar keer al de referentie aan Frankrijk gegeven, dus laat ik dat nog een keer doen. Er is op dit moment ongeveer één op drie patiënten in het ziekenhuis met covid, komt primair vanwege iets anders, maar wordt dan om bepaalde redenen getest en blijkt dan ook covid te hebben.
VRAAG Ja, dus dat die artsen zeggen ‘het kan wel, we kunnen een stijgend aantal nog wel aan’, maar dat neemt nog steeds niet weg dat iemand die bijvoorbeeld behandeld wordt voor kanker zijn operatie hierdoor wel ziet… verschoven ziet worden.
KUIPERS Als dat gebeurt, dat is iets wat we dus echt moeten voorkomen, en daar hebben we in de afgelopen periode af en toe echt gehad, dat soort situaties, maar op dat moment ook met veel hogere aantallen dan nu, er ligt nu al geruime tijd, bijvoorbeeld als we kijken naar de IC’s liggen er veel meer andere patiënten, zoals je dat noemt, dan patiënten met covid… dat is gunstig…
VRAAG Maar dat risico… maar dat risico dat neemt u nu dus wel toch?
KUIPERS Dat risico dat nemen en dat is, zoals ik dat zei, een weloverwogen risico.
VRAAG En er is weleens gesproken over het scheiden van covid-zorg en niet covid-zorg. Wat is de status daarvan?
KUIPERS Dat is een uitvraag die door mijn voorganger al gedaan is aan het veld, in december. Waarvan ik in de loop van de komende periode een… een antwoord op verwacht. De belangrijke kanttekening daarbij, en dat is geen antwoord op ‘het kan niet’, maar wel een winstwaarschuwing, dit gaat alleen maar helpen als door dat scheiden in staat zouden zijn om uiteindelijk meer patiënten op te vangen dan wanneer je het blijft doen zoals nu. En lees in mijn ondertoon… in mijn antwoord niet iets van dat ik daar twijfels bij heb of dat kan, maar alleen maar het antwoord: dit is een belangrijke voorwaarde. U moet zich voorstellen: covidpatiënten komen overal binnen en de covidpatiënten die nu nog tegenwoordig in ziekenhuizen worden opgenomen dat zijn over het algemeen, we hebben ondertussen al zoveel geleerd, het is niet meer een patiënt die alleen maar zuurstof nodig heeft, het is meestal een patiënt die ernstig ziek is en dan vaak een combinatie aan factoren heeft. Dit betekent dat het dus ook vraag om hele teams. Het betekent dus ook dat als je dat in een regio of landelijk concentreert op een aantal plekken dat je daar ook hele teams en hele faciliteiten neer moet zetten. Een compleet ziekenhuis met al het personeel wat daarbij zit. Dus het kan alleen maar iets opleveren als je dan vervolgens toch in staat bent om meer capaciteit en meer continuïteit elders te doen.
VRAAG En op de korte termijn zit dat er niet in. Oké. Meneer Rutte, tot slot inderdaad, dit is een gesprek dat we hier best wel vaak hebben gevoerd, maar ik ga het toch nog een keer proberen, want u heeft het graag over burgemeesters die het wel goed doen hè. Jullie hebben hier allebei over hoe spannend het is wat er nu gebeurt. Jullie gebruiken dat woord. Toch is het zo dat we afgelopen tijd wel zagen dat Nederlanders massaal de grens over gingen om maar te kunnen shoppen of maar dat terrasje te kunnen pakken. Toch is het zo dat nog voordat jullie hier stonden, een paar uur geleden, mensen op een terrasje al plaatsvonden met het idee van ‘we doen het gewoon toch’. Waar komt dat vertrouwen dat het dit keer wel lukt eigenlijk vandaan?
RUTTE Nou ik… wat ik zeg is dat ik vertrouwen heb in onze burgemeesters, die zijn er om de wet te handhaven…
VRAAG Maar die laten al zien dat we dat niet doen.
RUTTE Nou ja, dat is de vraag.
VRAAG We zien toch dat die terrassen open waren en dat daar niet gehandhaafd is?
RUTTE Ik ga proberen de vraag te beantwoorden. Ik vind dat u het onderscheid moet maken. Ja, het is absoluut zo dat het niet zo kan zijn dat die horeca dat daar gedoogd wordt, dat die open of dat er sprake van zou zijn dat daar een soort semi-permanente openstelling is. Maar wat je wel ziet is dat er op een aantal plekken… en dan is het aan de burgemeester, daar heb ik dan ook geen oordeel over om daarmee om te gaan. In het kader van het demonstratierecht… ‘we gaan een paar uur open’, dat burgemeesters daar soms geen ruimte voor geven, soms wel ruimte voor geven. Dat is altijd aan de burgemeester. Maar de afspraak in het veiligheidsberaad is: we handhaven gezamenlijk, we gaan niet gedogen en als er gedemonstreerd wordt en dat gebeurt in de vorm van een paar uur open, dan is dat het ook en dan kan het niet zo zijn dat dat semi-permanent is.
VRAAG (BNR) Meneer Rutte, toch nog even over het MKB. De afgelopen twee jaar zijn enorme offers geleverd. U vraagt dat nu weer van hen. Zij roepen om perspectief. Hoe kan het dat u hier nu staat zonder een concreet plan voor hen?
RUTTE Nou het concrete plan is, A., dat we zo snel mogelijk willen dat ook de sectoren die nog niet open kunnen open gaan. En twee, dat de steunpakketten, en die behoren als ik ze ook vergelijk met andere landen, die zijn zeer ruimhartig, en die werken ook. Vooral is dat de regeling voor de NOW, de NOW en de TVL, die twee regelingen, maar ook een aantal andere regelingen die er zijn, die lopen allemaal door. Wat je alleen ziet is dat, omdat het zo lang duurt bedrijven natuurlijk ook door die lengte ook steeds dieper problemen hebben en dat zijn we nog eens een keer extra precies in kaart aan het brengen met de sectoren samen om te bezien wat daar extra nodig is.
VRAAG Ja, maar dat willen ze nou juist weten, want die oude regelingen die kennen ze wel. Ze willen weten: wat is het lange termijn perspectief. En die biedt u vandaag niet toch?
RUTTE Het lange termijn perspectief is open gaan en dat hopen we natuurlijk dat dat zo snel mogelijk kan, waarbij je over praat is zolang het niet kan dat bedrijven de duur van de lockdowns en gelukkig waren ze niet constant, maar toch heel regelmachtig, en nu ook weer voor een aantal sectoren doorlopend, dat zij te maken krijgen met een aantal vraagstukken die in hun bedrijfsvoering nog verder gaan dan wat je kunt oplossen met die bestaande regelingen. Dat is heel verschillend per sector. Dus dat is niet een kwestie van perspectief. Perspectief is open gaan, als het kan, veilig. Het zo goed mogelijk bedrijven ondersteunen die door de duur en de lengte van de lockdown te maken met dit soort problemen, met de sector samen proberen een antwoord op te formuleren.
VRAAG Ja, maar dat perspectief van open gaan, neem de horeca. Er zijn horecaondernemers die hun eigen woning aan het verkopen zijn om de boel te kunnen blijven bekostigen. Zij hebben officieel pas een uur geleden, iets meer dan een uur geleden gehoord, dat ze morgen niet open kunnen. Snapt u dat zij zeggen: ‘wij gaan morgen gewoon wel open, want ik heb mijn huis al verkocht en mijn kinderen moeten ook eten?’
RUTTE Ik snap het allemaal maar dat kan dus niet, omdat het gewoon niet veilig is om dat te doen. Dat zou te grote risico’s met zich meebrengen vanwege de besmettingen. Ik snap enorm wat bij hen speelt. Juist omdat het speelt hebben wij deze zeer ruimhartige regelingen ook voor de horeca. En ik snap ook omdat het zo lang duurt, we nu 22 maanden in deze crisis zitten, dat dat betekent dat nog bovenop wat die regelingen kunnen oplossen, er problemen zijn die ook moeten worden bekeken. En die zijn we met de sectoren in kaart aan het brengen.
VRAAG Dan nog heel even over de cultuursector. U zegt: de winkels kunnen wel open want daar hoeven mensen minder ver voor te reizen. Daar zijn mensen wat minder lang aanwezig. Maar zo meteen zien we ook mensen weer naar de Ikea reizen. Dat is een commerciële doorstroomlocatie. U noemde de musea al. Wat is nou het verschil tussen een Ikea als commerciële doorstroomlocatie waar mensen naartoe moeten reizen en bijvoorbeeld een Naturalis?
RUTTE Ja nee die vraag snap ik heel goed, want die Ikea’s zijn aan de rand van de weg en dan moet je vaak ook wat langer, en het lastige is, die kun je niet, als je zegt de winkels gaan open, kun je niet juridisch de Ikea’s daar weer van uitzonderen, dat gaat gewoon simpelweg niet. Dus ook hier geldt dat ons land nooit is ingericht op zo’n pandemie als deze. En dat er niet een draaiboek klaar lag: hoe kan ik de Ikea’s juridisch uitzonderen van een opening van de winkels, dat gaat simpelweg niet. En voor de Ikea’s geldt wel 1,5 meter, geldt wel 1 bezoeker per 5 vierkante meter. En zou je dat nu ook toestaan voor de hele cultuursector, dat gaat gewoon niet omdat dat betekent, voor de Ikea’s heeft u gelijk, daar is best iets vergelijkbaars over te zeggen. Maar verder geldt natuurlijk voor de brede cultuursector dat dat tot zoveel extra bovenregionale verspreiding leidt en verplaatsing, dat is niet verstandig.
VRAAG Maar de cultuursector denkt nu weer: wij staan altijd achteraan?
RUTTE Ik hoop dat ze dat niet denken, want er zijn wel hele ruimhartige steunregelingen.
VRAAG Dan moet u eens op Twitter kijken he?
RUTTE Ja ik snap dat, maar dan vraag ik aan die cultuursector, dan snap ik dat ze hiervan balen. Ik vind het ook verschrikkelijk, ik doe het niet voor mijn lol. Ernst Kuipers doet het niet voor zijn lol. Het is helaas noodzakelijk om nu nog beperkingen op te leggen, omdat anders de risico’s te groot worden. En dan moet je gewoon kijken naar: hoe zit het met de verplaatsing, hoe zit het met de druk op de drukte. Letterlijk op straat maar ook in de locaties zelf en de duur en de intensiteit van de contacten. En dan snap ik heel goed, als je zegt joh de winkels gaan open, dan kan ik daar niet de Ikea’s van uitkerven, dat kan gewoon juridisch niet. Dan snap ik volkomen de irritatie. Maar het is helaas niet helemaal precies te leggen die puzzel, dat gaat gewoon juridisch niet. En daarom proberen we die cultuursector ook zo goed mogelijk te ondersteunen en is die ook prioritair met de horeca en de evenementen als er wel wat meer kan.
Minister Kuipers en minister-president Rutte lichten toe welke coronamaatregelen worden versoepeld.
Inleidend statement minister Kuipers
Goedenavond. In twee jaar corona, zijn we heen en weer geslingerd tussen dieptepunten en hoogtepunten. De eerste patiënt, de eerste vaccinatie, een opening in de zomer. Een sluiting in de winter. En dit is opnieuw zo’n belangrijk moment. We hebben te maken met een torenhoog aantal besmettingen, met veel mensen thuis, en met een stijging van het aantal coronapatiënten. En toch gaan we vandaag een belangrijke stap zetten. Mark Rutte vertelt u zo dadelijk welke maatregelen we morgen versoepelen. Daarmee nemen we opnieuw een risico. Maar dat doen we met een goede reden. Nog langer met veel beperkende maatregelen leven, beschadigt onze gezondheid en onze samenleving. 10 dagen geleden zetten we een eerste grote stap. Het mbo en het hoger onderwijs gingen weer open. Net als de winkels. Samen sporten werd weer mogelijk, ook al wisten we dat die versoepelingen voor fors meer besmettingen zouden zorgen. En dat doen ze. Toen was 35 duizend besmettingen per dag al ongekend hoog. En nu zijn het er bijna twee keer zoveel. Met deze cijfers verder versoepelen, was eerder onverantwoord.
Die besmettingen zijn op dit moment ons grootste probleem. Kijk maar mee. [Beeld 1]. Ben je besmet, dan blijf je minimaal een week binnen. Per dag met rond de 65 duizend besmettingen, een week, lang telt dat nu al op tot continu bijna een half miljoen mensen thuis. En dat worden er de komende weken alleen maar meer. Want we laten de maatregelen los en dat gaat voor een nog sterkere groei van besmettingen zorgen. De kans is daarom groot dat er weliswaar steeds meer open mag, maar dat door personeelsgebrek lang niet alles open zal zijn. Het tweede probleem is de verwachte druk op de zorg. Die is veel hoger in de landen om ons heen, omdat daar de besmettingscijfers nog veel hoger zijn. We houden er rekening mee dat de druk op de zorg ook hier weer gaat stijgen. Bij de huisarts, de thuiszorg, in het ziekenhuis en op al die andere plekken.
Er zijn gelukkig wél een aantal lichtpuntjes. Bij omikron liggen mensen korter in het ziekenhuis dan bij eerdere virusvarianten. En door het hoge aantal vaccinaties hebben minder mensen zorg nodig dan bij eerdere besmettingsgolven. Als je gevaccineerd bent, ben je minder vatbaar voor het virus.
En dat ziet u op dit plaatje [beeld 2]. Links in beeld ziet u de vaccinatiegraad onder alle 18-plussers.
Van hen is een groot deel gevaccineerd en heeft ook een boost gehad. U ziet ze in het groen. Het gaat om 56 procent van de 18-plussers. In de ziekenhuizen is het beeld totaal anders, totaal anders. Dat ziet u op het rechter plaatje. Daar zijn de mensen na dat boostvaccin, sterk in de minderheid. En wat u niet ziet op het beeld is als we daar ook nog iets naast zouden zetten van de intensive cares, is dat plaatje nog sterker contrasterend. Daarom is en blijft het belangrijk om je te laten vaccineren en die boost te halen. En minstens even belangrijk is misschien nog wel: leefregels. We kunnen ze inmiddels wel dromen, ze werken nog steeds het best om niet besmet te raken en om te voorkomen dat je anderen besmet. Ze zijn belangrijker dan ooit te voren, bij de huidige hele hoge besmettingscijfers.
Dus, willen we de maatschappij open houden, dan zijn we allemaal verantwoordelijk om afstand te houden, vaak onze handen te wassen, te ventileren, bij klachten te testen. Mark Rutte vertelt u nu wat er vanaf morgen allemaal weer mogelijk is. Dank u wel.
Inleidend statement minister-president Mark Rutte
Ja goedenavond. Ik denk dat de analyse van Ernst Kuipers dat die duidelijk is. We zetten vandaag een grote stap om Nederland verder van het slot te halen, terwijl de besmettingscijfers echt door het dak gaan. En dat voelt tegenstrijdig na 2 jaar corona. Toch zegt ook het OMT, het Outbreak Management Team, dat het verantwoord is onder voorwaarden bijna alle activiteiten weer mogelijk te maken tot uiterlijk, let op: 8 uur ‘s avonds. En we gaan vandaag na lang wikken en wegen zelfs iets verder, met een algemene sluitingstijd van 10 uur ’s avonds, met ingang van morgen woensdag 26 januari.
Daar kiezen we voor om zo min mogelijk uitzonderingen en zo min mogelijk verschillen te hebben. En nog belangrijker: omdat achter alle begrijpelijke noodkreten van de laatste weken, achter alle acties en alle emotie, zulke grote problemen en spanningen zitten, dat we bewust de grenzen van het mogelijke opzoeken. Op het gevaar af dat we ons over een paar weken weer, dat ons over een paar weken weer jojobeleid wordt verweten, want we nemen vandaag, daar moeten we duidelijk over zijn, gewoon een risico. We hebben daarbij expliciet gesproken over naleving, controle en handhaving met de burgemeesters, maar ook met de horeca en met de cultuursector en met de sportmensen. Maar ik doe vandaag een beroep op iedereen in Nederland. Laat ons er samen -– dat zijn al die sectoren en wij, de 17 miljoen Nederlanders – ervoor zorgen dat Nederland verder open gaat, maar dat Nederland dus ook verder open kan blijven. Dat begint met naleving, dus met de regels volgen, en dat doen we allemaal zelf.
En dan de hamvraag: wat kan er vanaf morgen 26 januari en onder welke voorwaarden? Tussen 5 uur ‘s morgens en 10 uur ’s avonds kan bijna alles open. Dus ook cafés en restaurants, theaters, musea en bioscopen, pretparken, dierentuinen, sauna’s en casino’s – en ook sportcompetities en publiek bij sport, die kunnen weer. Buiten en binnen geldt overal de verplichte anderhalve meter afstand. In winkels en doorstroomlocaties als musea of een dierentuin geldt maximaal 1 bezoeker per 5 vierkante meter en draagt binnen iedereen een mondkapje. Op alle andere binnenlocaties is een zitplaats verplicht en een mondkapje als je rondloopt, bijvoorbeeld als je in het café naar de wc gaat of in de bioscoop popcorn gaat halen. Ik noem voor de belangrijkste sectoren enkele bijzonderheden, en u weet: alle details staan weer op rijksoverheid.nl. Voor de horeca, cultuursector en evenementen is vanaf 13 jaar een CTB, zo’n coronatoegangsbewijs, verplicht. Bij amateursport en de beoefening van kunst en cultuur is dat vanaf 18 jaar. Je moet dus met de QR code kunnen aantonen dat je corona hebt gehad, bent getest of volledig gevaccineerd. In grote theaters en concertzalen, grote sporthallen en overdekte evenementenlocaties geldt, naast de vaste zitplaats en anderhalve meter afstand, een maximum van een derde van de capaciteit en nooit meer dan 1250 bezoekers per zaal. Voor beurzen en andere evenementen binnen, waar mensen door elkaar lopen, geldt een norm van 1 persoon per 5 vierkante meter en ook een maximum van 1250 bezoekers. Voor voetbalstadions en andere grote buitensportlocaties geldt een verplichte zitplaats en anderhalve meter afstand. Dat betekent dat ook de stadions voor een derde kunnen worden gevuld en natuurlijk is het dan de bedoeling dat de fans goed verspreid door het stadion zitten.
Tot slot het onderwijs. Bij 3 besmette leerlingen geldt nu dat de hele klas moet thuisblijven, met als gevolg: te veel lege klassen en zelfs scholen die weer voor een paar dagen dichtgaan. Dat is natuurlijk om heel veel redenen ongewenst. En daarom veranderen de quarantaineregels in het primair en voortgezet onderwijs en ook voor de buitenschoolse opvang. Alleen kinderen die klachten hebben of positief zijn getest, blijven thuis. Dat betekent wel dat de regelmatige zelftesten en ook voldoende frisse lucht in de klas belangrijk blijven. En ook dat leerlingen, ouders en scholen daar samen scherp op moeten toezien. Dit pakket geldt in principe voor 6 weken, maar over 3 weken is er een nieuw weegmoment om te kijken hoe de zaak er dan voorstaat. Want nogmaals: we doen vandaag iets heel spannends en over 3 weken zijn de besmettingscijfers bijna zeker veel hoger. Het is nu aan ons allemaal ervoor te zorgen dat we dan niet opnieuw op de rem moeten trappen, maar vooruit kunnen blijven kijken.
Maar voor nu zijn we blij dat we vandaag op dit punt staan, waarbij ik u vooral hier mijn grote waardering wil uitspreken voor de sectoren die het langst moesten wachten: de cultuur, de horeca en de evenementen. Nederland heeft jullie gemist.
Beantwoording van vragen
VRAAG (NOS) Meneer Rutte, ik hoor net de minister van Volksgezondheid zeggen dat de maatregelen de gezondheid beschadigen en ook de samenleving. Tegelijkertijd hoor ik hem vrij optimistisch over die omikron-variant. Leidt niet tot veel ziekenhuisopnames en IC-opnames. Waarom gooit u niet alles open?
RUTTEU heeft het OMT-advies nu ook kunnen lezen. En daar ziet u in dat hoewel omikron leidt tot minder, dat klopt hè, tot aanzienlijk minder opnames in het ziekenhuis, en als je geboosterd bent is het sowieso heel beperkt. Maar lang niet iedereen is geboosterd en het is ook niet zo dat je met omikron niet in het ziekenhuis komt. En bij die zeer hoge besmettingen, hoewel minder mensen in de ziekenhuizen, zal ook dat aantal natuurlijk weer gaan oplopen. En dat is ook wat het OMT laat zien, het kan echt gaan om duizenden mensen weer in de ziekenhuizen. Nou dan kun je het net aan. Maar het is niet zo dat het risicoloos is. En we gaan zelfs een stap verder nu dan het OMT, dat zegt eigenlijk: ga niet verder dan 20.00 uur. Wij hebben dat heel zorgvuldig gewogen en we gaan door tot 22.00 uur. Maar jongens echt, ik zeg het tegen heel Nederland nog een keer, mensen komen vaak terug uit het buitenland en zeggen, ja in Frankrijk en Oostenrijk houdt iedereen zich aan de regels, alsjeblieft, laten we dat dan ook in Nederland doen. En niet als we de grens overgaan denken: het kan weer.
VRAAG Als er straks een sluitingstijd is, zowel voor de horeca als voor de culturele sector, dan betekent dat waarschijnlijk dat iedereen om 22.00 uur naar huis gaat, komen mensen elkaar tegen bij de garderobe en daarna misschien in de tram of in de bus. Daarmee neemt u toch ook een risico?
RUTTE Daar is goed naar gekeken, dat doe je nooit perfect. Wat de burgemeesters zeggen in het Veiligheidsberaad: doe alsjeblieft één eindtijd, anders wordt het sowieso veel te ingewikkeld in de handhaving. Tweede is dat er verschillende opvattingen zijn over de wenselijkheid van gespreide tijden. De politie zegt soms: het is prettig als je spreidt. Tegelijkertijd zie je ook dat met spreiding het ertoe kan leiden dat mensen dan langer blijven rondhangen, tot ook de rest uit gaat, de theaters, de restaurants dichtgaan. Plus dat sectoren dan natuurlijk zullen zeggen: waarom zij wel langer en ik niet. Dus per saldo hebben we gezegd: het is nooit perfect, maar wij denken dat dit het verstandigste is. Eén duidelijke tijd, 22.00 uur, alles klaar.
VRAAG Meneer Kuipers, ik hoor u net zeggen dat u opnieuw een risico neemt. En dat het voor een groei in het aantal besmettingen gaat zorgen sowieso deze versoepelingen. Waar denkt u aan? Wat voor risico nemen we nu?
KUIPERS Ik heb u de vorige keer al gezegd dat bij de maatregelen toen, dat was ook een voorspelling van het RIVM, dat we rekening moeten houden dat we toen al zouden stijgen naar tussen de 75 en de 100.000 besmettingen. We zijn 10 dagen later en we zitten nu op 65 en snelgroeiend. Dus met deze maatregelen versoepelend kan het nog beduidend naar boven gaan. En als we even de vergelijking maken met landen, ik maakte een referentie, een verwijzing naar landen om ons heen, landen die wat dat betreft nog meer besmettingen hebben, zijn bijvoorbeeld België, Frankrijk en Denemarken. Daar is het aantal besmettingen per miljoen inwoners op dit moment 1,5 tot 2,5 zo hoog als in Nederland.
VRAAG Maar als mensen niet in het ziekenhuis terechtkomen of op de IC dan is dat toch minder erg?
KUIPERS Ja dank voor deze vraag, laat ik daar dan ook nog even de verwijzing doen, ik noemde de verhouding in het buitenland met het aantal besmettingen. Als je kijkt naar het aantal ziekenhuisopnames in die landen die ik net noemde, dan ligt dat tot 5 keer zo hoog als in Nederland. En de gedachte die er nu is, is dat omikron, ik hoor veel de term ‘omikron is een griepje, je wordt er niet ziek van’, misschien dat je ten opzichte van de deltavariant een iets kleinere kans hebt, maar als het aantal besmettingen een veelvoud is, dan komen er nog steeds veel patiënten in een ziekhuis.
VRAAG (RTL) Meneer Kuipers, ik hoor u zeggen: de verwachte druk op de zorg gaat ook weer stijgen. Het OMT heeft het in het advies over een piek die vergelijkbaar kan zijn met die we in december gehad hebben. Toen hebben we eigenlijk code zwart net vermeden. De NZa zegt ondertussen: een groot deel van de planbare zorg en zelfs een deel van de kritiek planbare zorg, dat zijn dus kankeroperaties, hartoperaties, kan op dit moment nog niet gegeven worden. Wat zegt u nou tegen die mensen tegen wie u dus eigenlijk vanavond zegt: uw operatie kan wellicht wéér worden uitgesteld?
KUIPERS Ja in de afgelopen periode is er gelukkig wel degelijk veel inhaalzorg gebeurd. En gebeurt nu nog steeds he, je ziet het ook in de aantallen, bijvoorbeeld een goede maat is het aantal patiënten met andere aandoeningen die op een intensive care liggen, ligt beduidend hoger dan in de periode waar u aan refereert. En dat is een teken van de inhaalzorg die nu gebeurt. Dus voordat we dit besluit namen heb ik onder andere contact gehad met de NZa, van hoe staat dat nu en wat kan er nog in de komende periode. De druk zal toenemen, maar dat is wat dat betreft echt een afweging tussen hoe lang er maatregelen houdbaar zijn, wat de impact is, ik heb ook iets gezien, u weet ik heb de vorige keer iets laten zien over bijvoorbeeld de impact op jongeren en de overall-druk op de zorg.
KUIPERS
Allereerst laat ik zeggen: ik ben een groot voorstander van vaccinatie, inclusief ook de booster. Dus de reden dat ik hier even laat zien wat de impact daarvan is, en die is echt heel erg groot, en ik denk dat het plaatje, een helderder plaatje kun je bijna niet maken. Daarbij dus, dat mensen wel degelijk ook goede toegang moeten hebben tot informatie over vaccinatie, en goed geïnformeerd, en ook de toegang tot vaccins zo laagdrempelig mogelijk moeten zijn. Dat is natuurlijk via de GGD gebeurd, de boost nu ook is op veel plekken gewoon open toegang, geen afspraak maken. Maar ook wat er gedaan is met het fijnmazig vaccineren in wijken, vaccins via de verloskundigen of wat voor andere situaties ook, helpt. Uiteindelijk wil ik dat ook in de huidige situatie de keuze om je wel of niet te laten vaccineren er eentje is die je individueel moeten maken. Waarbij wij moeten zorgen allemaal, ook de huisartsen en andere partijen, voor goede informatie. En dat vaccineren wel of niet wel consequenties kan hebben als het bijvoorbeeld gaat om toegangsbewijzen.
VRAAG
Ja toegangsbewijzen, maar voor mensen wiens operatie opnieuw wordt uitgesteld, die mensen kiezen er niet voor, maar die voelen de consequenties opnieuw ook weer. Dus u maakt toch ook een grotere keuze dan alleen maar dat wat u nu zegt, bijvoorbeeld voor de toegangsbewijzen.
KUIPERS
Zeker en daarom benadruk ik ook dat we dit met zijn allen doen, gezamenlijk, en kan ik niet genoeg benadrukken en dat is ook wat we terug horen uit het overleg met allerlei verschillende sectoren. Wat men zegt is: geef ons verantwoordelijkheid. Nou dat is wat met dit maatregelenpakket ook doet, maar pak dan ook de verantwoordelijkheid. En daar hoort dus ook gewoon die maatregelen en het vasthouden aan het gebruik van een mondkapje, het afstand houden waar het kan et cetera. Het is tot vervelends aan toe dat we dat herhalen. Pak dat ook, want alleen dan houden we, ook bij een versoepeling, houden we het aantal besmettingen en het aantal mensen dat zo ziek wordt dat ze hulp nodig hebben binnen de perken.
VRAAG
U zegt: keuzes hebben consequenties, voor ongevaccineerden onder andere. Is dat dan ook de reden waarom u nu vasthoudt aan het coronatoegangsbewijs? Terwijl uit onderzoek blijkt dat dat op dit moment misschien niet zo heel erg veel toevoegt aan de bestrijding?
KUIPERS
Nou laat ik dan één toevoeging daar doen. Onderzoek laat zien, en u refereert aan een onderzoek van de TU Delft, is dat coronatoegangsbewijzen echt een dempend effect kunnen hebben op de verspreiding van het virus. En wat ze berekenen in verschillende situaties is dat dat wel een 15 procent dempend effect kan hebben. In een situatie zoals nu met per periode, per cyclus een 15 procent toename, is een 15 procent demping precies het verschil tussen een sterke toename en het gelijk blijven van het aantal besmettingen. De vertaling is heel snel gemaakt dat ze er niet toe doen, maar voor degenen die het rapport echt even bekeken hebben, hebben wel degelijk coronatoegangsbewijzen, ook volgens onderzoek van de TU Delft, een evident effect. En wat dat betreft ben ik dus een voorstander, zeker in een situatie waarbij je probeert om zoveel mogelijk sectoren zoveel mogelijk open te gooien, dat we die coronatoegangsbewijzen in stand houden.
VRAAG (SBS)
Meneer Rutte, u zegt: we moeten zo min mogelijk uitzonderingen maken wat betreft het tijdstip van 22.00 uur. Maar het theater, bioscopen geven tegelijkertijd aan: ja 23.00 uur zou ons enorm helpen en die sector heeft al zo lang in de put gezeten, waarom maakt u niet maatwerk voor deze sector? Waarom zegt u niet: oké, jullie mogen tot 23.00 uur open?
RUTTE
Ik begrijp het allemaal, maar ik zeg tegen al die sectoren: het OMT-advies zegt eigenlijk 17.00 uur. Met toepassing van alle afspraken rond mondkapjes en hygiëne zou het 20.00 uur kunnen zijn. Wij gaan nu naar 22.00 uur. En precies de discussie net was tussen Ernst Kuipers en RTL: we moeten ook daar ervoor zorgen dat het in de zorg beheersbaar blijft. Want als het in de zorg niet beheersbaar blijft dan heeft dat ook gevolgen in grote mate voor mensen, niet alleen die daar naartoe moeten omdat ze corona hebben, maar ook voor mensen die daar voor allerlei andere operaties naartoe moeten. Dat is iedere keer die afweging maken. Dus ik vraag iedereen: laten we blij zijn dat dit nu kan, maar we zijn er nog niet vanaf. Het is geen griepje. Je ziet het aantal ziekenhuisopnames nog behoorlijk stijgen de komende tijd en elke verdere verruiming, dus nog eens een uurtje verder, betekent meer risico op contact, meer risico op in een kleine ruimte het oplopen.
VRAAG
Maar stel ik zit in de bioscoop, ik begin om 20.00 uur met een film en die duurt 2,5 uur. Dat betekent tot 22.30 uur. Wat maakt dat halve uurtje wetenschappelijk gezien dan uit?
RUTTE
Nee maar het lastige is: dat maakt waarschijnlijk niet zo heel veel uit, maar die bioscoop kan ook om 19.30 uur beginnen. Dus wees nou een beetje creatief vraag ik, we kunnen dit nu weer doen, we gaan veel verder dan het OMT adviseert, we gaan echt een stap verder. Dus ik vraag nu ook aan de sectoren, nou ook alsjeblieft ervoor zorgen dat het om 22.00 uur klaar is, dat moeten we echt met zijn allen nu doen. Ik snap alles, maar uiteindelijk, wij hebben dat virus niet bedacht, het is er. En het is gewoon een te groot risico.
VRAAG
Nee dat snap ik. Maar als u zegt: het maakt wetenschappelijk niet zoveel uit, waarom dan niet gewoon doen?
RUTTE
Omdat uiteindelijk het Veiligheidsberaad zegt: pas nou op, zorg nou voor eenduidigheid, alles om 22.00 uur klaar, anders is het ook voor de politie een onmogelijke zaak. Want dan zijn de bioscopen misschien nog aan de gang, of misschien komen mensen toch nog later binnen. Er zijn allerlei problemen in de handhaving die je niet wil. Dus zij hebben gezegd, en dat steun ik 100 procent: één duidelijke eindtijd van 22.00 uur. En dan heb je iets meer risico dat je buiten tegen elkaar aanloopt, maar daar staat tegenover dat bij verschillende eindtijden mensen buiten weer dreigen te gaan rondhangen.
VRAAG
Nog één vraag over die handhaving. Er staat ook in het OMT-advies dat het heel belangrijk is dat dat goed gebeurt. We hebben al eerder gezien dat dat niet altijd even goed gaat. Wat maakt het dat u nu wel vertrouwen heeft in die handhaving?
RUTTE
Nou om te beginnen: begint het met naleving door ons allemaal. En controle door de bioscoop en de café-eigenaar. En handhaving is het sluitstuk. Het is niet zo dat de politie begint. De politie en de boa’s zijn het sluitstuk, handhaving het sluitstuk. En de burgemeesters zijn er zeer voor gemotiveerd. Er is heel intensief contact geweest de laatste dagen. We hebben gezegd: luister, het OMT zegt eigenlijk met alle voorwaarden tot 20.00 uur, wij willen dat oprekken naar 22.00 uur, maar dan moeten jullie ons ook verzekeren dat je al die protocollen en al die fieldlabs die jullie gedaan hebben, in al die sectoren, en er is ontzettend veel geëxperimenteerd en gedaan, dat je die niet, die protocollen weggooit, van nee hoi het mag weer, nee we gaan ze nu toepassen. En zij hebben gezegd: ja. Tegen Micky Adriaansens voor de cafés. Tegen Gunay Uslu voor de cultuur. En tegen Conny Helder voor de sport. En tegen Karien van Gennip, ze hebben allemaal gezegd: ja dat gaan we doen. Dat geeft vertrouwen. Maar ja als het niet gebeurt, en de zaak loopt teveel op, dan moeten we op een gegeven moment toch weer ingrijpen en dat wil je niet.
VRAAG (TELEGRAAF)
Meneer Kuipers, hoe lang wil u eigenlijk nog door met die coronatoegangsbewijzen?
KUIPERS
Zolang de situatie is zoals die nu is met hoge aantallen besmettingen en tegelijkertijd een terechte vraag om echt te versoepelen om toegang te geven, dan wil ik daar graag mee door. En zoals zonet al even toegelicht, ze kunnen echt helpen in een demping van het aantal besmettingen, en die zullen de komende periode sterk omhoog gaan.
VRAAG
De maatregel zou tijdelijk zijn, maar dan is de vraag: hoe tijdelijk is tijdelijk?
KUIPERS
Ja laten we dat voor de komende periode even bekijken. Waar we allemaal op zitten te wachten, dat we een situatie krijgen met hele lage aantallen besmettingen, nauwelijks meer mensen die zo ziek worden dat ze hulp nodig hebben, maar daar zijn we echt nog lang niet. We hebben het even gehad over de vergelijking met een griepje. Dit is geen griepje. Dat is het tot nu toe nog steeds niet geweest en dat is het nu ook nog niet.
VRAAG
Goed, straks gaat die booster ook gelden bij dat coronatoegangsbewijs. Miljoenen mensen hebben zich niet laten boosteren, hebben die dan gewoon straks pech en kunnen die nergens naar binnen?
KUIPERS
Nou er is nu heel breed de gelegenheid om je te laten boosteren. Je kunt open toegankelijk overal naartoe. Dus als u, iemand die morgen zich wil laten boosteren, kan dat morgenochtend laten doen. Voor nu geldt gewoon dat bij de vaccinatie een termijn is van 270 dagen. Dus mensen kunnen dat uitrekenen en zelf ook zien: wanneer heb ik een vaccinatie gehad en wanneer vervalt dan mijn coronatoegangsbewijs?
VRAAG
Er is bijvoorbeeld een hele grote groep arbeidsmigranten die geen digiD hebben, die daardoor ook geen coronatoegangsbewijs hebben, dat is tamelijk relevant als je straks door wil met het coronatoegangsbewijs op de werkvloer. Hoe gaat u dat oplossen?
KUIPERS
Ja, voor nu is dat niet de situatie. Wat we wel proberen, en dat past bij dat fijnmazig vaccineren waar ik het zonet over had, dat GGD’s zeer actief bezig zijn om ook de arbeidsmigranten ook op hun werkplek zelf te bereiken. En te proberen dat ze daarmee wel een goede registratie krijgen en dus ook een coronatoegangsbewijs.
VRAAG
Meneer Rutte, weet u nog wat u deed op 16 maart 2020 in de avond?
RUTTE
Volgens mij was dat de avond van, na de zondag 15 maart, om 19.00 uur ’s avonds, de tv-toespraak.
VRAAG
Ja u sprak daar van groepsimmuniteit. Bij dit stijgend aantal besmettingen, wanneer zitten we dan eigenlijk bij die groepsimmuniteit, opgeteld bij de vaccinaties?
RUTTE
Ik heb toen ook gezegd dat groepsimmuniteit geen doel is van beleid, dat was een misverstand en in de dagen daarna werd het ook allemaal goed uitgelegd. Geldt ook nu. De immuniteit bouw je op, ja uiteraard als mensen ziekte doormaken zijn ze ook een tijdje immuun. Maar de beste route naar immuniteit is natuurlijk het vaccin, is de booster. Maar ja je ziet natuurlijk wel dat dit ook leidt tot behoorlijke aantallen besmettingen, die kunnen we nu niet tegenhouden, tenzij iedereen zich strikt aan de regels houdt, dan word je niet besmet.
VRAAG
Ja maar misschien moet ik die vraag aan meneer Kuipers stellen. Bereiken we eigenlijk dat punt wel van groepsimmuniteit?
KUIPERS
Nou op dit moment zijn we er echt nog vandaan. Ook even met het sommetje van die 65.000 nu, je kunt het sommetje zo doortellen naar 17,5 miljoen, dan heb je een lange weg te gaan, net weer een nieuwe variant. Dus voor nu is de groepsimmuniteit, is een woord dat u ons bewust niet heeft horen noemen, ook in de afgelopen periode niet.
VRAAG
Nee. In die tv-toespraak, sorry nog één vraag, sprak u ook over die drie scenario’s. Eén: het virus laten rondrazen. En drie: maximale controle. Nou Nederland koos voor de middenweg. Is dit niet eigenlijk, gaan we nu niet toe naar een situatie waarin we dat virus eigenlijk gewoon laten rondgaan teneinde die groepsimmuniteit te bereiken?
RUTTE
Nee, want het grote verschil is natuurlijk dat we nu wel een groot aantal mensen gevaccineerd hebben en de booster brengt veel mensen weer terug op een goed beschermingsniveau, ook voor de omikronvariant. Dat zie je in het plaatje, dat de kans dat je met een booster en omikron in het ziekenhuis komt, nou dat je er niet komt is 97 procent, en dat je niet op de IC komt op de 98 procent. Dat was dat ene groene poppetje dat je net zag in die dia. En daarmee is uiteindelijk toch, zorgen die vaccins voor een behoorlijke laag van bescherming. En het doel van beleid blijft in lijn met die toespraak: maximaal controleren. Teneinde twee dingen te bereiken, dat de zorg het aankan, dat geldt nu ook weer, we kijken opnieuw: hoe kan de zorg het aan? En het wordt spannend, maar we denken dat dit verantwoord kan, anders zouden we het natuurlijk niet doen. En twee: hoe bescherm je natuurlijk de mensen die kwetsbaar zijn en houd je ook zicht op het virus. Dus die doelstellingen van beleid staan overeind.
VRAAG (ANP)
Nog even over die doelstellingen van het beleid. Dat zijn er drie hè: de belastbaarheid van de zorg, het beschermen van kwetsbaren en het zicht houden op het virus. Zicht houden lukt niet meer want het is te druk bij de GGD. Kwetsbaren, er zijn tienduizend besmettingen per dag, die houd je ook niet meer uit de wind. En de zorg kan ook weer belast worden tot bijna een breekpunt vergelijkbaar met halverwege december. U heeft toch eigenlijk die drie doelen helemaal losgelaten met deze keuze?
RUTTE
Nee kijk de kwetsbaren, en dat zie je dus in dat plaatje, de mate waarin zeker ook de kwetsbaren, en dat is voor een deel natuurlijk ook leeftijd, oudere mensen zijn gewoon kwetsbaarder voor het virus dan jongere mensen, en daarnaast zijn er natuurlijk mensen met bepaalde ziektebeelden kwetsbaar. Maar de mate van vaccinatiegraad in combinatie met de boostergraad, zeker voor de groep boven de 60, is heel erg hoog. Dus het verschil natuurlijk met het begin, is dat we inmiddels dat vaccin hebben en nu ook die booster. Dat heeft daar natuurlijk in belangrijke mate voor gezorgd dat je een stuk bescherming kunt bieden, je ziet nu ook dat het virus vooral rondgaat onder jongere leeftijdsgroepen en niet bij de groep 60-plus. Dat is natuurlijk wel de zorg dat dat wel gaat gebeuren. Maar daarvan lijkt dus uit al het internationaal onderzoek en onze eigen ervaringen, dat die booster je daar behoorlijk beschermt tegen ziekenhuisopname.
VRAAG
Dus u zegt eigenlijk: het beschermen van kwetsbaren, dat moeten die kwetsbaren zelf doen door een booster te halen? Maar dan nog steeds hebben we die twee andere doelen, zicht houden op het virus dat lukt niet meer …
RUTTE
Nee dan kom ik bij de ziekenhuizen. Bij de ziekenhuizen, dat is natuurlijk waar we naar kijken. Dus vandaar ook dat we hebben gezegd: wij denken dat dit kan, op een manier dat ook de ziekenhuizen het aankunnen, anders zouden we het niet doen, maar het wordt spannend. En als blijkt dat die cijfers toch te snel oplopen dan kan het ook zijn dat je over een paar weken misschien moet zeggen: we moeten weer een beperking aanbrengen. En dat zei ik al, dan zullen jullie zeggen: het is jojobeleid. Dan zeggen wij: dat klopt. Maar we weten ook niet precies natuurlijk met het virus op het exacte punt waar je het moet zetten, en als je te voorzichtig bent nu, om dat absoluut te voorkomen, heeft dat ook enorme maatschappelijke schade. Niet alleen economisch maar ook voor de horeca en andere sectoren, maar ook psychische schade bij veel mensen. Dus je moet iedere keer, die weging die moet je maken. En ten aanzien van zicht op het virus, nou de GGD is behoorlijk ge-stretched, groot respect voor wat ze doen. Maar daar zijn ook weer afspraken gemaakt om ook extra capaciteit bij te zetten als het aantal besmettingen verder oploopt, om daar zo goed mogelijk te blijven testen.
VRAAG
Meneer Kuipers, hoe belangrijk is dat, om bron- en contactonderzoek te kunnen doen? Om goede betrouwbare cijfers te hebben?
KUIPERS
Ja op dit moment is de focus ten aanzien van het bron- en contactonderzoek vooral op het contactonderzoek. Ondertussen merk je dat een hele hoop mensen dat natuurlijk direct zelf ook wel doen en dat zelf al doorgeven. Wat belangrijk is om daar nog even aan te refereren, is het zicht op het aantal besmettingen. Mensen hebben dat zelf ook nodig. Ik moet weten dat ik bij een luchtwegklacht, dat dit door het coronavirus komt of door iets anders. De GGD’s, zoals u dat terecht zegt, die hebben in de afgelopen periode enorm opgeschaald, hebben in de afgelopen weken alleen al meer dan 900.000 testen gedaan, enorme aantallen, veel respect voor wat ze doen. Bij dat opschalen lopen ze desalniettemin opnieuw tegen de grenzen aan en daarvoor is er al in de afgelopen periode contact geweest met Stichting Open Nederland, de partij die de testen regelt voor de coronatoegangsbewijzen en die zal nu ook ingezet worden voor het meehelpen in het testen van mensen met klachten. En daarmee krijgen we dus weer voldoende capaciteit. Dat gebeurt in de komende dagen, dus als mensen nu proberen, dan kan het zijn dat ze gewoon meerdere pogingen moeten doen voordat ze een afspraak krijgen en getest kunnen worden.
VRAAG
En hoge besmettingscijfers betekent ook: veel druk op mantelzorgers, op mensen zoals u net al opmerkte in de zorgketen. Kunt u nog iets voor hen betekenen? Kunt u iets voor hen doen om ze extra te ondersteunen?
KUIPERS
Ja ten eerste met dank voor deze mensen, want er wordt heel vaak gesproken over ziekenhuizen, dat is omdat daar de getallen ook direct per dag van beschikbaar zijn, maar ik kan niet genoeg benadrukken dat dat zeker in de huidige fase maar echt het puntje het topje van de ijsberg is, de grootste druk zit bij de huisarts, bij de wijkzorg en op die andere plekken zoals ik dat zonet ook al noemde. En ook daarvoor geldt, in antwoord op uw vraag: zoveel mogelijk ondersteuning op allerlei verschillende manieren. Een van de dingen die we daarvoor gevraagd hebben aan alle verschillende acute zorgregio’s, om echt per regio te onderzoeken waar de grootste druk op een bepaald moment zit en hoe andere sectoren in zo’n regio kunnen helpen.
VRAAG (NRC)
Meneer Kuipers, u noemde het een belangrijk moment, dat we nu toch gaan versoepelen terwijl er nog zoveel besmettingen zijn. De directeur van de WHO in Europa die sprak afgelopen dagen van een soort pandemisch eindspel. Wat betekent die volgende fase volgens u nu? Die lockdown-maatregelen, hoeven die niet meer terug te komen, is dat de verwachting ? Dat na deze golf het echt beter beheersbaar wordt? Wat kunt u daarover zeggen?
KUIPERS
Ik denk allereerst, dat hopen we allemaal. Maar het is echt te vroeg om dat te voorspellen. Het hangt bijvoorbeeld af van de opkomst van nieuwe varianten. En de karakteristieken van die eigenschappen van die nieuwe varianten. Of dat opnieuw een variant is die, wat we allemaal hopen, nog minder ziekmakend zou zijn, dan ga je naar zo’n eindspel. Het virus gaat in ieder geval niet meer weg, dat kunnen we wel rustig aannemen. Wat ook kan is dat er toch weer een variant komt die meer ziek maakt, en wat daar natuurlijk ook een rol bij speelt is hoe dan het verloop is van de immuniteit bij de eerdere besmettingen en eerdere vaccinaties. Als er een nieuw virus is dat zich daar helemaal aan onttrekt, dan hebben we weer een serieus probleem en dan kun je in een situatie komen, maar dat kan ook al in het hele nabije, zoals Mark Rutte dat al vertelde, waarbij je toch weer bepaalde maatregelen moet aanscherpen.
VRAAG
Ja maar u zegt ook: die maatregelen zijn eigenlijk niet meer vol te houden. Dus ja, belooft u dan dat Nederland niet meer in lockdown gaat? Of gaat u de komende maanden die zorgcapaciteit zo uitbreiden dat we het anders kunnen oplossen?
KUIPERS
Ja dank. Eerst even ten aanzien van de zorgcapaciteit. Het is terecht dat u dat vraagt, maar het helpt om te realiseren dat zorgcapaciteit uitbreiden geen panacee is en geen oplossing voor de totaal van het managen van een pandemie. U moet zich voorstellen, als we in Nederland ongelooflijke inspanning zouden leveren, en we zouden het voor elkaar krijgen om onze zorgcapaciteit met 20 procent uit te breiden, dat is majeure inspanning he, 20 procent uitbreiden dat gaat niet met meer personeel, dat moet je met dezelfde mensen doen, met allemaal slimme dingen. En je hebt te maken met een virus dat in een week tijd met 70 procent uitbreidt. Dan koop je dus met 20 procent uitbreiding, dan koop je 2 dagen extra respijt voordat je dezelfde maatregelen moet treffen. Ik denk dat het helpt om ons dat allemaal te realiseren. Dat wil niet zeggen dat we niet capaciteit moeten uitbreiden, want ook, ik zei al, dit virus gaat niet meer weg, dus ook in een fase waarin dit in lagere aantallen blijft. Wij hadden in Nederland een zorgsysteem dat zeker in de winter op allerlei plekken, in de wijkzorg, bij de huisarts, dat gewoon vol zat, op maximale capaciteit draaide. Deze ziekte gaat niet meer weg, dus je hebt extra capaciteit nodig. Maar dat gaat nooit helpen om hele grote pieken op te vangen, daar moet je andere dingen voor doen en dan begint het echt eerst bij ieder individu en bij iedere sector. Ik kan het niet genoeg benadrukken, het is een flauwe boodschap maar dat is echt waar het om gaat.
VRAAG
Toch nog één vraag. Ik kreeg een reactie op twitter gisteren, een opmerking van een epidemioloog Alma Tostmann die zei: de groep kwetsbare mensen die echt heel bang is om nog een besmetting op te lopen, die lijkt nu een beetje te worden vergeten. Die mensen lopen steeds meer risico, sommigen kunnen zich ook niet laten vaccineren. Heeft u voor deze mensen nog een boodschap? Kunnen zij zichzelf beschermen? Moeten zij maar binnen blijven de komende tijd?
KUIPERS
Gelukkig is het zo, Mark Rutte zei het ook al, gelukkig is het zo dat juist deze groep, en dan kijk ik maar even naar de 60-plussers, daar heeft van degenen die daarvoor in aanmerking komen bijna 90 procent, 89,2 zeg ik uit mijn hoofd, bijna 90 procent heeft een boost gehad. Die zijn dus daarmee in deze fase, ook als we kijken naar de gegevens uit het buitenland, zo optimaal mogelijk beschermd tegen ernstige ziekte als ze besmet raken. Echter, en dat zien we nu ook in de ziekenhuizen, ik liet zonet die figuur zien van dat ene poppetje schematisch, als ik kijk op dit moment naar de ziekenhuizen, de mensen die in het ziekenhuis komen ondanks dat ze een booster hebben gehad, dan zijn het bij uitstek mensen met ernstig onderliggend lijden, chronische ziekte, en u vult het zo in. Wat daarvoor natuurlijk extra geldt, en mensen herkennen dat ook, is dat ook binnen hun eigen omgeving, met hun kinderen, met hun kleinkinderen et cetera, dat er gewoon extra voorzorgsmaatregelen genomen worden. Op het moment dat mensen op bezoek gaan, als er klachten zijn: laat je testen. En dat is wat mensen in de afgelopen twee jaar al heel lang ingeregeld hebben.
VRAAG (TROUW)
Meneer Kuipers, het valt op dat voor de versoepelingen in de horeca en de theaters zowel een coronatoegangsbewijs of 3G nodig is als anderhalve meter afstand. Terwijl eerder was het coronatoegangsbewijs juist een alternatief om geen anderhalve meter te houden. Waarom wordt nu voor allebei gekozen?
KUIPERS
Ja, wat wij schetsen en wat ook het OMT schetst, en u heeft de getallen en de producties ook kunnen zien, is dat in de huidige setting met nu al heel veel besmettingen, die nog verder zullen stijgen, de kans dat je in het dagelijks contact, of dat nou is in de horeca of op een ander moment, dat je iemand tegenkomt die het virus bij zich draagt gewoon echt heel hoog is. In het verleden vonden wij 5000 besmettingen op een dag al hoog, en toen was 10.000, 12.000 werd een nieuw record. En nu, ik weet niet hoe het u vergaat, maar kijk je naar 65.000 en houd je er eigenlijk rekening mee dat het de volgende dag hoger is. Vandaag was het wat later dan de twee voorgaande, maar dan direct met de namelding dat er nogal wat testen niet verwerkt zijn. Daarmee worden die kansen zo groot dat je, terwijl je dingen wel versoepelt, ook meer aan voorzorg moet inbouwen.
VRAAG
Dus daarmee ben je met 3G dus niet verzekerd dat er geen besmette mensen binnenkomen?
KUIPERS
Met 3G of met 2G of met andere dingen ben je nooit honderd procent verzekerd, het is een dempend effect.
VRAAG
Meneer Rutte, u zegt dat u misschien over een paar weken de maatregelen zult moeten aanscherpen. Tegelijkertijd staat er in het advies van de NCTV dat onder de bevolking in toenemende mate de legitimiteit van de handhaving in twijfel getrokken wordt. Is de geest dan uit de fles? Kun je nog wel verscherpen of leidt dat tot zo’n protest dat je dat eigenlijk niet meer kunt doen straks?
RUTTE
Nou om te beginnen, ik zeg niet dat we dat gaan doen. Ik zeg alleen: we nemen een spannende stap. We zouden hem niet nemen als we dachten dat het niet verantwoord was, maar er is altijd een beperkt risico dat het toch tot te veel, tot te veel ziekenhuisopnames bijvoorbeeld of andere problemen leidt en dat je dan weer zou moeten aanscherpen. En dan geldt altijd dat wij het dilemma eerlijk aan Nederland zullen voorleggen. En als dat nodig zou zijn zouden zeggen: dat moet helaas omdat als we dat niet doen, bijvoorbeeld het zo zou kunnen zijn dat in de ziekenhuizen mensen die binnenkomen met een auto-ongeluk of een hartaanval niet geholpen kunnen worden omdat de bedden bezet zijn. Dat wil Nederland ook niet. Maar laten we nou hopen, want anders wordt het verhaal ‘Rutte voorspelt’ en dat is niet zo, ik ga ervan uit dat het niet nodig is, maar we noemen het toch ook eventjes in de kleine lettertjes van de bijsluiter, dat er wel een beperkt risico is, dat je mogelijk weer een verzwaring zal moeten door.. (onverstaanbaar, red.).
VRAAG
En dan heeft u er vertrouwen in dat mensen die maatregelen gaan opvolgen?
RUTTE
Net zoals ik en iedereen, met ongelooflijk slecht humeur, zullen mensen zeggen: als dat zou betekenen als we dat niet doen dat die ziekenhuizen overstromen en die zorg niet de noodzakelijke zorg kan verlenen, bijvoorbeeld acuut of andere ernstige zaken, dan denk ik dat Nederland dat accepteert. Maar nogmaals, we gaan er niet vanuit.
VRAAG
Tot slot, het gaat al weken of misschien zelfs maanden niet meer over discotheken en het nachtleven. Welk perspectief kunt u hen bieden?
RUTTE
Nee dat is verschrikkelijk. Sorry?
VRAAG
Welk perspectief kunt u hen bieden?
RUTTE
Dat op dit moment het gewoon niet gaat. We moeten echt om 22.00 uur die grens leggen. Maar we willen natuurlijk ook … de evenementen verder, want de evenementen buiten is natuurlijk heel beperkt en ook binnen maar zeker ook buiten met alle maxima et cetera. Dus daar wil je natuurlijk ook uiteindelijk veel meer. En je wil natuurlijk uiteindelijk ook weer de nachthoreca. Maar je wil ook het thuiswerkadvies verlichten, er zijn ook heel veel mensen die er ook een beetje klaar mee zijn om zoveel thuis te werken, dat kan nu ook niet. Je zou ook de bezoekersregeling thuis willen verruimen. Er zijn nog heel veel dingen die nu helaas nog niet verruimd kunnen worden. Maar zeker ook die nachthoreca, dat zou je dolgraag willen, maar ik kan dat nu nog niet beloven wanneer dat gebeurt.
VRAAG
Komt dat thuiswerken dan eerst aan de beurt voor de nachthoreca of?
RUTTE
Ik ga daar nu niet in ranken. Maar al die zaken liggen wel natuurlijk op tafel.
VRAAG (AD)
Meneer Rutte, heeft u zonder dat wij het wisten een unieke Nederlandse virusvariant ontdekt onlangs? Bestaat er een soort Nederlands coronavirus?
RUTTE
Want?
VRAAG
Nou ja als we naar andere landen kijken, Denemarken, VK, daar gaat men een stuk verder met het loslaten van maatregelen. Denemarken lekte vandaag uit: we willen volgende maand eigenlijk alles loslaten. En u meldt ons vanavond dat we op 8 maart een nieuw besluitvormingsmoment krijgen. Wat gaat er dan hier mis?
RUTTE
U zult waarschijnlijk in een van die slide-teksten die uit het Catshuis komen, zult u één interessant slide-tje zien, en dat is dat op dit moment Frankrijk en Duitsland, als je alles optelt aan wat er aan maatregelen is, een zwaarder pakket hebben dan Nederland.
VRAAG
U bedoelt te zeggen?
RUTTE
Die doen meer maatregelen op dit moment as we speak, er hebben een paar landen in Europa zwaardere maatregelen dan Nederland. Die hebben dan weliswaar niet die beperking van eerdere sluitingstijden maar die hebben dan weer veel zwaardere maatregelen met 2G of nog op veel meer plekken mondkapjes. Dus het is niet zo dat Nederland het zwaarste pakket heeft. Het voelt heel zwaar, tot morgenochtend, omdat zoveel sectoren helemaal gesloten zijn, maar als je kijkt naar hoe er internationaal punten worden gegeven aan maatregelen, en dat wordt opgeteld en er wordt gekeken naar landen en die worden dan gerankt, dan staat Nederland zeker niet bovenaan.
VRAAG
Dat zullen mensen waarschijnlijk niet zo ervaren hier.
RUTTE
Nee dat ben ik met u eens.
VRAAG
Het Deense RIVM stelt eigenlijk dat je het coronavirus nog moeilijk als een crisis, als een zwaar gevaarlijk virus kunt classificeren, die zogenoemde A-status geloof ik in Nederland. Gaan wij die richting ook op? Dat je dat kunt afschalen? Dat je gewoon zegt, het is inmiddels wat milder en het gaat heel erg rond, is het niet meer het coronavirus van een jaar geleden en kunnen we dat dus niet meer als een crisis beschouwen?
KUIPERS
Eerst even ten aanzien van die A-status. Er zitten een aantal zaken aan zoals bijvoorbeeld de melding en ook het bron- en contactonderzoek. Dat zijn natuurlijk situaties die je voor de lange termijn kunt bekijken, waaronder de impact van het bron- en contactonderzoek, eens te meer als je met dit soort aantallen besmettingen te maken hebt. Ten aanzien van de andere vergelijking met Denemarken, ik noemde zonet al de vergelijking Denemarken, België, Frankrijk en ik zei: daar is 1,5 tot 2,5 keer zoveel besmettingen. En het aantal mensen dat in het ziekenhuis ligt is aanzienlijk hoger dan hier. En is meer dan die factor 1,5 tot 2,5 keer. En dat toont 2 dingen. Het eerste toont dat ook in Frankrijk, ook in België, ook in Denemarken het een ziekmakend virus is waar veel mensen hulp voor nodig hebben, zelfs in landen waar vaccinatie en boost net als in Nederland uitgebreid gebruikt is. Het is geen griepje. En het tweede is dat wat we in Nederland altijd heel goed doen in de zorg, is zo optimaal mogelijk oplossingen zoeken. En wat wij in de afgelopen twee jaar heel breed hebben gedaan, met dank aan de inzet van heel veel partijen, huisartsen, wijkzorg, ziekenhuizen, is heel veel patiënten die in het buitenland nog in het ziekenhuis worden opgenomen die monitoren wij intensief thuis met allerlei medicatie, met zuurstof thuis et cetera. In december ging dat op een piek om 2100 patiënten, bijna net zoveel als dat er in de ziekenhuizen lagen. In het buitenland hadden we veel van die patiënten in het ziekenhuis gezien en dat zie je in de getallen terug. Maar daarmee wil ik dus zeggen: ook in Denemarken is het op dit moment, los van alle beelden die er zijn, zijn er strakke maatregelen en is het niet een griepje, maar komen er veel mensen in het ziekenhuis.
VRAAG
We lezen in het OMT-advies iets over de prognoses, waar het veel over ging in de afgelopen maand. In het OMT-advies lezen we nu dat zeg maar reëel de middellijn is van de inschatting van het aantal ziekenhuisopnames kan in totaal tot 4000, 4500 oplopen, en zelfs 700, 800 corona op de IC’s. Dat waren aantallen die in het najaar tot rode hoofden en lockdowns noopten en nu blijkbaar niet. Neemt u die prognoses net zo serieus als in het najaar of is dat gewoon veel onzekerder nu?
KUIPERS
Nou u ziet om te beginnen daar de brede onzekerheidsmarges die daarbij zitten. Die modellen zijn buitengewoon zinvol, want je kunt op basis daarvan gewoon toch keuzes maken, maar er zit ook een brede onzekerheid in. Die 700 a 800 opnames op de IC, die hebben we in de afgelopen twee jaar vaker gehad. Maar dat betekent wel hoge druk, dat betekent opschalen van de IC tot niveaus die beduidend hoger liggen weer dan nu. En als dat echt zou gebeuren zet dat ook de reguliere en zeker de urgente zorg onder druk. Die 4000 klinische opnames is veel hoger dan dat we in de afgelopen langere periode gehad hebben. De grote onzekerheid die daar nog inzit heeft vooral te maken met de gemiddelde opnameduur. En zoals ik al aangaf: die lijkt voor omikron beduidend korter. Dus wat we zullen doen, en dat refereert aan wat Mark Rutte net ook al zei, is ook in de komende periode gewoon nauw monitoren wat er gebeurt en zien tot welke druk dit daadwerkelijk leidt, en op basis daarvan te kijken wat er verder kan. Als u puur kijkt naar de situatie op dit moment, in de afgelopen week is de instroom in de ziekenhuizen qua patiënten op een gewoon ziekenhuisbed, klinische patiënten zeggen we dan, is met 20 procent gestegen. En de instroom op de IC’s is nog steeds gedaald ondanks dat de besmettingen ondertussen bijna nu 4 weken omhoog gaan.
VRAAG
Nog één vraag over het aantal mensen dat ofwel geïnfecteerd raakt ofwel in quarantaine moet of even uitvalt, want die aantallen zijn enorm schetst u, het OMT adviseert dan ook om daar echt op voor te bereiden. Dat het grote groepen mensen zijn, een half miljoen heeft u volgens mij opgeteld per week die kunnen uitvallen, die niet kunnen werken en op een andere manier uitgeschakeld zijn, en daar ernstig rekening mee te houden maar ook goed over te communiceren. Wat is eigenlijk het plan voor die ontwrichting?
KUIPERS
Even voor de duidelijkheid, op de dia liet ik alleen de mensen zien die besmet zijn, die positief getest hebben in een week. Dat zijn dus de mensen in isolatie. Dat geldt nog niet voor hun directe contacten, hun familieleden et cetera daaromheen, die eventueel in quarantaine moeten. En zoals u weet hebben we de vorige keer bewust de quarantaineregels vanwege die ontwrichting en in goed overleg met het OMT versoepeld, dat als je minimaal een week geleden een boost hebt gehad, dan wel wanneer je recent een infectie hebt doorgemaakt, dan gelden die quarantaineregels niet en dan gaat het wel om testen, etc. Dus de aantallen zijn nog steeds, die zijn beduidend hoger dan die bijna een half miljoen die ik daar toonde. En ook dat …
VRAAG
Moeten we het dan keer drie doen? Anderhalf miljoen?
KUIPERS
Als het om alle contacten gemiddeld, zou het keer drie gaan, dus dan kom je bij een half miljoen, moet je er nog eens een keer voor ieder persoon 3 erbij optellen. Dus feitelijk is het getal keer 4. Maar door de quarantaineregels versoepelen maak je dat weer een stuk kleiner. En dat is een reden dat we dat ook als eerste benoemd hebben, als een eerste (onverstaanbaar, red.). En ik denk, velen van u zullen het op uw eigen redactie of op uw eigen plek gewoon kunnen zien wat er nu gebeurt.
VRAAG
(Onverstaanbaar, red.) Ik wil het even scherp hebben, het OMT zegt dus: bereid u daar op voor kabinet. En houd er rekening mee en communiceer hierover. Wat is dan het verhaal?
KUIPERS
Nou communiceren, ik laat het niet voor niets zien, heel bewust, met een getal erbij wat het betekent. Dat is ook een reden dat we de vorige keer aan het OMT, al twee weken geleden gevraagd hebben: kunnen die quarantaineregels toch aangepast worden? Dat we daar nu ook voor het onderwijs naar kijken. En blijven herhalen de regels die er dan zijn. Want dit is de impact, dus hoe houd je dit zo klein mogelijk. Ja door om te beginnen: dat iedereen eigen verantwoordelijkheid neemt.
VRAAG (NIEUWSUUR)
Meneer Kuipers, kunt u kwantificeren hoeveel besmettingen het uitmaakt als je om 20.00 uur of om 22.00 uur de sluitingstijd hebt?
KUIPERS
Ja, dat raakt aan het antwoord dat Mark Rutte net al gegeven heeft, dat verschil zal heel erg klein zijn.
VRAAG
Ja en het verschil tussen 22.00 uur en 24.00 uur?
KUIPERS
Het verschil zal ongetwijfeld nog steeds klein zijn maar dan is het goed om even goed te kijken naar wat het OMT adviseert. Het OMT adviseert sluiting om 17.00 uur. Eventueel op te rekken naar 20.00 uur. En wat wij nu doen heel breed is het oprekken naar 22.00 uur. En dan heeft u ook gezien, en dat was nou net een vraag een aantal vragen eerder al, en zelfs bij die sluiting tot 17.00 uur eventueel op te rekken tot 20.00 uur is de predictie ten aanzien van ‘houd rekening met deze aantallen patiënten’ nog los van aantallen mensen in quarantaine, is al heel erg hoog.
VRAAG
U zegt tegelijkertijd: het verschil zal niet heel groot zijn. U weet eigenlijk niet precies wat het verschil is. Dus het OMT zal dat adviseren maar ja waarom zegt u dan niet eigenlijk gewoon tot 24.00 uur open?
KUIPERS
Ja maar dan komen we terug op het antwoord dat zonet al gegeven is. Wij hebben gezocht, ook in nauw overleg met burgemeesters en allerlei sectoren, naar uniformeren. Dus laten we dan kiezen voor die 22.00 uur tijd.
VRAAG
Je kan ook uniform om 24.00 uur dichtgaan toch?
VRAAG
Tuurlijk. Alleen nu al de predictie ten aanzien van wat dit zal doen, en daarom begon ik ook, wat dit zal doen met het aantal besmettingen en met druk op de zorg is aanzienlijk. Ik begon dus ook heel bewust met de opmerking dat, u kunt het ook zelf herinneren, er zijn een aantal bijzondere momenten geweest in de afgelopen twee jaar en ik noem de eerste patiënt, de eerste vaccinatie. Dit is ook zo’n bijzonder moment. We zitten met een torenhoog aantal besmettingen die ook nog heel hoog stijgen, zelfs als de maatregelen die we tot nu toe hadden, vasthielden, dan gaat dat aantal besmettingen door. RIVM zei al 75 tot 100-duizend. En desalniettemin gaan we op die golf nog verder versoepelen. Dat heeft echt impact en dat betekent ook dat je in de discussie ergens ook ‘nee’ moet zeggen.
VRAAG
U legt ergens een grens, maar dat is een soort ‘voor de zekerheid-grens’?
KUIPERS
Nou, nee.
RUTTE
Één ding nog, ik zag ook gister uw collega daar commentaar op geven dat wij misschien door die crisis na twee jaar helemaal verkrampt zijn geraakt en angstig zei uw collega gister bij Nieuwsuur. Dat is het echt niet. Wij zouden ja, Ernst Kuipers, ikzelf, iedereen in het kabinet zou natuurlijk het liefst alles vrij geven maar ik kijk echt naar het OMT-advies. Vijf uur op 8 uur mits alle maatregelen. Wij zeggen nu: ‘Mits alle maatregelen naar 10 uur’. Maar je moet ook nog maar zien of het lukt hè. Alle sectoren ook echt doen wat ze beloven. Daar gaan we echt vanuit. Die afspraken zijn gemaakt. Dan kom je echt op grote aantallen patiënten in de ziekenhuizen. Dat is niet verzonnen en dat is niet omdat het OMT denkt: ‘het is nog de Delta-variant’. Die hebben daarin verwerkt alle laatste inzichten wereldwijd uit ‘Hoe lang lig je er?’, ‘ Wat is de besmettelijkheid?’, dus dat zijn echt hele betrouwbare predicties. Betrouwbaardere predicties dan een paar weken geleden omdat ze gewoon veel meer weten. Ja weet je, dus dat is niet uit angst.
VRAAG
Maar is het ook niet zo dat in, we hebben natuurlijk in de herfst flink versoepeld, dat moest allemaal weer teruggedraaid worden. Is het niet zo dat u dat enigszins kopschuw gemaakt heeft?
RUTTE
Nee, nee, want ik zei al: ‘We gaan nu ook echt een stuk verder dan het OMT’. Niet alleen op dit punt maar ook bij het quarantainebeleid in de scholen gaan we verder dan het OMT. En nog een paar dingen. Dus we gaan echt een stapje verder. En daarmee loop je zelfs het risico dat je over een paar weken zegt: ‘Oei, het is toch te veel, we moeten weer een stapje terug’. Maar ik denk dat dan nog beter is dan nu, inderdaad, te krampachtig te zijn.
VRAAG
Ja maar u dreigt nu eigenlijk de hele tijd: ‘Oeh ja als we niet goed opletten, dan gaan we weer verzwaren’. Zou het niet beter zijn als u Nederland voorspiegelt hoe we helemaal hieruit kunnen komen. Dat iedereen zijn volledige vrijheid weer terug krijgt?
RUTTE
Ik weet niet of die tekeningen nog erop staan. In ieder geval ze staan daar allemaal, die pictogrammetjes. Anderhalve meter is het allerbelangrijkste. Handen wassen, heel vaak. Bij klachten thuisblijven, goed laten testen. Als we dat allemaal doen, dan zijn we er heel snel vanaf.
VRAAG
Ja maar u, we blijven bij een beperking van de grondrechten als u kijkt naar de maatregelen. Kijkt u dan elke keer naar: ‘Oeh wat kan er eventueel versoepeld?’ Of kijkt u elke keer blanco: ‘Welk recht heb ik om de vrijheden van mensen te…’
RUTTE
Dat laatste. Dat laatste natuurlijk. Het is natuurlijk een enorme, voor de hele westerse wereld, een enorme beperking van de burgerlijke vrijheden. In het belang van de volksgezondheid, dus er is op zich een wettelijke titel, want je wilt voorkomen dat iemand die een hartaanval heeft niet op de IC terecht kan, of de spoedeisende hulp, je wil voorkomend dat mensen met een kwetsbare gezondheid te veel in problemen komen, overigens het vaccin betekent niet dat, ja tuurlijk ze doen het dan zelf, maar het vaccin is wel, is er nu hè, dus dat draagt ook bij aan een herstel, of minder risico voor ouderen, mensen met een kwetsbare gezondheid. Maar je doet het natuurlijk allemaal, om als het kan, zo veel mogelijk vrijheidsbeperkingen te voorkomen. Ja, dat, wij zijn twee liberalen, dat hoef je ons niet te vertellen.
VRAAG
Tot slot dan. Hoeveel, waar ligt de grens hè? Want er is natuurlijk over drie weken weer een nieuw weegmoment. Mensen zijn natuurlijk heel benieuwd, waar wordt precies op gewogen? Want hoeveel ziekenhuisopnames kunnen er nog? Waar ligt die grens?
KUIPERS
Ja, ik heb hier twee punten in ieder geval benoemd hoor. De eerste is uitval van mensen door quarantaine, isolatie et cetera. Dat is één factor om te wegen. Als wij op een gegeven moment horen dat er zoveel mensen actueel ziek zijn dat allerlei sectoren in het gedrang komen….
VRAAG
Maar hebben ze daar een grens bedacht voor zichzelf?
KUIPERS
Nee maar dat is het gesprek met al die verschillende sectoren van ‘wat lukt er en wat kun je nog?’ Dat is één. En de andere is gewoon, de druk op de zorg en dan komen we terug bij de terechte vraag die er al gezegd is: ‘Wat is überhaupt bijvoorbeeld nog de mogelijkheid om kritiek planbare zorg te leveren?’ ‘Hoeveel coronapatiënten moet je opvangen?’ En komen, u hebt het terecht, grondrecht, ik zie het niet als een grondrecht, maar in Nederland en in onze omringende landen is het een groot gemeenschappelijk goed, dat op het moment dat je zorg nodig hebt, dat die zorg er ook is. Dat geldt voor een covid-patiënt maar dat geldt ook voor alle andere patiënten. En daar stuur je ook dus op om zo veel mogelijk te zorgen dat dat ook toegankelijk blijft. Maar dat heeft een beperking en dat wordt niet opgelost, zoals ik net nog heb gezegd, met maar zorgen op korte termijn voor aanzienlijk meer capaciteit, want dat gaat het niet oplossen.
VRAAG
Maar mijn vraag, was specifieker, toch, waar ligt dan die grens bij het aantal, dus niet de IC-opnames, daar was natuurlijk altijd een soort duidelijke, in het zwaarste geval, code rood, waarbij de gewone ziekenhuisopnames, om het zo maar even te noemen, dat u zegt: ‘Als we daar overheen gaan, dan is het fout’.
KUIPERS
Tot nu toe waren de drempelwaardes ten aanzien van gewone opnames en IC-opnames, in de orde van, voor de gewone opnames, 120 per dag. Dan ging je drempelwaarde op, daar zitten we nu. We hebben aantallen gehad hè, ook meerdaagse gemiddelden van meer dan 400 per dag en dat is opgevangen. Dat is drieënhalf keer zo veel, ruim drie keer zoveel. Willen we dat weer? Nee liever niet maar dat is in eerdere fasen ook opgevangen. Waar het werkelijk dan om gaat is om niet de aantallen patiënten die per dag binnen komen maar om de overall bezetting. Bij een opnameduur zoals met de Delta van 7 dagen telt 400 per dag, telt op tot zo’n 2800 patiënten die er liggen. Als de opnameduur in de huidige situatie veel korter is, dan kun je meer patiënten per dag opvangen. Werkelijk waar het om gaat is het aantal bedden wat je hebt en het aantal patiënten waar je op een bepaald moment voor kunt zorgen. Dus ik kijk ook naar die predicties van het RIVM, naar beide plaatjes, daar gaat één predictie gaat ten aanzien van het aantal patiënten wat verwacht wordt per dag binnen te komen en de andere is naar de bezetting.
Ja meneer Rutte, ik hoorde u zojuist even zeggen dat Frankrijk zwaardere maatregelen heeft vanwege onder andere 2G, vindt u dat dan zwaarder dan bijvoorbeeld de lockdown?
RUTTE
Ik weet niet zeker of het 2G is, maar je hebt, er wordt internationaal vergeleken ‘wat doen landen’ en dan viel ons op gisteren eigenlijk, tot onze verbazing ook zelf hoor, dat er twee landen, ik dacht Ernst, Frankrijk en nog één, die zwaarder zitten dan Nederland maar dan zou ik het plaatje erbij moeten pakken. Terwijl ik zou denken, Nederland met zijn lockdown doet het het zwaarst. Wij vermoeden dat het met 2G te maken heeft, ik heb hier niet de onderliggende data.
VRAAG
Maar als ik het zo vraag, vindt u dat dan? Zwaarder?
RUTTE
Nou, dat weet ik niet. En 2G is natuurlijk ook heel heftig. Wij denken dat het nodig is in de gereedschapskist, zeker voor de langere termijn. Maar ik vind het heel ingewikkeld om, als een niet statisticus precies te wegen wat is nou zwaarder. Je zou gevoelsmatig zeggen, dat zei het AD ook terecht, uw collega, dat het natuurlijk in Nederland wel heel zwaar is omdat zoveel dingen dicht zijn.
VRAAG
Meneer Kuipers, we zien eigenlijk nu, nou de vraag is meer, hoe lang blijft het OMT nog de belangrijkste kabinetsadviseur in deze crisis, nu we eigenlijk met een variant te maken hebben, die een stuk minder ziekmakend is?
KUIPERS
Ja, het OMT is een onafhankelijk adviesorgaan. Dus ik ga het niet over de rol die het OMT heeft, en de adviezen van het OMT zijn gewoon heel relevant voor ons om besluiten op te nemen.
VRAAG
Worden die steeds minder relevant?
KUIPERS
Op dit moment niet en met het toenemende aantal besmettingen, de komende periode waarschijnlijk ook niet.
VRAAG
Nou omdat ook, we hebben nog nooit zoveel besmettingen gezien en toch komen er versoepelingen. Dus dan kun je je ook afvragen van ‘ja wat heeft het nog voor zin eigenlijk als je steeds naar die adviezen luistert als de druk op de zorg nou redelijk is, met zulke hoge aantal besmettingen’.
KUIPERS
Ja, twee dingen daarop, één, ik heb het zonet in mijn verhaal in het begin ook al even genoemd, we hebben nu twee problemen naast elkaar, het is niet de druk alleen op de zorg, maar het is ook gewoon de druk op de maatschappij door uitval van mensen. Dat is een belangrijke factor. En je kunt uw vraag ook precies omdraaien, hoe hoger het aantal besmettingen, hoe belangrijker het advies van het OMT wordt om op te sturen.
VRAAG
En in hoeverre is er dan nog ruimte voor, misschien meneer Rutte dat ik dat aan u kan vragen, want ik heb daar weleens eerder wat over gevraagd aan u, van, hoeveel ruimte ziet u nog om politieke keuzes te maken zonder dat u echt heel scherp aan die OMT adviezen vaart? Want we zien nu ook dat u daar ook op bepaalde belangrijke punten van afwijkt, en dat u ook risico durft te nemen.
RUTTE
Ja dat hebben we natuurlijk vaker gedaan he, eind maart/begin april vorig jaar, of begin maart of begin april, hebben we het ook al een paar keer gedaan. Dat we wel wat verder zijn gegaan dan het OMT-advies. Dat zie je nu ook. Ja uiteindelijk is dat natuurlijk altijd de situatie, het OMT is natuurlijk onafhankelijk, adviseert ons, niet alleen hoeveel besmettingen maar ook ‘wat zijn de effecten vervolgens op de gezondheidszorg’, ook voor kwetsbaren en zicht op het virus, weegt zwaar. We hebben altijd ook de advisering vanuit de bredere maatschappelijke invalshoek. Dat is de motie van Gert-Jan Segers uit mei 2020, dat is zowel iedere paar weken maar ook structureel wordt dat allemaal bekeken. En ja, je ziet op dit moment, dat is ook de reden dat we scherper aan de wind gaan zeilen nu dan het OMT strikt genomen suggereert, omdat we denken dat het net kan, dat natuurlijk ook de maatschappelijke effecten enorm zijn. Ik bedoel niet zo zeer alleen dat er gedemonstreerd wordt, dus we doen meer, dat is nog niet eens het punt. Maar je voelt gewoon ook de enorme emotionele, financiële, economische impact in de samenleving. Zeker nu het zo lang duurt. En dan vind ik het ook onze verplichting om te kijken ja kun je nog iets verder gaan en dat doen we hier. En dat is natuurlijk een politieke weging.
VRAAG
Ja dus steeds meer ruimte voor politieke weging?
RUTTE
Ja, alleen ik zal het ook wel beargumenteren dat we dat natuurlijk eerder ook gedaan hebben. Alleen in het verleden had je natuurlijk bij betrekkelijk weinig besmettingen, had je al hele hoge ziekenhuiscijfers. Nu heb je hele hoge besmettingen, maar die zijn nu zo hoog dat zelfs bij een lagere correlatie tussen besmettingen en ziekenhuisopnames, ook die ziekenhuisopnames toch weer echt vervelend kunnen worden.
VRAAG
Meneer Kuipers, uw voorganger had het over een structurele vaccinatiecampagne. Is dat eigenlijk nog steeds aan de orde, wat u betreft?
KUIPERS
Er wordt op dit moment… heel druk ingezet op boosteren, en ik heb het ook al gezegd, en ook op zoveel mogelijk plekken. Dat fijnmazig vaccineren gaat ook door. Dus ja, dat loopt onveranderd en dat zal nog even doorgaan om zoveel mogelijk mensen te bereiken.
VRAAG
Dus de prik- en testlocaties, die infrastructuur, die blijft ook wel staan, ook al zouden de aantallen ziekenhuisopnames blijven dalen?
KUIPERS
De testlocaties op dit moment zeker he, sterker nog zelfs hebben we gezegd.
VRAAG
Ja daar ging het eigenlijk ook om, moest ik duidelijker zeggen.
KUIPERS
De priklocaties op dit moment ja, het is natuurlijk gewoon aan de GGD’s om te kijken, en dat deden ze al langer ook met dat fijnmazige, met het inzetten van personeel, zeker als er ook zoveel getest moet worden en er ook nog een deel bron en contact onderzoek gebeurt. Waar zet je je personeel zo optimaal mogelijk voor in en daar kijken GGD’s zelf naar. Welke locaties krijgen de meeste aanloop en bij welke krijg je heel weinig.
VRAAG
In het OMT-advies staat onder andere dat die boosters vooral helpen bij ouderen, het beschermen van ouderen, en er wordt ook opgeroepen, nou er staat ook dat jongeren even niet in de buurt van ouderen moeten komen als zij in contact zijn geweest met iemand die is blootgesteld aan het virus. Komt er een moment dat je dat kunt omdraaien en dat je eigenlijk zegt tegen ouderen, omdat dat overzichtelijker is, wellicht, nou laat je boosteren, regelmatig, als wij dat van u vragen en blijf uit de buurt van jongeren wellicht, die wat vaker de hort op willen?
KUIPERS
Ja, als we een volgende ronde van boosteren, daar moeten we sterk rekening mee houden, dat is eerder ook al gecommuniceerd. Houd er rekening mee dat er een mogelijkheid kan komen dat er op een gegeven moment toch weer een volgende boost nodig is. Voor nu staat dat nog niet in een agenda gepland. Maar ik ben blij met het feit dat van de ouderen, en dan tel ik maar even de 60-plussers, dat 90% zich heeft laten boosteren want dat leidt tot de impact zoals ik die zonet liet doen. En ik hoop dat als het op enig moment nodig zou zijn om opnieuw te boosteren dat men opnieuw diezelfde bereidheid heeft om daar gevolg aan te geven.
VRAAG
Maar zou, misschien een betere vraag, zou het beleid niet meer gericht kunnen gaan worden, als we deze trend door zien gaan, op de ouderen? Omdat zij het meest kwetsbaar zijn, is dat niet veel overzichtelijker en makkelijker?
KUIPERS
Ja, maar de kans dat iemand besmet raakt, een oudere maar ook anderen is sterk afhankelijk van de mate waarop het virus rondwaart, dat krijg je in een thuissituatie maar dat kun je ook krijgen in de supermarkt, in het openbaar vervoer etc. Dat betekent dat het zinvol is heel breed om het aantal besmettingen gewoon zo beperkt mogelijk te houden.
VRAAG (OP1)
Meneer Kuipers, vanuit de Tweede Kamer, vanmiddag even rondje gebeld, dat gaat u morgen in het debat ook horen, viel de vraag of 1G voor evenementen en andere drukke plekken niet de oplossing is om daar meer ruimte te bieden, zoals bij publiek bij voetbalwedstrijden. Is dat overwogen?
KUIPERS
Nou op dit moment niet, dan refereer ik even naar hetzelfde advies van de TU Delft, wat we net al even ter sprake hebben gehad. 1G, 2G en 3G is daar onderzocht en hebt u, zoals u weet, voor alle plekken is 1G de grootste impact, maar het aantal testen wat daarvoor nodig is, is dusdanig groot, dat dat zeker op de korte termijn gewoon niet haalbaar is. En dan moet u zich even voorstellen dat als je 1G breed toepast in Nederland, als je dat breed toepast, dan kan dat gaan tot 4,4 miljoen testen per dag.
VRAAG
Dat is veel.
KUIPERS
Dat is veel ja.
VRAAG
Ja, maar toch..
KUIPERS
Ja, ik krijg de vraag wel terug maar ik heb hem vorige week in de Tweede Kamer ook al zo beantwoord.
VRAAG
Ja maar dan krijgt u hem nog een keer morgen. Maar wat u nu dan wel ziet is dat mensen daar met een herstelbewijs wel naar binnen mogen.
RUTTE
U bent nu deel van de persconferentie.
VRAAG
Ja maar dat herstelbewijs, we zien ook nu dat veel mensen met Omikron opnieuw besmet maken en dus zo’n herstelbewijs hebben en dan toch, ja gevaccineerd dan ook, maar dan toch naar binnen kunnen. Dan heeft het toch niet zo heel veel effect meer na verloop, hoe meer mensen Omikron krijgen?
KUIPERS
Zeker, daarom heeft… een coronatoegangsbewijs is niet een 100% bescherming tegen overdracht van het virus. Dat is het niet. 100% is evenementen en andere zaken sluiten en dat is wat we niet willen. Maar het helpt wel degelijk, dat zijn die berekeningen, maar het helpt wel degelijk om het aantal verspreidingen te reduceren. En de berekeningen, zoals de TU Delft dat met dat model liet zien, dat dat in allerlei verschillende situaties een demping kan zijn van ongeveer 15% en dat is een significante demping, zeker in de situatie waarin we zitten.
VRAAG
Meneer Rutte, u staat bekend als een vervelend carnavalsvierder. Nee dat is een grapje, dat is niet zo, maar..
RUTTE
Nou ik heb toevallig in Den Bosch gewerkt en daar heel intensief toen carnaval maar goed, ga door.
VRAAG
Ja, vandaag precies over een maand is dat en we merkten zorgen bij burgemeesters, hoe moet dat nou gaan.
RUTTE
Ja.
VRAAG
Uw eigen partij in de Tweede Kamer zegt ‘er moet een plan voor komen vanuit het kabinet, voor carnaval’, wat vindt u?
RUTTE
Nou dat plan is er, namelijk dat het zal moeten binnen deze regels. Maar dat is misschien weer te makkelijk, dus er zal ook nog aanvullend overleg zijn tussen Dilan Yesilgöz en de carnavalsgemeenten.
VRAAG
Helder.
VRAAG (BNR)
Meneer Kuipers, u zei net, u refereerde net even aan die 15% he, de reductie van het R-getal op het moment dat je het corona toegangsbewijs, dus 3G, invoert.
KUIPERS
Ja.
VRAAG
U verwijst ook naar het rapport van TU Delft, maar is het niet de verkeerde voorstelling van zaken? Want in het rapport staat heel erg duidelijk dat dat alleen het geval is als het overal ingevoerd wordt, dus ook in supermarkten, winkels, op werk. Als dat niet het geval is, is het maar 5%. Waarom houdt u dan toch vast aan het coronatoegangsbewijs?
KUIPERS
Ja wat ik zei is dat het tot 15% procent is, dat moet je breed gebruiken. Dus de vraag was even automatisch, en zo is het rapport ook een beetje gepresenteerd, als we het gebruiken in een setting waar het virus de pan uit rijst, waar het aantal, bij wijze van spreken, de bekende R-waarde waar iedereen het over heeft, als de R-waarde 1,6 of 1,8 is dan heeft een coronatoegangsbewijs maar een beperkte meerwaarde en kom je op lage percentages. Even zo, als je het coronatoegangsbewijs maar heel beperkt inzet, heeft het maar een beperkt effect. Maar het kan een ruim effect hebben als je het ook ruim toepast. En waar we nu een beetje naar zoeken met zijn allen is, hoe zorgen we nou dat we de maatschappij zoveel mogelijk open zetten, en tegelijkertijd ook nog die pandemie enigszins onder de duim houden. Nou dan moet je een coronatoegangsbewijs op dit moment, en dan heb ik het helemaal niet over 1G, 2G of 3G als onderscheid, maar dan moet je in brede zin het corona toegangsbewijs niet in de prullenmand gooien.
VRAAG
Maar de maatregelen zoals we ze nu hebben, dus vanaf morgen krijgen, heeft het maar 5% effect. Als je naar die 15% toe wil, dan moet je het breder inzetten.
KUIPERS
Zeker.
VRAAG
Moeten we er ook rekening mee gaan houden dat dat gaat gebeuren, dus dat we zo meteen op werk ook een coronatoegangsbewijs nodig hebben, mochten de besmettingen nog veel meer gaan toenemen?
KUIPERS
Ja er liggen een drietal voorstellen bij de Tweede Kamer hiervoor. Daar gaan we eerst apart met de Tweede Kamer over spreken.
VRAAG
Dus dat is ja, daar kunnen we wel, dat kan in de toekomst gaan gebeuren?
KUIPERS
Nee, dat is wat ik zeg, er liggen een drietal voorstellen en daar ga ik eerst met de Tweede Kamer over spreken.
VRAAG
All right.
KUIPERS
En daar zal uiteraard dat rapport ook uitgebreid bij gebruikt worden.
VRAAG
Dank u wel. Meneer Rutte, uw collega Kuipers zei, er kan zo meteen, er mag een hoop weer, maar de kans is dat er een hoop niet kan omdat er teveel zieken zijn of winkels weer sluiten, of kroegen. Wat voor gevolg gaat dat hebben voor de steunpakketten voor ondernemers? Want dat wordt misschien heel lastig, als je de ene week open bent, weekje dicht, weekje open.
RUTTE
Ja, pfoe, daar wordt steeds naar gekeken, dat is even het algemene antwoord. De NOW en de TVL die ademen natuurlijk sowieso helemaal mee. En die zijn ook voorlopig weer verlengd. Daar wordt door de troikaministers, dus Adriaansens en Van Gennep en Kaag wordt, en door de staatssecretaris wordt gekeken, ook steeds naar, heb ik ook vorige keer in de persconferentie gezegd, en dat is ook in het debat vorige week gezegd, wat zou je nog meer moeten doen omdat de crisis zo lang duurt. Heeft dat aanvullend op die NOW en TVL ook een aantal vragen laten ontstaan die apart moeten worden geadresseerd. En zij kijken natuurlijk ook steeds naar de bredere ontwikkelingen maar ja tegelijkertijd, uiteindelijk, zijn er ook daar natuurlijk grenzen aan dus we zullen daar steeds naar kijken en ook in overleg met de Kamer bezien wat mogelijk is, maar we natuurlijk heel veel nu en we zijn al aan het kijken wat we extra kunnen doen.
VRAAG
Dat wordt dus wel heel lastig voor ondernemers op die manier?
RUTTE
Ja maar dat komt dan niet omdat wij beperkingen opleggen maar omdat mensen ziek zijn. Dus een hoog ziekteverzuim, dat is het dan. Dat begrijp ik maar de vraag is even, dat vind ik dan wel meer een fundamentele discussie die we nog niet voldoende gevoerd hebben die ik dus ook niet met ja of nee beantwoord: ‘hoe ga je om met een extra hoog ziekteverzuim door een virus waarbij dat ziekteverzuim niet direct komt door maatregelen van ons maar omdat we dit virus in Nederland hebben’.
VRAAG
Als ik het dan goed begrijp, dan kan het dus wel zo zijn dat als je pech hebt dat er veel werknemers achter elkaar ziek worden, dat je voor een langere periode dicht bent, maar omdat de coronamaatregelen nu zeggen dat je open kan, je geen recht meer hebt op bepaalde steunmaatregelen?
RUTTE
Nou ja, dan geldt natuurlijk dat voor de TVL en de NOW, dat die sowieso mee-ademen, ook met de omzetcijfers dus als die omzetcijfers inzakken, werken er een deel van de regelingen, ik dacht niet allemaal, maar de meeste regelingen ademen dan mee met hoe het uiteindelijk bij zo’n bedrijf gaat. Dus in die zin hebben die er effect van. Dat zag je zelf bij die verschrikkelijke watersnoodramp in Limburg, dat dat een beetje hielp daar, bij alle ellende hadden die regelingen daar ook een effect terwijl die natuurlijk niks te maken hadden met een watersnoodramp maar simpelweg omdat ze kijken naar omzet en dat soort dingen. En ik zeg niet dat we niks aanvullends moeten doen maar dat is echt iets wat we nog eens even goed moeten bekijken, overigens zoals Ernst Kuipers zei, we hebben natuurlijk een aantal verruimingen aangebracht in de quarantaineregels, juist om weer een beetje te dempen op dat hoge ziekteverzuim, dat mensen thuis zitten omdat ze bijvoorbeeld tot een paar weken geleden in contact waren met iemand binnen anderhalve meter, meer dan een kwartier, dan moest je thuis zitten. Nu is die regel, als je afgelopen acht weken ziek bent geweest van corona of meer dan een week geleden je booster hebt gehad, hoeft dat niet, moet je wel jezelf goed in de gaten houden. Dat hebben we al verruimd, een paar weken terug. We hebben nu gezegd, bij drie besmettingen in een klas, niet de hele klas naar huis, maar regelmatig in de klas testen en daar zijn ze mee bezig nu dat allemaal dat goed in te regelen en natuurlijk bij besmetting wel thuis maar niet per se een hele klas naar huis dus, en dat heeft natuurlijk ook weer effect op de ouders dus we proberen natuurlijk aan die kant ook te kijken: ‘Kun je dingen verruimen?’ Heeft overigens wel weer een effect op de verspreiding van het virus want als je de quarantaineregels versoepelt, leidt het natuurlijk tot extra besmettingen. Dat moet je daar wel natuurlijk incalculeren.
RUTTE
Dank en fijne avond.
KUIPERS
Tot ziens.
EINDE TEKST
Reacties uitgeschakeld voor Noot 11/Rutte, Gevaarlijke Gek, Deel Tien
Letterlijke tekst persconferentie coronavirus minister Kuipers (15 februari 2022)
Mediatekst | 15-02-2022
Minister Kuipers licht toe hoe Nederland in drie stappen weer open gaat.
Inleidend statement minister Kuipers
Goedenavond. Het land gaat weer open. Ik vertel u zo dadelijk hoe. Maar eerst zal ik u uitleggen waarom we deze stap nemen. In de afgelopen twee jaar draaide alles om de bescherming tegen het virus en om de toegankelijkheid van de zorg. Dat kon ook echt niet anders. Heel veel mensen werden ernstig ziek. Veel mensen overleden. Te veel andere patiënten moesten wachten op zorg. Het is daarmee een heel zware tijd geweest. Voor zieken, voor nabestaanden. En voor mensen in de zorg. Maar ook voor alle andere Nederlanders. Ik denk bijvoorbeeld aan onze jongeren. Aan cultuurmakers en aan alle ondernemers die zo hard geraakt zijn door deze crisis. Corona wierp een schaduw over onze levens. Corona maakte ons eenzaam. Corona verdeelde ons soms tot op het bot.
Uitgeschreven tekst
Gelukkig zitten we nu in een andere fase. Je ziet hier dat heel erg veel mensen op dit moment besmet zijn, meer dan ooit. Je ziet ook dat na de twee laatste persconferenties op 14 januari en 25 januari, waarbij we versoepelingen aankondigden, het aantal besmettingen verder omhoog ging. We lijken nu op of net over de piek heen te zijn. En als je nu kijkt hoe het gaat met de ziekenhuisbezetting, dan is het beeld totaal anders dan de afgelopen twee jaar. De ziekenhuisbezetting steeg altijd mee met de besmettingen. Maar nu zie je dat het nagenoeg stabiel blijft, ondanks die hoge besmettingscijfers. Wat we al hoopten en vermoedden, blijkt dus te kloppen: We zijn beter tegen het virus bestand. Dankzij vaccins en boosterprikken. En dankzij de immuniteit die mensen opgebouwd hebben doordat ze besmet zijn geweest. En bovendien is die omikronvariant minder ziekmakend. Daarmee wegen ook andere belangen weer zwaarder mee. Want we kunnen niet zonder zorg. Maar we kunnen ook niet zonder elkaar. Jongeren moeten hun vleugels kunnen uitslaan, elkaar kunnen ontmoeten. We moeten weer kunnen genieten van sport. Ondernemers moeten weer kunnen bouwen aan hun levenswerk. We snakken naar cultuur, naar uitgaansleven. Ook dat is onmisbaar voor een gezonde samenleving.
Uitgeschreven tekst
Je ziet hier dat heel veel mensen op dit moment besmet zijn, meer dan ooit. Je ziet ook dat na de twee laatste persconferenties op 14 januari en 25 januari, waarbij we versoepelingen aankondigden, het aantal besmettingen verder omhoog ging. We lijken nu op of net over de piek heen te zijn. En als je nu kijkt hoe het gaat met de ziekenhuisbezetting, dan is het beeld toch heel anders dan de afgelopen twee jaar. De ziekenhuisbezetting steeg altijd mee met de besmettingen. Maar nu zie je dat het nagenoeg stabiel blijft. Ondanks die hoge besmettingscijfers. Wat we al hoopten en vermoedden, blijkt dus te kloppen: We zijn beter tegen het virus bestand. Dankzij vaccins en boosterprikken. En dankzij de immuniteit die mensen opgebouwd hebben doordat ze besmet zijn geweest. En bovendien is die omikronvariant minder ziekmakend.
Alles gaat dus weer open. Niet in 1 keer. Maar in stappen. Het zijn wel gróte stappen en we zetten ze snel achter elkaar. Waarbij we uiteraard ook oog hebben voor de kwetsbaren in onze samenleving. Ik kom daar straks op terug. Ik noem eerst de belangrijkste versoepelingen. Voor alle details kunt u kijken op Rijksoverheid.nl. Per direct kunt u thuis weer zoveel mensen uitnodigen als u wilt. Werk nog wel zo veel mogelijk thuis, in elk geval de helft van de tijd. Vrijdag 18 februari, dus komende vrijdag, zetten we een grotere stap. Dan mogen om te beginnen alle uitgaansgelegenheden open tot 1 uur ’s nachts. Op de plekken waar je nu je coronatoegangsbewijs moet laten zien, moet dat de komende week nog steeds. Maar op plekken met maximaal 500 bezoekers mag dan wel je mondkapje af, hoef je geen vaste zitplaats meer en hoef je ook geen anderhalve meter afstand meer te houden. Op locaties met meer dan 500 bezoekers geldt die vaste zitplaats nog wél. Daar moet je ook nog een mondkapje op als je rondloopt. De klassen en de collegezalen in het Hoger Onderwijs mogen weer vol. En tot slot: als je besmet bent, mag je vanaf vrijdag na 5 dagen uit isolatie, mits je minimaal 1 dag geen klachten meer hebt gehad. De derde en grootste stap volgt al heel snel. Vrijdag 25 februari, volgende week vrijdag gaan we terug naar de normale sluitingstijden zoals we die voor corona ook hadden. Je hoeft nergens meer anderhalve meter afstand te houden. En alleen in het openbaar vervoer en op de luchthavens geldt nog een mondkapjesplicht. Afstand houden en een mondkapje blijft wel verstandig. Geen maatregel, wel een dringend advies. Op plekken waar minder dan 500 mensen bij elkaar komen, hoef je dan ook geen coronatoegangsbewijs meer te laten zien. Ben je met meer dan 500 mensen binnen, zonder vaste zitplaats, dan is de kans op grote uitbraken groot. Daarom gaan we hier voorlopig werken met testen voor toegang. Dat betekent dat iedereen – gevaccineerd of ongevaccineerd – een negatieve testuitslag moet laten zien. Daarvoor kun je de coronacheck-app gebruiken die we nu ook hebben. En die je trouwens ook in veel landen om ons heen nog nodig hebt. Dit zijn de stappen voor de komende weken. 15 maart is een nieuw weegmoment.
Intussen: we mogen optimistisch zijn. Maar we moeten ook realistisch blijven. Corona is niet weg, verre van. Denk daar bijvoorbeeld aan als je carnaval viert. Vier het in je eigen omgeving, ga lekker naar het café, maar mijd grote menigten. Vooral voor mensen in de risicogroepen is dit een spannende tijd. Zij moeten extra voorzichtig blijven. En anderen moeten rekening met hen houden. De kans dat je besmet raakt is groot. En dus ook de kans dat je het virus overdraagt op iemand met een kwetsbare gezondheid. Ook al vallen een hoop regels weg, de basisadviezen blijven belangrijk, juist nu. Je ziet ze bij elke persconferentie in beeld staan: handen wassen helpt enorm, ventileer goed, hoest en nies in je ellenboog, haal je vaccin of je boosterprik als je dat nog niet hebt gedaan. Afstand houden, mondkapjes, ook als het niet meer overal hoeft, blijft wel degelijk verstandig.
U ziet hier rechtsonder ook de zelftest staan. Daar wil ik nog iets over zeggen. Ik ben ontzettend blij om te zien dat zo veel mensen zichzelf testen of laten testen. Omdat ze klachten hebben of omdat ze bij iemand op bezoek gaan. Dat verdient een groot compliment. Nederlanders nemen hun verantwoordelijkheid. En dat laat zien dat we na twee heel moeilijke jaren nog steeds veel voor elkaar over hebben. Daarom ga ik met veel vertrouwen deze nieuwe fase in. Dank u wel.
VRAAG (NOS)
Meneer Kuipers, u zegt: het land gaat weer open, en als ik u zo hoor, dan is die pandemie zo goed als voorbij. Maar is dat wel zo?
KUIPERS
Nee, dank u wel, en ik wil dat graag nog een keer benadrukken, ik deed dat in het begin ook al… Ik heb aangegeven: het aantal besmettingen is ontzettend hoog. De curve laat zien, het RIVM laat vandaag ook… Misschien zijn we net over de piek heen, maar dan zijn de aantallen nog steeds wel hoog. En vandaar ook, bijna tot vervelens toe, zou je zeggen, terwijl we opengaan, toch de nadruk op: ‘wees voorzichtig’. Want de kans, dat je ergens iemand tegenkomt die het virus bij zich draagt en overdraagt is groot, is zeer reëel aanwezig. Dus we zijn er niet overheen
VRAAG
Nou heeft u de afgelopen tijd veel tegenstrijdige adviezen gekregen, zag ik. Het OMT wil eigenlijk dat u dat coronatoegangsbewijs nog even aanhoudt. En de politie zegt: ‘als je dan gaat versoepelen, doe dan alles tegelijk, dat maakt het makkelijker ‘s Avonds op straat’. En u heeft nu gekozen voor stappen. Wat is de achterliggende gedachte daarbij?
KUIPERS
Ja, de gedachte is dat, om te beginnen, er een brede wens is -en wij denken dat dat ook kan, gezien de huidige aantallen patiënten die zo ziek zijn dat ze hulp nodig hebben, de druk op de zorg – dat het mogelijk is om wel degelijk, ondanks de hoge besmettingen, versoepelingen te nemen. Maar dat ook daarbij wel verstandig is om dat in de tijd enigszins te faseren, zodanig dat op het moment dat je nog verder gaat, dat je dan toch lager in die besmettingen zit. Met andere woorden, we hebben de tijd nodig om op een lager niveau uit te komen voordat je helemaal, vrijwel helemaal, vrij gaat.
VRAAG
Heeft u ook overwogen om te zeggen van: ‘nou, we doen gewoon vanaf nu alles weer open’?
KUIPERS
Zeker. Maar dan moet u zich voorstellen dat er dan een hele reële kans is, en ook dat ziet u terugkomen in adviezen, onder andere van het OMT, een berekening, dat er dan een hele reële kans is dat we toch nog weer naar een nieuw hoogtepunt gaan met mogelijkerwijs ook grote druk op de zorg. Dat willen we echt voorkomen. Ik denk daarbij, en dat ziet u op veel plekken om u heen, dat is in de zorg maar ook in een heleboel andere plekken, dat waar we ook op dit moment door geraakt worden, is te veel uitval van personeel op allemaal sectoren.
VRAAG
Ja, maar kunnen we er dan nu wel op vertrouwen dat die maatregelen echt voor langere tijd weg zijn?
KUIPERS
Nou, ik ben… Ik gaf dat ook al aan, ik ben echt optimistisch. Optimistisch in de zin van, als je kijkt naar de combinatie van hoge besmettingen in de afgelopen periode, steeds verder oplopend, en het wegblijven van te grote aantallen mensen die hulp nodig hebben, dan is dat een gunstig teken. Dat komt allereerst, allereerst, door de mate van afweer die we nu opgebouwd hebben. Door vaccinatie, doorgemaakte infecties. Daarbij dan, mindere mate ook nog, dat die omikronvariant minder ziekmakend is. Dat betekent optimistisch, maar wel met ook een voorzichtigheid van het kan nog weer omhoog gaan. En je moet er ook altijd rekening mee houden dat er op enig moment ook nog weer een nieuwe variant kan komen.
VRAAG
U houdt er rekening mee, maar u denkt niet dat we nog een keer zo’n persconferentie krijgen waarbij alles weer dichtgaat?
KUIPERS
Dat hoop ik absoluut met u dat dat niet gebeurt Kun je het honderd procent garanderen? Nee, dat kunnen we niet. Je moet echt ook verder blijven kijken naar: ‘wanneer komt er eventueel bijvoorbeeld een nieuwe variant?’ of ‘wanneer neemt bijvoorbeeld de immuniteit onder kwetsbaren af, en moet je dan eventueel ook nadenken over een nieuwe boostcampagne?’
VRAAG (RTL)
Ja, daarop aansluitend, meneer Kuipers. Heeft u daar eigenlijk al scenario’s voor, voor die langere termijn? Voor als er nog een nieuwe variant zou komen. Wordt daar al over nagedacht, en…?
KUIPERS Ja, dank u wel. Ja, daar wordt over nagedacht. U hebt… We hebben eerder een brief, heb ik gestuurd, aan de Tweede Kamer over de resterende fase van deze winter, hij is bijna achter ons, deze winter, noem het de lente. Ondertussen zijn we ook bezig met, gewoon, de langere termijnaanpak van covid en los daarvan ook met een vervolg van pandemische paraatheid, mocht er in de toekomst een totaal andere.. een totaal andere infectie onze kant uit komen. Dus ja, daar zijn we mee bezig. Ten aanzien van ook de adviezen, eventueel, van een RIVM en een Gezondheidsraad over een volgende vaccinatieronde, heb ik ook aparte vragen uitgezet.
VRAAG
Ja veel mensen hebben daarin toch wel, blijkt eigenlijk al twee jaar lang, behoefte aan duidelijkheid. Als het aantal besmettingen hier ligt, dan gaan we weer opschalen. Kunt u daar al wat over zeggen? gaat het er zo uitzien? Gaan we die duidelijkheid krijgen?
KUIPERS
Ja, daar streven we wel naar, zodat het veel meer voorspelbaar is. Met even de insteek heel breed: wat we de afgelopen periode bewust gedaan hebben, is zeggen: ‘dit is eigenlijk niet een kwestie alleen van de zorg en dan het stapsgewijs sluiten van bepaalde sectoren, maar laten we zoeken, afhankelijk van de mate van infectiedruk, het aantal besmettingen, wat er in iedere verschillende sector kan zodanig, dat je zoveel mogelijk en zo lang mogelijk openblijft. Maar toch, op je eigen werk, in je eigen omgeving, of in het uitgaansleven, het aantal besmettingen, de kans op besmet raken, zo beperkt mogelijk laten.
VRAAG
Dan adviseert het OMT ook om, als we het aantal besmettingen flink gaat dalen, om niet meer iedereen zomaar te testen. Is dat ook iets dat u in wil laten gaan op die 25 februari, als we dus aan het dalen zijn?
KUIPERS
Ja, dank. Nee, nog niet op die 25 februari, maar op enig moment is het natuurlijk wel degelijk in lijn met het advies van het OMT zinvol om te kijken of je het testen voor iedereen weg kunt laten. Testen heeft twee belangrijke doelen. De eerste is het zicht houden op het virus, hoeveel besmettingen hebben we? Daar hoef je niet per se ieder individu voor te testen. Dan kun je ook met steekproeven en met rioolwatermeting et cetera doen. En de tweede is voor het individu zelf, de persoon zelf, om geïnformeerd te zijn van: ‘ben ik besmet, ja of nee. En wat betekent dat dan moet ik in isolatie, ja of nee’. Nou ja, ook daarvoor doen mensen ook tegenwoordig in brede mate al met zelftesten, zoals ik net ook aangaf.
VRAAG
Ja, maar wanneer verwacht u dan wel dat het advies niet meer is: ‘laat je testen bij klachten’?
KUIPERS
Daar hoop ik binnenkort op terug te komen, daar kan ik nu nog geen tijdstip over geven.
VRAAG
Dan toch nog heel even, ja tot slot, ter verduidelijking. Want, het wordt mij nog steeds niet helemaal duidelijk waarom er nu… U, u maakt eigenlijk twee versoepelingsstappen bekend. Maar er zit heel korte tijd tussen. En u zegt: ‘ja, dat moeten we doen zodat het aantal besmettingen nog wat verder kan dalen.’ Maar is er dan überhaupt vraag of die tweede stap wel kan doorgaan? Stel, met andere woorden, het aantal besmettingen daalt niet of gaat weer stijgen, kunt u dan nog zeggen: ‘nou, die versoepelingen van 25 februari, die laten we toch niet doorgaan’?
KUIPERS
Nee, die twee versoepelingen van 25 februari die gaan door.
VRAAG
Maar dan begrijp ik niet helemaal, als u dat toch al zeker weet, waarom we dan niet gewoon al meteen allemaal kan?
KUIPERS
Omdat die hopelijk doorgaat op het moment dat het aantal besmettingen wat verder gedaald is dan waar we nu zitten. En je dus, wat dat betreft, ook meer ruimte hebt.
VRAAG
Maar daar hopen we dan maar op, want dat weet u dus niet?
KUIPERS
Nee, dat weten we niet, maar als we nu kijken naar de huidige berekeningen en het beloop van het aantal besmettingen, en het RIVM wat daarmee ook een R-waarde uitrekent, wat de voorspelling is wat we voor de komende periode kunnen verwachten, dan gaan we daar van uit.
VRAAG (SBS)
Ja, in aanvulling hierop. Ik begreep… Ik vraag mij even af, is het nou, gaat het nou om faseren? Want ik begreep zojuist van een voorlichter van het kabinet dat, ja, die stap op 25 februari, dat daarmee gewacht wordt, omdat het wettelijk geregeld moet worden. De Raad van State moet er nog naar kijken, de Kamer moet er nog iets naar vinden. Heeft het nog wel met de besmettingen te maken? Of is het gewoon een wettelijk ding dat geregeld moet worden?
KUIPERS
Nee, het heeft zeker met de besmettingen te maken. U heeft helemaal gelijk. Stel dat wij het wel nu zouden aankondigen en allemaal los zouden willen laten, stel dat, dan kunnen we dat niet allemaal in een keer doen. Je hebt een weekaankondiging nodig. Dus we hebben vorige week een pakket aangekondigd, waar we advies op gevraagd hebben van het OMT. Dat gaan we nu vrijdag doorvoeren. En zo kondigen we nog iets aan, voor wat we volgende week gaan doen.
VRAAG
Ja als u die grafiek laat zien, dan ziet het er goed uit met de besmettingen.
KUIPERS
Zeker, maar wat dit laat zien, daar ben ik ook heel erg blij mee, maar dat is iets dat we vorige week nog niet hadden. Dus precies het antwoord wat ik zonet gaf is: ‘we wachten gewoon op een verdere daling’.
VRAAG
Oké, is er een wetenschappelijke basis voor de inzet van 1G op 25 februari?
KUIPERS
Ja, die is er. En u hebt eerder de rapportage van de TU Delft gezien, dat, zeker bij hele hoge besmettingen wat we nu hebben, voorkomt, reduceert toch 1G de kans om besmet te raken, eens te meer bij evenementen waar je met hele grote aantallen mensen bij elkaar bent, maar geen vaste zitplaats meer hebt, geen mondkapje meer gebruikt, en geen anderhalve meter afstand van elkaar houdt.
VRAAG
Hoeveel scheelt het dan?
KUIPERS
Ja, ik kan me niet individuele percentages…
VRAAG
Ik haal toch wel een belangrijk detail ook uit het OMT-advies, want daaruit blijkt dat de TU Delft weer alle mogelijkheden heeft doorberekend. Maar weer in alleen die hele optimale situatie, dat 1G echt tot heel veel plekken ook wordt ingezet.
KUIPERS
Ja, ik kan u hier helaas geen antwoord op geven. Want ik heb geen hernieuwde berekeningen van de TU Delft gezien.
VRAAG
Maar is dit nattevingerwerk? Het lijkt een beetje alsof u hebt gekeken naar de gereedschapskist, daar 1G zag liggen en dacht: ‘hé, die hebben we nog niet gebruikt, laten we die eens een keer proberen!’
KUIPERS
Nee, maar laat ik dat dan voor een algemeen publiek weghouden: Wat de wens, om te beginnen, recht van iedereen hier is, zo snel mogelijk, zo veel mogelijk zaken mogelijk maken. Dat doen we op het moment dat we net komen van een niveau van 80 duizend besmettingen per dag. 80 duizend per dag, meer dan 500 duizend in een week tijd. Dat zijn enorme aantallen. Op het moment dat je in zo’n setting, hele grote aantallen mensen bij elkaar brengt, binnen, zonder anderhalve meter, zonder mondkapje, niet geplaceerd, is de kans dat je daar grote uitbraken krijgt zeer aanwezig. Kun je daar iets aan doen? Ja, daar kun je iets aan doen, maar dan moet je voor nu daar een coronatoegangsbewijs op inzetten, of je moet vasthouden aan de evenementen niet doen, of wel anderhalve meter, of wel geplaceerd, of wel een mondkapje, alles bij elkaar.
VRAAG
Maar u heeft dus geen wetenschappelijk onderzoek, recent onderzoek dat aantoont: ‘1G in deze variant’…
KUIPERS
Anders dan de eerdere rapportage van de TU Delft, die destijds aangaf dat…
VRAAG
Het is maar op hele beperkte schaal dat het gebruikt wordt, dus u heeft geen…?
KUIPERS
Zeker, maar dan… Precies in de schaal, precies in de schaal waar mensen de grootste risico’s lopen.
VRAAG
Nog één vraag over carnaval. U zei, ja, mijd grote menigten bij carnaval. Maar dat is precies niet wat mensen willen doen, denk ik, met carnaval.
KUIPERS
Nou, er is, mijn collega van Justitie heeft uitgebreid overleg gehad ook met het Veiligheidsberaad en ook met de burgemeesters van de Carnavalsgemeentes. En die geven zelf al aan dat hele grote evenementen al stop gezet zijn. En dat het dus echt gaat om wel het vieren van carnaval, maar dan niet met hele grote evenementen binnen. Dat is dus als een belangrijke invulling, eigenlijk, van dat wat ik zonet genoemd heb.
VRAAG (AD)
Wat is er gebeurd tussen afgelopen donderdag en vandaag, dat de coronapas ineens, mwah, niet meer nodig is, volgende week?
KUIPERS
Ja, wat er gebeurd is, is een beloop van besmettingen, en daarmee dus ook een setting die ons nog meer ruimte geeft.
VRAAG
Ja, want u zei volgens mij op donderdag: ‘die coronapas, ik vind hem niet fijn maar hij is nodig om alweer dingen te kunnen openen, naar de cultuur, theater, restaurant te kunnen gaan’. En nu kan ie gewoon per 25 februari geschrapt worden. Dat is natuurlijk een heel groot contrast. Waar komt dat door, dat dat nu mogelijk is? Is dat een nieuwe berekening, of is dat een nieuw inzicht?
KUIPERS
Zoals ik aangaf zijn er geen nieuwe berekeningen, behalve dat wat u hier ziet. Als u het even overall kijkt in de fasering, is dat wat we nu doen, is eigenlijk in lijn met wat ik ook de vorige twee keer besproken heb. We kiezen ervoor om vrij snel grote stappen te maken, die we zo breed mogelijk inzetten. De eerste keer hebben we heel erg gefocust, om denk ik begrijpelijke redenen, op onderwijs, en op sport. En aanvullend op cultuur, op uitgaansleven, et cetera. Ook met aanpassing van quarantaine-, en nu ook isolatieregels. Dat hebben we eerst gedaan, terwijl we die coronatoegangsbewijzen zo lang mogelijk nog ingezet hebben als enige mate van bescherming. En nu laten we ook dat gaan, dus achteraan in de rij.
VRAAG
Mijn vraag is eigenlijk: waar komt die vandaan? Want ook in uw adviesaanvragen aan het OMT, zo kunnen we lezen, staat niet: ‘beste OMT, wij willen van de coronapas af, hoe kan dat?’
KUIPERS
Ja, dat klopt, dat hebben we ook niet op die manier gevraagd. Kijk, u kunt het eigenlijk omdraaien. Als u vraagt welke maatregelen houdt u nou eigenlijk na 25 februari nog overeind? Dan zijn het eigenlijk maar twee maatregelen die we echt opleggen. De ene is testen voor toegang bij grote evenementen in de setting binnen niet geplaceerd, geen mondkapje, geen anderhalve meter, dat is één. De tweede is gebruik van mondkapjes in openbaar vervoer en op luchthavens. En dat heeft er alles mee te maken dat je daar én nog een zekere mate van bescherming moet bieden én, ja, eigenlijk iedereen, ook kwetsbaren, gebruik van moeten kunnen maken, en mensen wel met vele soms bij elkaar zitten in een coupé, et cetera. Dat zijn de twee maatregelen die we overhouden, en de rest is advies.
VRAAG
Ja. Nog een vraag over de risico’s die u misschien wel of niet neemt. Had ziekenhuisbeddenbaas Ernst Kuipers deze versoepeling ook met vertrouwen tegemoet kunnen zien? Met andere woorden, met carnaval op komst, bleek in 2020 een perfect storm voor het coronavirus, ook het virus houdt ook wel van carnaval…
KUIPERS
U ziet mij breed grijnzen, maar ook beddenbaas Ernst Kuipers heeft dit met vertrouwen tegemoet gezien.
VRAAG
Het is dus niet dezelfde valkuil als te vroeg te veel versoepelen en later weer op de rem moeten, dat vreest u niet?
KUIPERS
Nee, maar neem je een risico? Ja, we nemen wel degelijk een risico, maar dat heeft er ook mee te maken dat, er kan op enig moment een nieuw variant binnenkomen. U weet ook van ook binnen omikron is er alweer een sub-variant, en dat is het beeld dat we ondertussen twee jaar lang gezien hebben. En, wat ik wel eens eerder gezegd heb is, hoe langer deze fase aanhoudt, hoe meer je gaat richting een beeld van dit is een bovenste-luchtweginfectie, de meeste mensen zijn voldoende beschermd. Maar er is nog zeker geen garantie dat dat toch niet een net zo snel verspreidend of nog sneller verspreidend maar weer meer ziekmakende variant naar boven komt. Dit betekent dat, op welke manier je het ook doet, je heel nauw moet blijven monitoren, bijvoorbeeld of er nieuwe varianten zal opduiken. En dat kan op allerlei manieren. Dat kan via het materiaal dat je van individuele patiënten krijgt, of personen verkrijgt, maar dat kan ook bijvoorbeeld vanuit het rioolwater.
VRAAG (ANP)
1G wordt heel erg belangrijk straks. Is dat praktisch wel geregeld? Is er voldoende testcapaciteit? Is de techniek op orde? En zijn de regels duidelijk, voor iedereen die daarmee moet werken?
KUIPERS
Ja, dank. Ja, er is voldoende capaciteit. Dit kan nu afgenomen worden op meer dan 900 locaties in het hele land, en de capaciteit is meer dan 500 duizend testen per dag. Wat daar nu van gebruikt wordt is minder dan tien procent. Dus, en voor de setting zoals ik hem benoemde, binnen, niet geplaceerd et cetera, en dan meer dan 500, is er voldoende capaciteit. Dat geldt niet als je bijvoorbeeld zou zeggen, we gaan in alle carnavalsgemeenten iedereen die aan Carnaval deelneemt vragen om eerst zo’n test bij… Dat kan niet.
VRAAG
Nou, dan is er dus niet genoeg capaciteit, eigenlijk.
KUIPERS
Nee, maar ik zeg: ‘het geldt voor locaties met meer dan 500, binnen, ongeplaceerd, et cetera. Voor de meeste Carnavalssituaties, zeker in de setting waar het nu bedoeld is, geldt dat niet.
VRAAG
Er zijn natuurlijk ook nog allemaal praktische aspecten aan, bijvoorbeeld dat er mensen op moeten toezien. Wordt voor hen duidelijk hoe ze dat straks moeten doen, hoe ze dat moeten organiseren?
KUIPERS
Ja, daar zijn mijn collega’s ook met de betreffende sectoren al langere tijd uitgebreid mee over in gesprek.
VRAAG
Maar is dat al rond? Of bent u daar nog mee bezig?
KUIPERS
Daar zijn mijn collega’s mee bezig, maar dat is, dat is op tijd voor elkaar. Bijvoorbeeld, ik zit hier te kijken hoe een microfoonhengel letterlijk gebruikt wordt om een andere microfoon. Ik word afgeleid. Maar dat kan de kijker niet zien.
VRAAG
Maar bijvoorbeeld mensen die recent positief getest zijn op het coronavirus, die zouden ook positief kunnen testen terwijl ze niet meer besmettelijk zijn. Dat soort praktische problemen, zijn die al verholpen?
KUIPERS
Nou, kijk, als mensen nog positief testen terwijl ze net, net klachten gehad hebben, maar wel buiten… Ja, dat kan wel een issue zijn met een PCR-test. Veel minder, wel in mindere mate met een antigeentest, is mijn inschatting. Maar dan komen we echt op de technische details, waar ik onvoldoende van weet. Maar voor het overgrote deel zijn ondertussen, dit zijn goede testen, en het is ingeregeld en we gebruiken ze al langere tijd.
VRAAG
Ja, het gaat wel om anderhalf miljoen mensen die recent positief getest zijn. Het risico bestaat wel dat dat een enorme groep…
KUIPERS
Zeker, dat zou kunnen. Maar nogmaals, ik kan deze technische details niet bevestigen. Dat moet u echt navragen bij het RIVM.
VRAAG
Wat doet u voor kwetsbare mensen?
KUIPERS
Ja, wat ik om te beginnen al aangaf, dat klinkt een beetje voor de bühne, maar dat bedoel ik absoluut niet voor de bühne, is dat ik aangeef dat dit wat hun betreft, wat hun een zorgelijke periode kan zijn, want wij openen in sterke mate, en hebben te maken al een enige tijd met een hoog aantal besmettingen. Dus dat betekent om te beginnen dat ik het hier, dat ik het twee keer maar met nadruk heb benoemt. Dat ik ook mensen oproep: ‘wees voorzichtig en als je omgaat met kwetsbaren. Wees ook extra voorzichtig, bescherm ook hen’. En dat kun je op allerlei manieren doen en dat kun je bijvoorbeeld ook doen door een zelftest te doen op het moment dat je op bezoek gaat. Dat kunnen mensen natuurlijk ook doen door zelf de drukte te vermijden, op het moment dat ze ja, of een winkel bezoeken of iets anders maar het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid, niet alleen van de kwetsbaren maar ook van hun omgeving.
VAN GRONINGEN (OP1)
Ja u zegt het is niet alleen de verantwoordelijkheid van die kwetsbare mensen, iedereen moet daaraan meedoen. Maar in een volle supermarkt kan ik niet herkennen of de mevrouw die naast mij bij het diepvriesvak staat, of die kwetsbaar is of niet?
KUIPERS
Nee, nee, nou misschien kunt u iets zien, om te beginnen, aan de leeftijd en een inschatting maken, want leeftijd is een factor, maar voor de rest kunt u dat inderdaad niet. Hè, dan past, waar ik toe opriep. Het is niet een, een opgelegde verplichting meer, maar wel een advies. Daar waar anderhalve meter niet mogelijk is, wees dan voorzichtig, draag het mondkapje etc.
VAN GRONINGEN Ja.
KUIPERS
Ik zie dat om mij zelf heen ook gebeuren, ook op locaties waar het op dit moment niet verplicht is, zie ik toch mensen mondkapjes gebruiken.
VAN GRONINGEN En stel nu dat de ondernemers zeggen: ‘Ja ik vind, ik wil het graag voor kwetsbare mensen een veilige plek zijn, bij mij is het mondkapje toch verplicht.’ Mag dat wat u betreft?
KUIPERS
Ik uhm, winkels mogen op zich van alles afspreken maar het is niet een verplichting op zich.
VAN GRONINGEN
Het coronatoegangsbewijs: Zouden mensen daarom mogen vragen?
KUIPERS
Nou…dat is een situatie waarbij we, we gebruiken de coronatoegangsbewijzen niet meer dus betekent ook dat je daar een lastige situatie krijgt als mensen op zich daar dat al niet zich daarvoor laten testen. Je kunt je laten testen voor toegang tot een hele grote, tot een locatie met meer dan 500 mensen, maar anders dan dat, nee. Dus zet het daar niet voor in.
VAN GRONINGEN
Maar de QR-code app, die moeten mensen wel, die blijft wel bestaan toch? Voor als men reist naar het buitenland?
KUIPERS
Zeker, daar heb je hem voor nodig.
VAN GRONINGEN
Dus dan, die termijnen met die dagen hoe lang een herstelbewijs geldig blijft, blijft allemaal hetzelfde?
KUIPERS
Verandert niks aan, verandert niets aan.
VRAAG (NU.nl)
Meneer Kuipers, en nog steeds kan een groot deel van de ziekenhuizen de kritiek planbare zorg niet aan. Als het nou zo blijft hè, want het aantal reguliere ziekenhuisbedden blijven natuurlijk wel bezet, 1.500, een kleine 1.500 op dit moment. Als het nou zo blijft, is het dan denkbaar dat er dan toch weer maatregelen komen om die uitgestelde zorg weg te werken?
KUIPERS
Nou, op dit moment hebben de ziekenhuizen vooral een probleem met uitval van personeel. U refereert aan de meest recente gegevens van de Nederlandse Zorgautoriteit. Ook daar kwamen weer getallen van tien procent, voor veel zorginstellingen was dat zelfs hogere aantallen van uitval van personeel. Door tal van redenen, maar allereerst ook gewoon doordat ook onder hen, logischerwijs, net als voor iedere Nederlander corona veel voorkomt. En ze dus dan in isolatie zitten. Dus dat is de allereerste issue, het is niet het aantal patiënten wat nu in de ziekenhuizen ligt. Gelukkig is het desalniettemin zo dat de Nederlandse Zorgautoriteit gestaag enige verbetering laat zien. Ook in deze situatie zelfs, enige verbetering laat zien van de mate waarin de kritiek planbare zorg wel doorgang kan vinden.
VRAAG
U maakt zich daar dus op dit moment geen zorgen over? Dat dat nog steeds redelijk hoog is en die achterstand er nog wel is?
KUIPERS
Nee, daar maak ik me op dit moment geen zorgen over. Wat wel zo is, is dat de Nederlandse Zorgautoriteit dat blijft monitoren en blijft natuurlijk heel nauw meekijken naar die ontwikkelingen.
VRAAG
Iets anders: we zagen gister weer een rapport of een advies eigenlijk, van de Gezondheidsraad over onder andere jongeren die best wel veel last hebben van de coronacrisis en er best wel lang van last van blijven houden ook. Wat is nou, de experts hebben het over een mentale pandemie waar we eigenlijk nu pas aan beginnen. Wat gaat het kabinet eigenlijk voor deze groep mensen doen?
KUIPERS
Ja, een van de belangrijkste dingen die we doen, dat is ook de reden dat ik het vorige keer en overigens nu ook kort aandacht aan heb besteed, want ik herken dit helemaal, is zorgen dat we zo veel mogelijk open kunnen blijven en daarbij ook de situaties die voor jongeren het meest relevant zijn, zo veel mogelijk prioriteren. We hebben de eerste, helemaal in de eerste versoepeling, bewust daarmee zo veel mogelijk gedaan voor het onderwijs om te beginnen. En verder is het Sociaal Cultureel Planbureau kijkt hier continue naar. En ook die gegevens worden met ons gedeeld en daar komen soms ook adviezen uit voort om specifieke dingen te doen.
VRAAG
Maar het zijn natuurlijk ook jongeren die al problemen hebben en die houden, dus inderdaad, ik snap natuurlijk dat als je de samenleving open houdt, dat jongeren daar veel aan hebben of eigenlijk daar hebben natuurlijk iedereen, veel mensen hebben daar wat aan. Maar als je al problemen hebt, gaan die daarmee niet weg. Dus hoe kun je die mensen beter maken eigenlijk hè, is dan de vraag?
KUIPERS
Ja, dat is even iets wat los staat van de coronapandemie.
VRAAG
Maar wel een gevolg daarvan is?
KUIPERS
Voor een deel wel ja en dat heb ik ook aangegeven de vorige keer en nu nog een keer benoemd bewust, ik heb een andere keer een plaatje laten zien, ook met gegevens van het Sociaal en Cultureel Planbureau over de mate van eenzaamheid onder jongeren. Ik heb het benoemd, twee op de drie jongeren die gevoelens van eenzaamheid aangaf en dat is in de afgelopen periode nog niet minder geworden.
VRAAG
Nee, tot slot, welke argumenten liggen er straks nou ten grondslag om de coronapas toch weer in te voeren. Waar wordt dan naar gekeken?
KUIPERS
Het blijft hetzelfde. Eén natuurlijk, het staat of valt met een wettelijke grondslag, altijd. De tweede is, de proportionaliteit, hangt van de situatie af. Nou ik heb in algemene zin gezegd dat onze insteek is in de afgelopen periode, de afgelopen weken en nu en ook in de toekomst geweest: kunnen we nou zoeken naar mogelijkheden waarbij je zo lang mogelijk en zo veel mogelijk open bent. Over de volle breedte van de maatschappij, niet een specifieke sector wel of een andere sector niet en laat ik even benoemen: de evenementensector is nu in de afgelopen twee jaar buitengewoon hard getroffen. Ongelofelijk langdurig dicht. Je probeert naar iets eerder ook cultuur, en dan lijkt het bijna alsof wij daar bepaalde prioriteringen doen wat absoluut niet het geval is maar dat zijn wel de keuzes die gemaakt zijn vanwege dat. En waar we nou naar zoeken is naar mogelijkheden om, het raakt aan een van de eerdere vragen die ik kreeg, kun je nou afhankelijk van de mate van besmettingen over de volle breedte, gewoon bepaalde maatregelen treffen die zoveel mogelijk een dempend effect hebben op de besmettingen. Nou dan kunt u denken aan voor het onderwijs optimale ventilatie. In bepaalde setting, afhankelijk van het aantal wel een gebruik van een mondkapje op het moment dat je rondloopt. Adviezen voor thuiswerken, maar, nou, ga zo verder. Zonder dat we direct zeggen, als eerste de evenementensector bijvoorbeeld als laatste open en als eerste weer dicht.
VRAAG
Ja, misschien tot slot hoor, maar het is mij nog niet helemaal duidelijk waar dan naar wordt gekeken, want u heeft het over hoge besmettingen, maar ja, als die besmettingen niet leiden tot veel ziekenhuisopnames, dan is dat geen reden om die coronapas weer van stal te halen toch?
KUIPERS
Nee, maar als ze leiden tot heel veel uitval van personeel en we daardoor problemen krijgen, dan kan dat wel een factor zijn.
VRAAG
Nou, ja, oké.
VRAAG (TELEGRAAF)
Meneer Kuipers, er verandert nu natuurlijk heel veel aan de reisadviezen en buitenlandbeleid maar hoe zit dat met mensen die nu naar Nederland komen van buiten de EU? Geldt daar nog een testverplichting voor?
KUIPERS
Daar geldt een testverplichting voor, als ze Nederland inkomen. Dan moeten ze een recente antigen test of een PCR-test hebben.
VRAAG
En waarom is dat?
KUIPERS
Omdat we toch, zeker de kans op het inbrengen van nieuwe varianten, zo klein mogelijk willen houden.
VRAAG
Wordt daar dan, wordt die data dan gebruikt om sequencing te doen ofzo, of om te kijken of daar nieuwe varianten tussen zitten, of?
KUIPERS
Nee, mensen moeten zich van tevoren laten testen en als ze positief testen komen ze het vliegtuig bijvoorbeeld niet in.
VRAAG
Oké, maar dat is toch best wel een groot contrast met alles hier loslaten, inclusief, nou ja testen, coronapas, alles, is toch best vreemd dat je dan als je van buiten komt, toch wel weer moet testen?
KUIPERS
Ja, andersom voor veel landen gebeurt hetzelfde natuurlijk op zich hè. Binnen de EU moet, laat ik dat eventjes apart benoemen, gelden andere regels. Geldt het digitale coronacertificaat. Dat zijn op dit moment de internationale regels zoals we ze nu hanteren.
VRAAG
Oké, en er is natuurlijk best wel een grote discrepantie tussen ons nu en sommige andere landen bijvoorbeeld waar 2G nog wordt gehanteerd of vaccinatieplicht. Wat gebeurt er nu op Europees niveau om die dingen toch wat meer gelijk te trekken met elkaar?
KUIPERS
Ja, dank. Ik heb vorige week een overleg gehad met mijn Europese collega’s. En we hebben allereerst, logischerwijs, even de beelden en de situatie in ieder land vergelijken in waar zit je precies in bepaalde curve en hoe zit het met maatregelen en hoe zit het met vaccinatie en boost-status. En dan zie je, wij doen vaak de vergelijkingen, u doet het terecht ook, veel de vergelijking met allerlei internationale landen en het is goed als je de collega’s spreekt om eens even het totale plaatje te horen omdat al die factoren natuurlijk allemaal met elkaar te maken hebben. En een van de onderwerpen die ik nadrukkelijk ingebracht heb is: kunnen we nou zorgen dat we in ieder land zo veel mogelijk vasthouden aan dat wat er op Europees niveau afgesproken is ten aanzien van toegangsbewijs. Dat blijkt 1 een streven wat wel gedeeld wordt, maar wat afhankelijk van het land soms op lokaal niveau bijvoorbeeld in een federale staat of provincieniveau geregeld wordt, dus dat is voor een landelijke minister niet altijd even gemakkelijk maar het is natuurlijk wel iets waar we naartoe moeten. Nu is bijvoorbeeld de termijn waarop je een vaccinatie en boost geldig is als een, voor een groen vinkje voor je coronatoegangsbewijs verschilt per Europees land. Een aantal hanteren, net als wij, de Europees afgesproken regels maar sommige landen hanteren ook veel kortere termijnen dan dat en daar hebben Nederlanders die naar die landen toe willen, hebben daar last van.
VRAAG (NIEUWSUUR)
Ik heb nog even een vraag over kwetsbare personen en groepen. In het OMT-advies stond dat kwetsbare personen meer eigen verantwoordelijkheid moeten nemen om zichzelf te beschermen. Het beschermen van kwetsbare personen was juist altijd een van de doelen om maatregelen te nemen. Is hiermee dan dit doel losgelaten?
KUIPERS
Nee, alleen wat we eerder ook in een brief aan de Kamer al wel gezegd hebben, is dat gebruik van zorg en toegang tot zorg maar ook sociaalmaatschappelijk en andere aspecten gewoon, ja, gelijkgestelde doelen zijn. In de huidige setting blijft, tenzij je echt zou sturen op alleen het aantal besmettingen en niet op al die andere factoren, dan moet je nog steeds heel strak vasthouden aan maatregelen maar als je kijkt naar allerlei andere factoren, zoals bijvoorbeeld het aantal mensen wat zo ziek wordt dat ze hulp nodig hebben, dan is die noodzaak op dit moment weg zoals ik in een van die plaatjes liet zien.
VRAAG
Maar hoe snel, stel er komt een nieuwe variant, hoe snel, ja, kan je dan ingrijpen om die kwetsbare personen te beschermen en niet gelijk over te gaan op lockdown-achtige maatregelen?
KUIPERS
Ja, op zich, zou dat kunnen, afhankelijk even van wat de variant is en wat die doet en wat de gegevens ook uit het buitenland zijn door bijvoorbeeld snel een boost-vaccinatie aan te bieden. Ga ik nu even in het hypothetische, dit is niet iets wat we morgen gaan doen, dat kan. Je kunt ook andere voorzorgsmaatregelen treffen zoals specifieke toegang, zoals we het eerder ook wel eens over gehad hebben, tot bepaalde winkeltijden, je kunt allerlei factoren verzinnen. Maar dat zijn niet de factoren die we nu toepassen.
VRAAG
Ja maar is hiermee ook de stap naar lockdown-achtige maatregelen groter geworden? Is die drempel ook hoger geworden?
KUIPERS
Wat we echt willen is dat we daar zo veel mogelijk van weg blijven. Dat hebben we nu twee jaar lang gezien en gedaan en we weten wat de impact is. Ik refereer nog maar even aan de discussie die we zonet hebben gehad over de jongeren. Dat heeft een lange termijn impact en voor velen is die groot, dus dat proberen we te voorkomen maar daarom benadruk ik ook zo dat het daarmee echt een factor wordt van ons allemaal. Ik heb bijvoorbeeld regelmatig gehoord dat mensen zeggen: ‘Oh maar in mijn omgeving, ik noem geen specifieke voorbeelden, maar in mijn omgeving is de kans op besmetting heel klein.’ En mijn antwoord is dan: ‘Ja als je puur kijkt naar bron- en contactonderzoek en andere dingen, dan lijkt het erop alsof de besmettingskans het hoogst is bij je thuis, maar al die infecties thuis, die zijn ergens van meegebracht’. En dat geldt dus ook voor het thuis van kwetsbare mensen, die nemen het ergens van mee en wat dat betreft moeten we daar gezamenlijk voor zorgen.
VRAAG
Ja, is er ook in de komende maanden, want we gaan richting lente, zomer, wat moet er nou gebeuren om ook echt weer klaar te staan voor komende winter om inderdaad niet snel meer in zo’n lockdown terecht te komen?
KUIPERS
Ja, een veelheid aan factoren. Ik ga ze niet allemaal benoemen maar één is, zonet al wel benoemd, we moeten overeind houden een vorm van monitoring van het aantal besmettingen en de opkomst van eventuele nieuwe varianten. Daar hoort ook bij, een continue nauw overleg internationaal. Dat gebeurt ook op allerlei manieren. Onder andere via de WHO, je wilt in de gaten houden, komt er ergens iets nieuws, en daar waar die als eerste opkomt, wil je zo snel mogelijk informatie over hoe ziekmakend? Beschermt een vaccin? Tot hoe lang daarna beschermt een vorige infectie? Wat is de kans op ziekenhuisopname, etc. Dus monitoring. Een tweede is het klaarstaan en beschikbaar hebben, zo nodig van boostvaccins. Hetzij het vaccin dat we al gebruiken, dan wel eventuele nieuwe als die beschikbaar komen. Dat moet je idealiter ook zo kunnen inrichten, dat zeker voor die kwetsbaren, waar u het ook over hebt, dat je dat met een korte aankondiging, ook in een korte periode kunt toedienen.
VRAAG
Hoe lang?
KUIPERS
Weken. Een maand. Dat zou ook betekenen, als je dat doet, dat je minder vastzit aan die hele specifieke leeftijdsgebonden uitnodiging. Eerst dat geboortejaar en dan dat geboortejaar, etc. Dat kan natuurlijk niet als er een situatie ontstaat waarbij je zegt: ‘Iedereen in de populatie, iedereen van 12 jaar en ouder of iedereen van 18 jaar en ouder, moet allemaal een boost’. Dan zit je aan een langere termijn, maar stel dat je bijvoorbeeld op enige moment in de situatie zit waarbij je zegt: ‘Voor nu is het eerst voor, ik noem even een fictieve leeftijd, en dan betrek ik het op mezelf, boven de 60 en alles daarboven’. Ja dan moet dat mogelijk zijn om dat in een veel kortere periode te doen en dan kun je dus ook sneller reageren. Los daarvan, en dan wordt het een lang antwoord en dan stop ik, maar los daarvan, komen we bij die maatregelen waarvan je zegt, per sector, ben je er dan klaar voor om toch te zorgen dat het aantal besmettingen, terwijl de sector gewoon doordraait. Het onderwijs, of de sport, of de horeca etc. Dat je het aantal besmettingen daar laag houdt en voor de zorg zelf gaat het om optimalisatie van de coördinatie per regio, maar ook om optimalisatie van capaciteit, te beginnen per regio met daar waar de zwakste schakel zit.
VRAAG
Nou, misschien nog wel een vraag, zegt u daarmee ook dat bijvoorbeeld sectoren zelf ook meer verantwoordelijkheid krijgen om zichzelf in te richten tegen corona? Ook financieel?
KUIPERS
Ook financieel, daar ga ik niet over maar neem wel de eigen verantwoordelijkheid. Het is niet wachten, niemand wil meer van: ‘Oh er zijn nu zoveel besmettingen, dus…’ Nee dan is eerst de vraag: ‘En wat kunt u zelf doen?’ En wat we ondertussen gezien en gehoord hebben is dat er op allerlei plekken ontzettend veel mogelijk is, wetende dat dat virus niet meer weggaat en wetende dat er een reële kans is dat er op een gegeven moment weer een nieuwe variant komt. En dat het dan ook maar zo kan zijn dat mensen toch weer minder beschermd zijn.
VRAAG (NRC)
Ja meneer Kuipers, heb ik u goed begrepen als ik zeg dat het beschermen van de kwetsbaren nu niet meer de verantwoordelijkheid is van de overheid maar van de samenleving?
KUIPERS
(Onverstaanbaar, red.) het onze gemeenschappelijke verantwoordelijkheid is.
VRAAG
Maar niet meer van de overheid dus?
KUIPERS
Dat het onze gemeenschappelijke verantwoordelijkheid is, dus ook van een overheid, maar ook van het individu en ook van de omgeving, en dus van ons allemaal. En dat betekent dus ook, sorry nog één ding, dat betekent dus ook, voor mensen om te zeggen: goh maar het is niet mijn ouders of mijn grootouders, dus ik heb nergens last van, iedereen die deelneemt aan de maatschappij, die komt op een gegeven moment, het voorbeeld werd zonet al genoemd in de supermarkt, maar iedereen komt mensen tegen, je kunt het niet alleen aan de leeftijd aflezen, die kwetsbaarder zijn en er toch meer last kunnen hebben van, en wat dat betreft is het iets gezamenlijks.
VRAAG
U stuurde vorige week een nieuwe aanpak naar de Kamer voor de komende maanden, en daar stonden nieuwe doelen in, voor het coronabeleid. En het viel me op dat het beschermen van de kwetsbaren niet meer één van die doelen is. Zou dat niet juist een van de hoofddoelen moeten zijn in een tijd waarin maatregelen worden losgelaten, terwijl de aantallen besmettingen nog heel hoog zijn?
KUIPERS
Ja maar dan betrekt u kwetsbaren op een hele nauwe manier. Wat nadrukkelijk als een doel stond, als een van de twee, is toegang tot zorg. Wat ik zojuist ook genoemd heb is dat we in de afgelopen twee jaar gezien hebben, zonet kreeg ik er ook nog een vraag over, terecht, dat op het moment dat wij focus in grote aantallen patiënten met covid zien, dat dat ook een enorme impact heeft gehad op tal van andere mensen die zorg nodig hebben. En dat waren soms mensen waarvan je ogenschijnlijk zou zeggen: ‘nou, de aandoening zelf, het is niet zo erg als iemand langer wacht’. Maar dan moet u zich voorstellen dat voor heel veel van dat soort patiënten die impact wel degelijk groot is. Stelt u zich voor, bijvoorbeeld, als iemand een indicatie heeft voor een nieuwe heup, dan denken wij allemaal: ‘of dat nou binnen zes weken gebeurt of binnen acht weken of binnen drie maanden of binnen zes maanden’. Maar patiënten die in een stadium zitten dat ze een nieuwe heup hebben regelmatig gewoon, zijn ze ernstig belemmerd in hun dagelijkse activiteiten en daarmee is, langer wachten heeft echt een forse impact en een belasting. Nou ja, dat geldt nog eens een keer meer voor patiënten die een diagnose hebben waarbij ze een hartoperatie moeten ondergaan, een behandeling voor kanker, en heel veel andere factoren. En ook die kwamen in het gedrang.
VRAAG
Maar het beschermen van kwetsbaren is volgens mij niet de zorg toegankelijk houden, maar er zijn heel veel mensen, je hebt bijvoorbeeld een paar honderdduizend mensen die zijn immuun gecompromitteerd, ja dat vaccin dat werkt niet zoals het zou moeten werken. Die mensen willen eigenlijk een zo laag mogelijke kans om besmet te raken en dat de zorg voor hen toegankelijk is.
KUIPERS
Jazeker en dat willen wij ook. Dat kun je dus op allerlei manieren doen. Dat betekent ook terugkomend op een vorige vraag, kijken wanneer bijvoorbeeld het aanbieden van een nieuwe boost-vaccinatie zinvol is. En tegelijkertijd zijn er ontzettend veel andere situaties en andere mensen die ook geraakt worden door het beleid. Dus je kunt niet focussen enkel en alleen op het aantal besmettingen zo laag houden dat het aantal kwetsbaren een hele lage kans heeft op besmetting, daar moeten we nu andere dingen voor inzetten. We hebben het zonet gehad over de impact die het afgelopen periode gehad heeft op jongeren. Niet degenen die de meeste kans hebben op een IC-opname als ze covid krijgen, maar wel degenen die door het beleid heel erg geraakt zijn. Als u mij nou vraagt, als je de klok terugdraait, zou je in een situatie weer hetzelfde moeten doen? Ja, op het moment dat je in een situatie zit met hele grote aantallen, het is bijna carnaval, we hebben het er net over gehad, we hebben allemaal de beelden van carnaval van twee jaar geleden nog voor ogen. Dat betekende dat je in zo’n setting zoals toen, we hebben later nog een paar van dat soort golven gehad, dat je eigenlijk niet anders kon dan hele grote maatregelen nemen. Maar de impact op veel mensen is groot. Dus als we het hebben over kwetsbaren in de zin van risico op een ernstig beloop van covid als ze geïnfecteerd raken, dan heeft u helemaal gelijk. En wat ik er bewust bij benoem, is dat er ook tal van anderen zijn die kwetsbaar zijn, maar dan op een andere manier. En wat wij proberen is om dat te wegen en te proberen om een oplossing te vinden die zoveel mogelijk recht doet aan iedereen.
VRAAG
Dan nog iets anders, u zei dat u hoopt dat 25 februari het aantal besmettingen nog wat lager ligt, zodat de samenleving nog wat verder open kan. Nu schrijft het OMT in het advies dat zij ervan uitgaan dat het virus eigenlijk alleen maar sneller rond zal gaan, naar aanleiding van de versoepelingen van komende vrijdag. Is het dan eigenlijk wel reëel om te denken dat het aantal besmettingen de 25e daadwerkelijk lager is?
KUIPERS
Hij kan weer omhoog gaan met de huidige versoepelingen, maar de R-waarde op dit moment voor de afgelopen periode lag nu onder de 1. Dat is gunstig. We zitten in een dalend traject. Wat het OMT daarmee ook aangeeft is dat, op het moment dat het daalt, het OMT was eerder nog van op de piek of over, het RIVM komt nu een stapje verder, dan biedt dat de mogelijkheid om te versoepelen. En die mogelijkheid die grijpen wij met beide handen aan.
VRAAG
En wat als het aantal besmettingen de 25e toch hoger ligt? Dat ziet het OMT toch als een reële mogelijkheid.
KUIPERS
Ik heb zo net al aangegeven dat de maatregelen van de 25e, de versoepelingen, die gaan door.
VRAAG (BNR)
Meneer Kuipers.
KUIPERS
Ja, sorry.
VRAAG
Gaat u de sectoren, die u 1G oplegt, compenseren , of vindt u dat een ondernemersrisico?
KUIPERS
Mijn… Ik ga niet over compensatie, dat is echt iets voor mijn collega van Economische Zaken. Daar ga ik niet over, dus kan ik geen antwoord op geven.
VRAAG
Maar u had het eerder over corona is een ondernemersrisico. Gaat dat nu al in? Of is dat misschien voor als we van 1G af zijn?
KUIPERS
U moet het aan, in die zin, kijk, waar wij op dit moment voor kiezen is, wat zijn de mogelijkheden om zo snel mogelijk zo veel mogelijk open te gaan. Zo snel mogelijk zo veel mogelijk open. Waar men dan voor kiest is ook voor grote locaties toch het volledige aantal mensen wat men kan accommoderen, op toe te laten, niet te placeren, geen mondkapje, geen anderhalve meter. Als dat de voorkeur heeft, en je wilt toch nog uitbraken daar voorkomen, dan moet je iets anders doen. Het alternatief is het omdraaien en zeggen: ‘nou, we houden tot nu toe vast aan placeren, anderhalve meter, dus niet het volledig gebruik van je capaciteit, dat kan ook. Maar dat is een benadering waar, ja, de meesten van zullen zeggen: ‘nou, dat liever niet’.
VRAAG
Ik hoor in Den Haag ook dat het een politieke deal zou zijn. Dus u houdt dit coronatoegangsbewijs in de ijskast, en de pro-1G-partijen krijgen dus een testsamenleving. Klopt dat?
KUIPERS
Nee, nee.
VRAAG
Want morgen is een coronadebat, dan krijgt u misschien een Kamermeerderheid voor ook deze 1G-maatregel, die u eigenlijk niet echt onderbouwt met cijfers.
KUIPERS
Maar laten we even kijken, u noemt het een testsamenleving. Ik val wat in de herhaling, maar laten we even benoemen, dit geldt voor mensen die een evenement willen bezoeken na volgende week vrijdag, waar meer dan 500 mensen komen, en waar ze niet geplaceerd zijn en geen afstand kunnen houden en geen mondkapje hoeven te dragen. Dat is echt iets anders dan een testsamenleving.
VRAAG
Gaat u het morgen wel onderbouwen met cijfers?
KUIPERS
Nee, ik ga u echt hier nu niet een getal noemen. Ik heb geen nieuwe gegevens, ik heb geen ander TU Delftrapport.
VRAAG
Oké, nog even over het OMT, dat gaat verdwijnen binnenkort, ik dacht al over twee weken. En komen er dan economen in, vroeg ik mij af? Mensen zoals Klaas Knot of andere slimme mensen?
KUIPERS
Het OMT is onafhankelijk, en mensen zitten er ook op persoonlijke titel in, dus ik ga niet over de samenstelling van het OMT.
VRAAG
Maar klopt het dat het ophoudt, zoals het nu is?
KUIPERS
Het OMT hadden we al voor Covid en we hebben het nog steeds.
VRAAG
En gaat u wel meer economen uitnodigen om erover mee te denken?
KUIPERS
Ik ga niet over de samenstelling van het OMT.
VRAAG
Ik hoop, ik hoop alleen nog op cijfers, maar, ja, ik ga dat onderzoek er nog eens bij pakken, volgens mij staat er echt dat je dus 1G vooral werkt als je dat breed invoert, op meerdere plekken. En nu heb je toch dat mensen naar een café gaan, en aan de bar hangen, en dat dat overal is en dat je, ja, dat je toch eigenlijk niet kunt tegenhouden, natuurlijk, die besmettingen, en bovendien zie je niks in de ziekenhuizen.
KUIPERS
Nee, en die 1G, die is in die specifieke setting waar zoveel mensen in zo’n omstandigheid bij elkaar komen, is de kans op uitbraken heel erg groot. Daar wil je in deze fase wat aan doen. Daarbij prioriterend dat we wel zo veel mogelijk en zo snel mogelijk open willen. Mooi, dank.
Op dinsdag 15 februari was er weer een persconferentie. En was minister Ernst Kuipers op televisie. Hij vertelde over hoe het nu gaat met het coronavirus.
De belangrijkste dingen leggen we uit.
Alles open in 3 stappen
Nederland gaat weer open. Dit gebeurt in 3 stappen.
Dat kan omdat we beter tegen het virus kunnen. Want veel mensen hebben een coronaprik gehad. En steeds meer mensen hebben het coronavirus gehad.
Stap 1. Dit mag meteen weer
Thuis meer dan 4 mensen uitnodigen.
De helft van de tijd op kantoor werken.
Stap 2. Regels vanaf vrijdag 18 februari
Alles mag open tot 1 uur ’s nachts. Bijvoorbeeld restaurants, cafés en bioscopen.
Op plekken waar u een coronatoegangsbewijs moet laten zien, hoeft u:
Geen mondkapje op.
Geen vaste zitplaats te hebben.
Geen 1,5 meter afstand te houden.
Bijvoorbeeld in een café, in de bioscoop of in het theater.
Op plekken waar meer dan 500 mensen zijn, moet u:
Een mondkapje op.
Een vaste zitplaats hebben.
Bijvoorbeeld bij een concert.
Nieuwe regel voor isolatie
Als u een positieve coronatest heeft, moet u:
5 dagen binnen blijven.
Wachten tot u 24 uur geen klachten meer heeft.
Stap 3. Regels vanaf vrijdag 25 februari
De normale openingstijden mogen weer.
U hoeft geen coronatoegangsbewijs te laten zien.
U hoeft meestal geen mondkapje meer op. Bijvoorbeeld in een winkel, café of theater.
U moet wel een mondkapje op in het openbaar vervoer. En op het vliegveld.
Een vaste zitplaats hoeft niet.
1,5 meter afstand houden hoeft niet.
U moet een negatieve test laten zien op plekken binnen waar meer dan 500 mensen zijn. En als u geen vaste zitplaats heeft. Voor beurzen en congressen geldt deze regel niet.
De regels van stap 3 zijn plannen van de regering. De Tweede Kamer moet daar nog akkoord mee gaan.
Niet vergeten
Het coronavirus is niet weg. Mensen worden nog steeds ziek. Daarom moet u dit niet vergeten:
Was vaak uw handen.
Hoest en nies in uw elleboog.
Geef niemand een hand.
Bij klachten: blijf thuis en laat u testen bij de GGD.
Doe een zelftest als u op bezoek gaat. Ook als u een coronavaccinatie heeft gehad.
Zorg af en toe voor frisse lucht in huis. Zeker als er mensen op bezoek zijn geweest.
Houd op drukke plekken afstand. En draag een mondkapje.
Reizen en vakantie
U hoeft niet meer thuis te blijven (quarantaine) als u terugkomt in Nederland na een reis. Dit geldt vanaf 25 februari.
Wilt u op reis? Bekijk het reisadvies. Voordat u op reis gaat en als u op reis bent.
Bellen met vragen over het coronavirus
Heeft u vragen over het coronavirus? Bel naar 0800 – 1351.
Of naar +31 20 205 1351. Als u in het buitenland bent.
NOG GEKKER:PERSCONFERENTIE 14 SEPTEMBER/AFSCHAFFING 1.5 METER Maar het kan altijd idioter:Op de Persconferentie van 14 september werd aangekondigd, dat de1.5 meter werd afgeschaft, met andere woorden:Niet meer verplicht gesteld [33]Schrijfster dezes vond dit niet alleen de grootste idiotie totnu toe, omdat je een van de eerste en meest elementaire maatregelenin de pandemie bestrijding, natuurlijk pas als laatste afschaft, maar ooklevensgevaarlijk, hetgeen zij formuleerde in 10 vragen aan Rutte [34]En natuurlijk pakte dit niet goed uit en begonnen de besmettingenweer te stijgen.Het was dan ook niet verwonderlijk, dat vanaf 24 november anno Domini 2021, de anderhalve meter weer verplicht werd gesteld. [35]”
Carnaval lijkt na twee jaar vol lockdowns hét coronabevrijdingsfeest te worden. Onder andere de anderhalvemeterregel verdwijnt. Wat gaat er met de nieuwe coronamaatregelen, die vanaf 25 februari ingaan, nog meer mogelijk zijn? We hebben de belangrijkste zaken op een rijtje gezet.
Minister Ernst Kuipers zegt tijdens de persconferentie: ,,We mogen optimistisch zijn, maar we moeten ook realistisch zijn. Bijvoorbeeld ook als je carnaval viert: vier thuis of ga naar het café, maar mijd grote groepen. Maar we denken dat dit kan, zeker nu we gefaseerd heropenen.”
Ten eerste wil het kabinet per 25 februari van de coronapas af, waardoor bijvoorbeeld cafésweer op honderd procent capaciteit kunnen draaien. Vanaf vrijdag wordt er bij horeca en nachtleven nog 3G-beleid gehanteerd.
Op plekken waar meer dan 500 gasten binnen welkom zijn (zonder vaste zitplaats) wordt straks evenals 1G-beleid gevoerd. De corona-app – en bijbehorende wet – wordt wel achter de hand gehouden.
Horeca volledig open
Dat de coronapas na 25 februari verdwijnt is niet het enige goede nieuws voor de horeca en het nachtleven. De anderhalvemeterregel vervalt net voor carnaval, net als de mondkapjesplicht. Bij het nachtleven of drukke evenementen binnen wordt daarentegen wel met een testplicht gewerkt.
Bovendien zal tijdens carnaval de oude sluitingstijd weer van kracht zijn. Vanaf vrijdag wordt er op dat vlak alvast versoepeld: kroegen en clubs kunnen dan open tot 01.00 uur.
De voorzitters van de drie Brabantse veiligheidsregio’s, Koninklijke Horeca Nederland en de Brabantse Carnavals Federatie zeggen in een statement: ,,Carnaval dit jaar wordt een kleiner feestje, primair in de horeca. Laten wij er met elkaar op een goede manier van gaan genieten. Er kan weer meer maar we moeten ons wel blijven bedenken dat dat alleen maar kan, als we ons houden aan de regels die er zijn.”
Minder optochten
Hubert Bruls, voorzitter van het Veiligheidsberaad, zegt in onderstaande video dat er dit jaar in mindere mate carnaval gaat worden gevierd. Met name grote evenementen, zoals optochten en optredens buiten, zullen minder plaatsvinden. Er zal daarentegen wel degelijk ruimte zijn voor carnaval in zalen, cafés en clubs.
Hele grote evenementen worden volgens Minister Kuipers stopgezet door Brabantse gemeenten. Carnaval mag en zal dus worden gevierd, maar in mindere mate dan voor de coronacrisis.
Het aantal nieuwe coronagevallen neemt snel toe, na weken van daling. Dat komt door de versoepelingen van de coronaregels in de horeca, die samenvielen met carnaval. Vooral in de regio’s waar mensen carnaval vieren, stijgt het aantal positieve testuitslagen.
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) registreerde in de afgelopen zeven dagen 439.775 positieve tests. Dat komt neer op 62.825 bevestigde besmettingen per dag, het hoogste niveau sinds 16 februari. Het gemiddelde is in een week tijd met bijna 76 procent gestegen en dat is de snelste toename op weekbasis sinds 10 januari.
Tussen maandagochtend en dinsdagochtend zijn 66.257 positieve coronatests geregistreerd. Voor een dinsdag is dat het hoogste aantal in een maand tijd.
Amsterdam heeft de meeste nieuwe gevallen, 2405. In Utrecht waren er 1749 positieve tests en in Rotterdam 1600. Daarna volgen Den Haag (1239), Eindhoven (1218) en de Brabantse gemeente Land van Cuijk (1040). Vlieland en Schiermonnikoog hadden geen positieve tests.
Coronapatiënten in ziekenhuizen
Het aantal ziekenhuisopnames steeg licht. In totaal belandden 1171 mensen in een ziekenhuis met corona onder de leden, tegen 1118 een week eerder. Dit zijn niet alleen mensen die vanwege de besmetting in het ziekenhuis moesten worden opgenomen, maar ook mensen met andere klachten die toevallig corona bleken te hebben. De cijfers maken hier geen onderscheid in.
Van de 1171 opgenomen mensen belandden er 82 op een intensive care, terwijl een week eerder 98 coronapatiënten op een intensive care waren beland.
Het aantal coronapatiënten in de Nederlandse ziekenhuizen is van maandag op dinsdag opnieuw gestegen. Er liggen dinsdag 1586 patiënten in het ziekenhuis met het coronavirus, 100 meer dan een dag eerder. Voor de derde dag op rij neemt het aantal opgenomen coronapatiënten toe, laten de meest recente cijfers van het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS) zien.
Op de intensive cares liggen 157 patiënten met Covid-19, dat zijn er vier minder dan op maandag. 1429 coronapatiënten bezetten op de verpleegafdelingen een bed, 104 meer dan een etmaal geleden. Op de ic’s zijn tussen maandag en dinsdag 8 nieuwe patiënten met het coronavirus opgenomen, op de verpleegafdelingen 229.
Sterfgevallen
Het RIVM kreeg in de afgelopen dag twaalf meldingen dat coronapatiënten aan de gevolgen van hun besmetting zijn overleden. Amsterdam en Zaanstad hadden elk twee sterfgevallen. Dat hun overlijden nu is gemeld, wil niet zeggen dat ze in de afgelopen dag zijn gestorven.
In de afgelopen week zijn 56 sterfgevallen gemeld, gemiddeld acht per dag. Het gemiddeld sterftecijfer ligt al ruim een week op ongeveer dat niveau.
Reproductiegetal op 1
Bron- en contactonderzoekers vroegen enkele duizenden positief geteste mensen, als steekproef, hoe ze het virus hebben opgelopen. Bij één op de vijf kwam het door een bezoek aan de horeca, een bijna even grote groep raakte besmet op een feest of een borrel.
Het zogeheten reproductiegetal staat nu precies op 1. Dat is het hoogste niveau sinds eind januari. Het cijfer geeft aan hoe snel het virus zich verspreidt. Als het onder de 1 is, daalt het aantal besmettingen. Hoe verder het erboven komt, hoe sneller het aantal positieve tests stijgt.
Aantal coronagevallen stijgt snel onder jongeren
Veel jongeren zijn besmet geraakt met het coronavirus. Het aantal positieve tests in die groep ligt de laatste tijd sowieso al hoog, maar is in de afgelopen week bijzonder snel toegenomen.
Onder het totaal van 439.775 positieve tests dat in de laatste zeven dagen is geregistreerd, zijn 60.738 mensen van 20 tot en met 24 jaar oud. Dat is 104 procent meer dan een week eerder, dus ruim een verdubbeling. Verder testten ruim 56.000 25- tot en met 29-jarigen positief, een toename van 101 procent. Bij 15- tot en met 19-jarigen steeg het aantal gevallen met 102 procent.
Extra boosterprik
Meer dan 79.000 dertigers bleken ook besmet te zijn geraakt met het coronavirus en dat is een toename van 71 procent. Bij veertigers steeg het aantal besmettingen met bijna 73 procent en bij vijftigers met bijna 94 procent.
Bij de mensen van 70 jaar en ouder steeg het aantal bevestigde besmettingen met bijna 64 procent. Die groep kan sinds afgelopen vrijdag een tweede boosterprik krijgen. Die extra prik is beschikbaar gesteld omdat de stijging van het aantal coronagevallen werd verwacht.
EINDE ARTIKEL HET PAROOL
RIVM
WEKELIJKSE UPDATE CORONAVIRUS SARS-COV-2 : 1 MAART T/M 8 MAART 2022
Wekelijkse update coronavirus SARSsevere acute respiratory syndrome-CoVcoronavirus-2: 1 maart t/m 8 maart 2022
Fors toename positieve coronatesten, grootste stijging in carnavalsregio’s
Na enkele weken van daling is het aantal mensen dat positief getest werd op SARS-CoV-2 in de afgelopen week gestegen naar 439.775, een week eerder was dat nog 245.898 (+79%). Deze forse stijging is een gecombineerd effect van de carnavalsweek en de versoepelingen. In alle regio’s steeg het aantal meldingen. In verschillende regio’s in Noord-Brabant en Limburg was het aantal meldingen per 100.000 inwoners niet eerder zo hoog. In de overige regio’s steeg het aantal meldingen ook, maar minder sterk, en was het wekelijks aantal meldingen niet hoger dan tijdens de omikrongolf in januari en februari van dit jaar. Het aantal mensen dat zich liet testen bij de GGDGemeentelijke Gezondheidsdienst steeg naar 594.865 testen (+60%). Bij GGD’en in Noord-Brabant en Limburg is de wachttijd bij de GGD-teststraten opgelopen.
Het aantal meldingen stabiliseerde in de leeftijdsgroep 0 tot en met 12 jaar. In alle andere leeftijdsgroepen steeg het aantal meldingen, met een verdubbeling in de leeftijdsgroepen van 18 tot en met 24 jaar (+111%) en 25 tot en met 29 jaar (+99%). Opvallend is deze week ook de flinke stijging in het aantal positieve testen bij mensen van 60 jaar en ouder in vergelijking met een week eerder. Tijdens de omikrongolf in de eerste twee maanden van dit jaar bleef juist deze leeftijdsgroep stabiel laag in vergelijking met het grote aantal besmettingen onder jongere leeftijdsgroepen.
Afgelopen week stabiliseerde het aantal nieuwe ziekenhuisopnames van patiënten met SARS-CoV-2in het ziekenhuis en kwamen 16% minder nieuwe patiënten op de ICintensive care dan in de week ervoor. Een effect van een oplopend aantal besmettingen op het aantal ziekenhuisopnames wordt gemiddeld zo’n twee weken later zichtbaar. Omdat kwetsbaren en ouderen een grotere kans hebben op ziekenhuisopname na een coronabesmetting is het voor hen sterk aan te raden zichzelf te beschermen tegen besmetting (zie Tips voor ouderen en mensen met een kwetsbare gezondheid | Coronavirus COVID-19 | Rijksoverheid.nl) en om gebruik te maken van de booster- of de herhaalprik tegen corona.
Alle wekelijkse COVID-19 cijfers staan in een tabel, in grafieken op de RIVM website en in het epidemiologische weekrapport. Veel informatie is ook te vinden op het coronadashboard. Veel van de data die gebruikt wordt om de SARS-CoV-2 cijfers bij te houden, is voor iedereen beschikbaar. Deze open data bestanden worden elke dag om 15.15 uur gepubliceerd.
””Het zogeheten reproductiegetal staat nu precies op 1. Dat is het hoogste niveau sinds eind januari. Het cijfer geeft aan hoe snel het virus zich verspreidt. Als het onder de 1 is, daalt het aantal besmettingen. Hoe verder het erboven komt, hoe sneller het aantal positieve tests stijgt.”
Het kabinet wil per 23 maart alle coronamaatregelen afschaffen. Dat bevestigen ingewijden na berichtgeving van de NOS.
Dit betekent dat er in het openbaar vervoer geen mondkapjes meer verplicht zijn. In het vliegtuig moet het mondkapje nog wel op, omdat het hier om Europese regels gaat. Het testen voor toegang bij grote evenementen wordt eveneens geschrapt. Het advies om deels thuis te werken, zou naar verluidt zelfs dinsdag al worden ingetrokken.
De basisregels, zoals handen wassen, blijven nog wel gelden.
Al veel maatregelen afgeschaft
Het OMT moet nog een advies geven. Het team komt vrijdag bij elkaar. Dinsdag neemt het kabinet een definitief besluit.
De afgelopen tijd zijn al veel coronamaatregelen afgeschaft. Mensen mogen al weer een tijdje meer bezoekers thuis ontvangen, er kan weer worden gesport en de horeca is open.
RIVM
Het aantal positieve coronatests blijft stijgen. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) registreerde donderdag bijna 75.000 positieve tests; 300 meer dan woensdag. Het aantal ziekenhuisopnamen is van woensdag op donderdag licht gestegen, heeft het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding donderdag (LCPS). Op de intensive care is het aantal patiënten iets afgenomen.
Ondanks de hoge besmettingscijfers gaat er een voorzichtig optimistische golf door Europa: het einde van de coronapandemie zou wel eens in zicht kunnen komen. Dat komt mede door de milde omikronvariant. Juichen we niet te vroeg?
Eerst was er alfa, toen delta en nu omikron. We zijn nog maar net in de ban van die laatste en een nieuwe subvariant dient zich alweer aan, de zogenaamde BA.2-variant. Dit zusje van omikron is nóg besmettelijker en verspreidt zich in een rap tempo. Dit bewijst maar weer eens dat het virus nog niet ‘klaar’ is met muteren.
Iedere week ontdekken wetenschappers meer dan 10 duizend nieuwe variaties op het virus. Hoe het coronavirus zich verder ontwikkelt, kunnen virologen daarom niet met zekerheid zeggen. De evolutionaire bestemming van virussen ligt nu eenmaal niet vast. Toch zijn er volgens de experts nu ruwweg vier routes die het virus kan bewandelen. NEMO Kennislink zet ze op een rijtje.
Scenario 1: Corona wordt een wintergriep, een op de achtergrond aanwezige ziekteverwekker
De vier veelvoorkomende coronavirussen die verkoudheid veroorzaken doorliepen een evolutionaire route waarbij ze mensen steeds minder ziek maakten. Wetenschappers denken dat het coronavirus dat onze samenleving al bijna twee jaar platlegt (SARS-CoV-2) weleens hetzelfde zou kunnen doen. “Het doel van virussen is om zich te verspreiden”, zegt Sebastian Lequime, evolutionair viroloog aan de Rijksuniversiteit Groningen. “Dat lukt het best wanneer besmette personen fit genoeg zijn om in contact te komen met andere mensen en niet zo ziek zijn dat ze in bed blijven liggen.” Dat beeld past bij de nieuwe variant: omikron is besmettelijker maar milder dan zijn voorgangers. Het voordeel voor de samenleving is dat er daardoor minder mensen medische zorg nodig hebben en dat door de snelle verspreiding veel mensen afweer opbouwen.
Als dit scenario doorzet, betekent dat het einde van de huidige crisistoestand volgens Lequime. Dat betekent niet dat we het virus uitroeien. SARS-CoV-2 zal op de achtergrond aanwezig blijven, naast de andere coronavirussen. De R-factor blijft dan rond de 1 en het virus besmet ieder jaar ongeveer hetzelfde aantal mensen. Wetenschappers noemen dat endemisch. Het virus zal een deel van ons dagelijks leven worden, net als de griep of andere coronavirussen.
Dat betekent overigens niet dat de ziekteverwekker niet meer gevaarlijk is. Het virus kan nog steeds ernstige ziekte veroorzaken en er zullen nog altijd mensen aan overlijden, net als aan de griep. Vaccinaties en boosters zullen dan voor kwetsbare groepen noodzakelijk blijven. Wel zorgt de constante aanwezigheid van het coronavirus ervoor dat kinderen op jonge leeftijd blootgesteld worden aan het virus en zo weerstand opbouwen. Dat is ook het geval voor de vier bestaande coronavirussen.
Scenario 2: Er komt een besmettelijkere, ziekmakendere coronavariant
Het doel van virussen is om zich te verspreiden. In het tweede scenario muteert het virus op zo’n manier dat het daar nog beter in wordt en bovendien mensen zieker maakt. Maar wacht even, virussen hadden toch juist baat bij een milder ziektebeeld? Dat klopt, maar er zit een addertje onder het gras. “Zodra het virus overspringt op een nieuwe gastheer, maakt het niet meer uit wat er met de originele gastheer gebeurt”, zegt Lequime. “Zolang het maar de tijd heeft gehad om zich te vermenigvuldigen en te verspreiden”. Dat is ook precies wat bijvoorbeeld hiv doet; dat virus blijft soms jaren op de achtergrond aanwezig voordat de symptomen de kop op steken.
“Ook gaat het allemaal om balans”, vult Kikkert aan. “Het virus lijdt er niet onder als meer gastheren ziek worden, zolang het zich ondanks dat maar beter verspreidt dan de heersende variant.” In dit scenario zijn vaccins van groot belang, omdat het aantal ziekenhuisopnames flink zal toenemen. Een goede weerstand tegen het virus is dan de enige bescherming.
Als we puur te maken krijgen met een besmettelijkere variant, een die mensen niet zieker maakt, zal dat geen grote invloed hebben. Zoiets zien we nu bijvoorbeeld met het zusje van omikron, BA.2. “Als de nieuwe variant er van de buitenkant niet heel anders uitziet, beschermt de heersende immuniteit ons alsnog”, zegt Marjolein Kikkert, moleculair viroloog aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). We blijven dan hangen in scenario één.
Scenario 3: Het virus ontsnapt aan ons immuunsysteem
In het derde scenario muteert het coronavirus op zo’n manier dat het beter ontsnapt aan de afweer of dat het ons immuunsysteem actief onderdrukt. Die nieuwe variant ontstaat doordat omikron steeds vaker tegen een leger van antilichamen aanloopt. “Het vaccin beschermt niet tegen infectie, maar alleen tegen het ziekteverloop”, legt Lequime uit. “Daardoor komt het virus regelmatig in aanraking met die blokkades.” Dat dwingt het virus om een uitweg te zoeken.
Voor dergelijke immuunontsnappende mutaties moet het virus wel langdurig de kans hebben om zich te muteren. In gezonde gastheren ruimt het immuunsysteem de virusdeeltjes binnen een week op. Dat werkt anders in personen met een verzwakt immuunsysteem, zoals hiv-patiënten. “Zo’n immuunsysteem ruimt het virus niet geheel op waardoor het lange tijd aanwezig blijft en mutaties zich eenvoudig opstapelen”, zegt Kikkert. In dat opzicht is Afrika een brandhaard voor nieuwe varianten. Daar leven veel hiv-patiënten en bovendien ligt de vaccinatiegraad in sommige Afrikaanse landen nog onder de vijf procent. Een gelijkmatigere verdeling van vaccins over de wereld zou het risico verminderen.
Omdat antilichamen vooral de spike-eiwitten herkennen, zal het virus met name die uitsteeksels aanpassen. Als het virus zo sterk verandert dat onze immuniteit niet meer werkt, zullen farmaceuten nieuwe vaccins moeten ontwikkelen en dan gaat de huidige strijd nog een tijdje door.
Scenario 4: Een sterk veranderd coronavirus dat voorkomt bij dieren springt opnieuw over naar mensen.
Dat het coronavirus in staat is om over te springen tussen dieren en mensen is al een tijdje bekend. Zo is het coronavirus hoogstwaarschijnlijk in ons leven gekomen. Ondertussen circuleert het coronavirus ook in dieren zoals nertsen, katachtigen en gorilla’s. In dit laatste scenario muteert een nieuwe, mogelijk gevaarlijkere, variant in zo’n diersoort en springt het opnieuw over naar mensen.
Dit virus ziet er wellicht totaal anders uit dan varianten die we al kennen zoals delta of omikron. Hoe het er precies uitziet en hoe het zich gedraagt is onmogelijk te voorspellen. Het zou besmettelijker en ziekmakender kunnen zijn. Bovendien is het mogelijk dat het virus zijn uiterlijk sterk heeft aangepast en zo ontsnapt aan ons immuunsysteem. Via deze route kun je dus uitkomen bij scenario 2, scenario 3 of een combinatie ervan. Dat betekent waarschijnlijk ook dat wetenschappers een nieuw vaccin moeten ontwikkelen als dit scenario werkelijkheid wordt.
Hoewel dit eerder al gebeurde, is de sprong van het ene dier naar een ander (of zoönose) gelukkig lastig voor het virus. Dat komt omdat het zich aanpast aan één diersoort. Een sprong van een dier naar een mens vergt veel aanpassingen en mislukt dan ook in de meeste gevallen. “Wel dwingt het een virus om zich snel aan te passen als het wil overleven”, vertelt Lequime. “Dat kan leiden tot een virus met veel mutaties die niet lijkt op een eerdere variant zoals delta of omikron.”
Voorzichtig zijn
En een toekomst waarbij het coronavirus helemaal weg is? Dat zal niet gebeuren. “Helaas weten we al een tijdje dat corona blijvend is”, zegt Lequime. Dat betekent dat de samenleving moet veranderen en we een manier moeten vinden om met corona om te gaan.
Hoewel we rekening moeten houden met alle scenario’s en voorspellingen lastig blijven, denkt Kikkert dat het scenario waarbij corona een wintergriep wordt, het waarschijnlijkst is. “Dat komt omdat we wereldwijd de immuniteit flink gestimuleerd hebben”, zegt Kikkert. Zelfs als het virus verandert houden we die bescherming, zolang de nieuwe variant maar enigszins blijft lijken op de huidige.
De golf van hoop die door Europa gaat is dus niet misplaatst. Toch moeten we de verschillende scenario’s in ons achterhoofd houden. “Hoewel iedereen graag ziet dat het coronavirus aan zijn eindspel is begonnen, moeten we realistisch blijven”, waarschuwt Lequime. “Daarmee wil ik zeker geen angst zaaien, maar voorzichtigheid uitdragen”, verduidelijkt de viroloog.
“Opnieuw onderschatten we het virus. We juichen wéér te vroeg.” In een interview met De Zondag waarschuwt coronacommissaris Pedro Facon dat de pandemie nog niet voorbij is. Hij pleit dan ook voor code geel, maar mét behoud van het CST. “We moeten ons bewust blijven van de risico’s.”ckaZondag 27 februari 2022 om 08:42
Pedro Facon brengt niet de meest opbeurende boodschap. Hij wil vooral vermijden dat we te vroeg alles lossen, zegt hij. “Er zijn nog altijd duizenden besmettingen en bijna tweehonderd hospitalisaties per dag.” Cijfers die we niet zomaar naast ons mogen neerleggen, zegt hij, want dan maken we dezelfde fout als vorig jaar. “We juichen wéér te vroeg. Vorig jaar dachten we dat het rijk der vrijheid eraan kwam. Dat bleek voorbarig. Vandaag onderschatten we het virus opnieuw. ”
Opflakkeringen na de zomer
Zijn advies voor het Overlegcomité is er één waarbij we wel naar code geel mogen overgaan, maar bepaalde maatregelen aanhouden. Mondmaskers in de zorg en op het openbaar vervoer, verplichte CO2-meters, maar ook het CST. “Het blijft een belangrijk instrument van onze verdediging. Omdat wie gevaccineerd is een lagere kans heeft om besmet te worden én om het virus door te geven. Dat is bewezen. Maar we mogen niet de fout maken van vorig jaar te denken dat het alles zal oplossen.”
Dat is vooral belangrijk voor de lange termijn, zegt hij. “Vandaag gaat het goed en wellicht zal het tot na de zomer goed gaan. Maar daarna komen er nieuwe varianten en wellicht opflakkeringen. Dáár moeten we klaar voor zijn.” EINDE ARTIKEL [23]
Het reproductiegetal (R) laat zien hoe snel het virus zich verspreidt. Dit getal geeft aan hoeveel mensen gemiddeld besmet worden door iemand die besmet is met het coronavirus. Daarom is het belangrijk de R in de gaten te houden. Als de R onder de 1 is, wordt het aantal besmette mensen kleiner.
Laatste waardes verkregen op vrijdag 11 maart. Wordt twee keer per week bijgewerkt.
Aantal mensen dat besmet wordt door één besmettelijke persoon. Het reproductiegetal is een berekening en wordt elke dinsdag en vrijdag bijgewerkt. We laten het reproductiegetal van twee weken geleden zien, omdat na 14 dagen een betrouwbare berekening van het reproductiegetal gemaakt kan worden.
Het reproductiegetal laat zien hoe snel het virus zich verspreidt. Dit getal geeft aan hoeveel mensen gemiddeld besmet worden door iemand die besmet is met het coronavirus. Bij een reproductiegetal van rond de 1 blijft het aantal besmettingen ongeveer gelijk. Als het reproductiegetal lager is dan 1, dan daalt het aantal besmettingen. Bij een getal hoger dan 1 stijgt het aantal besmettingen.
Waarde van donderdag 24 februari verkregen op vrijdag 11 maart · Bron: RIVM EINDE BERICHT
Het reproductiegetal (R) laat zien hoe snel het virus zich verspreidt. Dit getal geeft aan hoeveel mensen gemiddeld besmet worden door iemand die besmet is met het coronavirus. Daarom is het belangrijk de R in de gaten te houden. Als de R onder de 1 is, wordt het aantal besmette mensen kleiner.
Laatste waardes verkregen op vrijdag 11 maart. Wordt twee keer per week bijgewerkt.
Aantal mensen dat besmet wordt door één besmettelijke persoon. Het reproductiegetal is een berekening en wordt elke dinsdag en vrijdag bijgewerkt. We laten het reproductiegetal van twee weken geleden zien, omdat na 14 dagen een betrouwbare berekening van het reproductiegetal gemaakt kan worden.
Het reproductiegetal laat zien hoe snel het virus zich verspreidt. Dit getal geeft aan hoeveel mensen gemiddeld besmet worden door iemand die besmet is met het coronavirus. Bij een reproductiegetal van rond de 1 blijft het aantal besmettingen ongeveer gelijk. Als het reproductiegetal lager is dan 1, dan daalt het aantal besmettingen. Bij een getal hoger dan 1 stijgt het aantal besmettingen.
Waarde van donderdag 24 februari verkregen op vrijdag 11 maart · Bron: RIVM EINDE BERICHT
Reacties uitgeschakeld voor Noten 21 t/m 25/Rutte, Gevaarlijke Gek, Deel Tien
