BESTRAFT EN VOOR DE RECHTER WEGENS HET OPVANGEN
Gabbi Wierenga werd met meerdere prijzen publiekelijk gewaardeerd voor haar inzet bij de opvang van vrouwen en kinderen zonder verblijfsrecht. Maar nu is ze door de politie beboet en moet ze voor de rechter verschijnen, omdat ze die opvang niet aan de politie meldt. Uit principe weigert ze de boete te betalen.
“De afgelopen twee jaar is de politie regelmatig langs geweest om te kijken of er mensen zonder papieren bij ons zaten”, legt een van Wierenga’s kameraden uit. “In april 2015 was er een grote inval op twee adressen. Een van de politieagenten was behoorlijk geïrriteerd en heeft meteen iemand gearresteerd. Een gezin met kleine kinderen en een oma moesten zich de volgende ochtend vroeg melden op het bureau. De agente is de volgende dag teruggekomen. Toen bleek dat de mensen weg waren, werd ze nog bozer en heeft ze gezegd dat ze een boete zou uitschrijven. Dat heeft ze gedaan: een enorme boete voor Wierenga. Een bedrag dat wij en de stichtingen niet kunnen betalen en een bedrag dat Wierenga uit principe ook niet wil betalen.” Wierenga werd gedagvaard om op 31 maart voor de rechter in Den Bosch te verschijnen.
Al dertig jaar lang vangt Wierenga uitgeprocedeerde vrouwen en kinderen op. Eerst alleen in eigen huis, later steeds meer in huizen van vrienden en andere solidaire mensen. Niet alleen omdat het om zoveel mensen gaat, maar ook vanwege de repressie door de staat. “Door ziekte, stress en geen oplossing kunnen vinden voor de mensen groeit alles me boven het hoofd. Deurwaarders en politie zwermen rond mijn huis. Zodra we iets naar buiten brengen, staan de politie en vreemdelingendienst op de stoep om de mensen op te pakken of weer een boete te geven. Het werken is op deze manier onmogelijk”, vertelt ze.
Ideologisch offensief
Het hoort allemaal bij het ideologische offensief om mensen zonder verblijfsrecht te criminaliseren en daarmee ook de mensen die hen helpen. Officieel is het in het algemeen niet verboden om mensen zonder verblijfsrecht te ondersteunen. Nog niet, maar met het gure racistische migratiebeleid in Nederland kan dat zomaar werkelijkheid worden. In 2011 kwam Bruin I tot stand, het eerste naoorlogse kabinet met extreem-rechtse gedoogsteun, namelijk van de PVV. Die regering kwam met een wetsvoorstel om illegaal verblijf strafbaar te stellen. Nadat Bruin I al snel was gesneuveld, probeerden de PvdA en de VVD in de daaropvolgende jaren de wet er alsnog door te drukken. In de slipstream van deze politieke aanval op basale mensenrechten voerden ondersteuners discussie over de eventuele strafrechtelijke medeplichtigheid van hulpverleners en wat voor effect dat zou hebben op de hulp zelf. Toen het wetsvoorstel in 2014 werd doorgestreept, was de strafbaarstelling van illegaal verblijf via Europese wetgeving echter al vrijwel helemaal doorgevoerd.
Het helpen van iemand die ongewenst is verklaard of die een zwaar inreisverbod heeft, is formeel strafbaar vanwege medeplichtigheid aan een misdrijf, al is in Nederland toegezegd dat daar niet voor zal worden vervolgd. Maar op het Doorbraak-spreekuur De Fabel van de illegaal komen wel degelijk ondersteuners die worden gestraft, met name familieleden, vrienden en landgenoten van mensen zonder verblijfsrecht. Dat straffen gaat op een indirecte manier, zoals het afpakken door de staat van een deel van hun inkomen.
Waardering, geen criminalisering
Waar wordt Wierenga nu van beschuldigd? Volgens de politie heeft ze artikel 4.40 van het Vreemdelingenbesluit overtreden, dat luidt: “Personen die nachtverblijf verschaffen aan een vreemdeling, van wie zij weten of redelijkerwijs kunnen vermoeden dat deze vreemdeling niet rechtmatig in Nederland verblijft als bedoeld in artikel 8 van de Wet, doen daarvan onmiddellijk mededeling aan de korpschef.” Wierenga informeerde de politie niet en kreeg te maken met een inval.
De repressie tegen haar staat niet op zichzelf. De medewerkers van het Fabel-spreekuur krijgen van anderen soortgelijke verhalen te horen, zoals van een Ghanese man die al jarenlang samenwoonde met zijn vrouw zonder verblijfsrecht, de moeder van hun kinderen. De politie viel hun huis binnen en de vrouw werd voor de ogen van hun kinderen weggevoerd en gevangen gezet. De man ontving een paar maanden later een boete van het Centraal Justitieel Incasso Bureau vanwege het nalaten van melding bij de politie. Het spreekt voor zich dat de man zoiets altijd had nagelaten, uit angst dat de politie zijn vrouw dan zou oppakken en deporteren.
Overigens heeft deze Ghanese vrouw vorig jaar alsnog een verblijfsvergunning gekregen. En ook dat is niet ongebruikelijk. Sterker nog, de praktijk leert dat zeventig procent van de vluchtelingen die Wierenga en haar collega’s en vrienden opvangen, alsnog een verblijfsvergunning krijgen. De rechter concludeert dus heel vaak dat de IND keer op keer onterecht mensen afwijst. Ze komen op straat terecht en zijn kwetsbaar voor uitbuiting en geweld. Een ieder die hulp biedt, in welke vorm dan ook, en samen met de vluchtelingen volhardend de strijd tegen uitsluiting aangaat, verdient geen criminalisering, maar juist waardering en solidariteit.
Het is terecht dat Wierenga principieel weigert te betalen. Voor de zitting op 31 maart werd slechts drie minuten uitgetrokken. De rechtbank wilde de zaak met een boete afdoen. Daar nam ze geen genoegen mee. De zaak werd uitgesteld. Ze heeft advocaat Marq Wijngaarden in de arm genomen. “Hiermee willen we voorkomen dat er in drie minuten een nieuwe trend gezet wordt die grote gevolgen kan hebben voor iedereen die een helpende hand uitsteekt naar vluchtelingen die in een noodsituatie zitten.” Op dit moment is de nieuwe datum voor de zitting nog niet bekend.
Wil je Wierenga steunen? Kom dan naar de rechtszitting. En hou voor de datum van de zitting de website van Doorbraak en die van stichting Vesta in de gaten. Wil je financieel helpen? Er is geld nodig voor de huisvesting van vrouwen en kinderen, voor levensonderhoud en voor de advocaat. Ook publiciteit en andere steun is heel erg welkom. Je kunt geld overmaken naar bankrekening NL63 INGB 0671511262 van SOS Wereldwijd of naar bankrekening NL41 TRIO 0254615473 van stichting Vesta.
Ellen de Waard