De Duitse staat verklaart klimaatactievoerders de oorlog. Vandaag deden politieagenten op vijftien plaatsen invallen ‘in Hessen, Hamburg, Saksen-Anhalt, Beieren, Berlijn en Sleeswijk-Holstein’, aldus de NOS. Het ging om ‘huizen van klimaatactivisten’ van actiegroep Letzte Generation. ‘Ook de website is uit de lucht gehaald’, voegt de NOS toe.(1) Het was niet de eerste reeks invallen bij deze klimaatactiegroep. Het is een oorlogsverklaring van de Duitse staat aan de klimaatactiebeweging, een oorlogsverklaring die ene snoeihard antwoord verdient, ook van klimaatactivisten en hun bondgenoten in Nederland.
En het is niet voor het eerst. Op 13 december 2022 gebeurde al iets dergelijks. Toen viel de politie ‘op elf plaatsen invallen gedaan’. Toen noemde een aanklager de groep een ‘criminele organisatie’ wegens sabotage bij een olieraffinaderij in Oost-Duitsland waarmee de groep in verband werd gebracht. Toen werden er zeker elf mensen opgepakt. Bij de invallen vandaag zijn geen arrestaties gemeld, het onderzoek richtte zich volgens berichtgeving op de financiën van de groep.
Dit is dus een kwaadaardige aanval op klimaatactivisten, vergelijkbaar met de arrestaties in januari 2023 in Nederland van mensen die tot de A12-blokkade van XR opriepen. Letzte Generation haalt herhaaldelijk het nieuws doordat actievoerders van die groep op de weg gaan zitten uit burgerlijk ongehoorzaam protest tegen de aanfluiting die ook in Duitsland voor klimaatbeleid door moet gaan. Volslagen vreedzame acties dus van mensen die soms worden weggevoerd door agenten, maar af en toe ook ruw worden weggesleept door boze automobilisten. Wat je ook van de tactiek denkt, de politieaanval op deze groep is een aanval op de actievrijheid en op de klimaatbeweging.
Wie hiertegen in brengt dat mensen dan maar niet illegaal op straat moeten gaan zitten, mag opzouten, of terugkomen met een actievoorstel dat sneller en effectiever aandacht voor de klimaatcrisis oproept, het gevoel van urgentie beter uitdrukt, het fossiele kapitaal effectiever onder druk zet. Puur legale demonstraties hebben dat effect niet, en petities nog veel minder. Wachten op de volgende verkiezingen? Dat betekent wachten terwijl de ramp zich voltrekt. Disruptie is noodzaak, en meer dan dat. En hoe dat zit met die sabotage van die olieraffinaderij weet ik niet. Maar het Ekosabotage-boek van Andreas Malm is niet perse nodig om toch voorstander van dat type klimaatactie te zijn.
Serieuze kritiek op de tactiek van straatblokkades is denkbaar, maar dan van een andere kant! De druk is niet stevig genoeg, niet doelgericht genoeg ook. Ik had liever dat het fossiele kapitaal zelf er veel meer rechtstreeks last van had. Niet alleen disruptieve actie, zoals het soort burgerlijk ongehoorzame blokkades waar Extinction Rebellion (XR) in uitblinkt – aanstaande zaterdag weer op de A12 in Den Haag,(3) ik roep bij deze maar weer vrolijk ertoe op – , maar vooral ook directe acties. Ja, dan denk ik aan sabotage van pijpleidingen en andere faciliteiten van het fossiele kapitaal zijn uitstekend, het beargumenteerd leeg laten lopen van SUV-autobanden zoals herhaaldelijk is gedaan, is een prima actiemiddel. In Hengelo werd op 7 september 2022 bijvoorbeeld melding gemaakt van zo’n actie, opgeëist door actiegroep Fire Extinguishers.(4) Een mooie reportage over zo’n soort actie, maar dan in de VS, lees je via The Guardian.(5) Meer van zoiets, graag!
Maar wat de beperkingen ook mogen zijn van die nog veel te keurige straatblokkades van de dappere Letzte Generation-mensen, het is honderd keer beter dan passief blijven, en vele tientallen keren beter dan je bij voorbaat beperken tot wettelijk voorgeschreven actievormen. Die zijn namelijk wettelijk goedgekeurd vooral ook omdat ze de orde – een klimaatdestructieve, asociale orde – niet in gevaar brengen.
Disruptie is dus niet misplaatst, opkomen voor de disruptief actieve Letzte Generation is dat ook. Discussie over actiemiddelen, tactieken en strategie is intussen nodig. Die discussie vergt vrijheid, ook actievrijheid, al was het maar om tactieken uit te kunnen proberen en te evalueren. Alles was die vrijheid inbreuk doet, schaadt de klimaatstrijd, de strijd voor overleven van en op deze planeet. Het is dus zaak luidruchtig en stevig te protesteren tegen de aanvallen van de Duitse staat op de goede, dappere mensen van Letzte Generation. Jazeker, hun strijd is onze strijd.
O ja, die website van Letzte Generation die uit de lucht is gehaald? De groepering is gelukkig alweer terug online! Kijk maar.(6)
Onderstaand stuk schreef ik vandaag voor Konfrontatie Digitaal. Daar staat het intussen al te lezen. net als veel meer lezenswaardige stukken van allerlei mensen, trouwens. Een kijkje best waard.
Rui op en blokkeer, doe mee en doe meer!
Zo, het is weer hoog tijd voor een rondje opruiing. Dat mag niet van het Openbaar Ministerie (OM). Daar zien ze er een ernstig strafbaar feit in: opruiing. Zo ernstig en zo strafbaar dat er vorige week – na politie-invallen bij mensen thuis – acht klimaatactivisten voor de rechtbank stonden. Vervolgd vanwege het oproepen om deel te nemen aan een, soms twee blokkade-acties op de A12. Natuurlijk houden daarmee de klimaatblokkades niet op, integendeel! Extinction Rebellion (XR) heeft inmiddels een volgende de blokkade-actie op die A12 in Den Haag aangekondigd, met nog steeds de eis: Stop Fossiele Subsidies. Bij deze dan ook wederom te oproep van mij kant. Neem deel! Doe mee! Ondersteun deze oproep, met je deelname, en/of door het verspreiden ervan. De dag? Zaterdag 27 mei 2023. Het tijdstip? 12.00 uur. De plek: op de A12 in Den Haag.(1)
Er valt echter meer op te ruien! Komende maandag, 3 april 2023: blokkade van Tata Steel. Dat bedrijf produceert gif en viezigheid, gebruikt klimaatverstorende steenkool, en schijnt als bijproduct van al deze wanprestaties ook nog staal af te leveren. Natuurlijk moet Tata Steel dicht, en als drukmiddel om de zaak die kant op te krijgen is er dus op 3 april een blokkade-actie, voorafgegaan door een die-in. Kappen met Kolen organiseert dit.(2) Bij deze ook de oproep: doe mee met de die-in en vooral ook met de blokkade. Ja, ook die blokkade zal door politie en OM als strafbaar feit worden gezien en vermoedelijk aangepakt. Nee, dat is geen reden om van die blokkade af te zien,en ook niet om een oproep tot de blokkade achterwege te laten. Integendeel. Blokkeer Tata Steel, hoog tijd om te kappen met kolen, en gooi dat vieze, gif verspreidende Tata dicht!
Meer? Ja hoor. Verspreid graag ook dit soort opruiende oproepen verder, of doe er zelf eentje. Ik roep dus niet alleen op tot blokkades. Ik roep ook op tot het oproepen tot zulke blokkades, of je zelf nu kans ziet om aan de blokkades mee te doen of niet. Dubbele opruiing, derhalve: tot strafbaar feit ‘blokkade’ en tot strafbaar feit ‘opruiing’ tot blokkade. Je doet je best er maar mee, Openbaar Ministerie.
Strafzaak wegens ‘opruiing’
Hoe strafbaar dat opruien allemaal is, zal trouwens nog maar moeten blijken. De strafzaak tegen de eerder genoemde acht klimaatactivisten had vorige week woensdag, 22 maart 2023, haar eerste zitting, een zogeheten regiezitting waarin procedurele zaken werden besproken en over de verdere gang van zaken in de procedure woerd gepraat. Dat was een lange zitting, met natuurlijk een onbevredigende uitkomst. Maar dit was nog maar een eerste ronde, en nog onvoltooid ook.
De verdediging had stevig uitgepakt met een zogeheten ‘preliminair verweer’. Preliminair betekent: voorafgaand aan de eigenlijke behandeling van de zaak. Verdediging vindt namelijk dat de zaak helemaal niet voor een rechtbank behandeld hoort te worden omdat het OM niet ontvankelijk is. Daar voerde de twee advocaten een viertal stevig onderbouwde argumenten voor aan.
1. Een vreedzame blokkade valt in principe onder het demonstratierecht, zodat het oproepen ertoe geen strafbaar feit oplevert. Ja, bij het blokkeren van een weg ontstaan soms ‘onrechtmatige’ toestanden, zelfs wetsovertredingen. Maar omdat het een demonstratie betreft en omdat die valt onder bescherming van Europees verdragsrecht, horen de autoriteiten zo’n demonstratie tamelijk verregaand te tolereren. Het demonstratierecht hoort prioriteit te krijgen boven bijvoorbeeld verkeershinder. Waar een blokkade een soort demonstratie is die door het recht wordt beschermd, kan ook een oproep tot zo’n demonstratie geen opruiing in wettelijke zin zijn, Het OM heeft dus volgens de verdediging geen zaak.
2 Oproepen tot een blokkade die gewoon een vorm van demonstratie is, valt onder de vrijheid van meningsuiting. Het vervolgen van mensen wegens het uiten van zo’n mening kan zomaar niet. Het OM heeft hier geen zaak. Aldus nog steeds de verdediging.
3 De raadkamer van de rechtbank heeft de onschuldspresumptie – het principe dat mensen on schuldig gehouden worden zolang hun schuld niet voor een rechtbank is bewezen. Met voeten getreden. Dat is gebeurd bij het bezwaar tegen het gebiedsverbod dat enkelen van de aangeklaagden was opgelegd. In die zitting sprak die raadkamer bij herhaling van de ‘opruiing’ tot de blokkade, die reden zou zijn om dat gebiedsverbod in te stellen. Zo praten suggereert dat de schuld aan die opruiing juridisch al vast stond. Zo praten schendt dus die onschuldspresumptie, en daarmee is het recht op een eerlijk proces van de acht geschonden. Ook hierom vervalt voor de strafvervolging van deze acht volgens de verdediging de rechtsgrond.
4 Ten slotte was het gelijkheidsbeginsel met voeten getreden in de zaak van Joke kaviaar, een van de aangeklaagden. Die had omstandig oproepen tot blokkade op Twitter verspreid, en oproepen van anderen geretweet. Maar, zo toonde de verdediging met voorbeelden aan, dat deden heel veel anderen ook. En het argument dat strafvervolging in dit specifieke geval gerechtvaardigd was omdat het iemand met een flink bereik op Twitter betrof – omdat het een ‘influencer’ was, in OM-speak – houdt geen stand. Sommige andere mensen met ene veel groter bereik hadden de oproep ook verspreid, en werden niet vervolgd. Bijvoorbeeld: de Urgenda-directeur! Er was hier sprake van niet te rechtvaardigen ongelijke behandeling. Dat was de vierde reden waarom het OM geen zaak heeft en dus niet-ontvankelijk hoorde te worden verklaard, nog steeds volgens het solide verhaal van de verdediging.
Het OM veegde het allemaal van tafel. Die blokkade was heus heel gevaarlijk hoor, want risico voor verkeersongelukken. En, o schande, de oproepen tot blokkade gingen gewoon door, ook nadat een van de acht, Lucas Winnips al was aangehouden. Stoute actievoerders! Dat zei het OM niet letterlijk, maar dat was de toon. Het OM kon niet anders dan ingrijpen, zo was het verhaal Die ongelijke behandeling zag het OM ook niet zo. Die onschuldspresumptie dan? Geen sprake van, het ging enkel om ‘opruiing’ als algemeen begrip, los van of deze mensen dat ja dan nee hadden gedaan. De verdediging kon hier ter plekke de onwaarheid van aantonen. Het baatte niet. De rechtbank ging mee met het verhaal van het OM en wilde de zaak inhoudelijk kunnen bespreken. Ze wilde, zoals de voorzitter van die rechtbank het steeds uitdrukte, erover met de mensen ‘in gesprek’. Alsof het hier een dialoog tussen gelijken betrof, geen rechtszaak tegen van staatswege ontvoerde klimaatactivisten . Hoe dan ook, geen niet-ontvankelijk verklaring dus. Slechte zaak: de rechter gaf de repressie dus ruimte. Ben ik echter verbaasd? Jij?
Maar de verdediging was nog niet klaar! Ze had ook een ‘pre-judiciële’ vraag, die de rechtbank de Hoge raad eerst hoort voor te leggen wat de verdediging betrof. Het ging dan om de vraag over de strafbaarheid van de blokkade, als vreedzame demonstratie, en dus ook de vraag of het oproepen daartoe wel opruiing kon zijn. Pas nadat de Hoge raad dat had bevestigd, zou de strafzaak doorgang horen te vinden. Daar denkt de Rechtbank nog over na. Dat dan weer wel.
Ook vroeg de verdediging nog om het oproepen van enkele getuigen, namelijk de agenten die actievoerders digitaal hebben bespioneerd, waaronder de inmiddels spreekwoordelijke virtuele agent Inge. Was was de rechtsgrond van deze infiltratie/werken met informanten? Opsporingsmethoden die, onder strengen voorwaarden, ingezet mogen worden tegen georganiseerde criminaliteit in zetten tegen vreedzame activisten, kan zomaar niet, en de verdediging wilde dus ‘Inge’ en andere bij deze informatie/infiltratie-methode betrokkenen zien verschijnen voor tekst en uitleg.
Nee, pareerde het OM, want deze werkwijze maakte geen deel uit van het strafrechtelijk onderzoek. Het betrof informatiewinning om mogelijke ordeverstoringen in beeld te krijgen. Voor informatieverwerving en infiltratie in het kader van de handhaving van de openbare orde gelden andere regels dan als die plaats vindt in de context van strafrechtelijk onderzoek. Omdat de infiltratie geen deel uitmaakte van het onderzoek, was het blootleggen van hoe dat ging, wie daarover ging en dus ook het horen van betreffende getuigen,. In deze strafzaak niet relevant. Dat de resultaten van het werk van who-the-fuck-is-Inge wel in het str4afdossier waren opgenomen,deed daar niets aan af. De rechtbank ging met deze formele redenering mee. Alsof wij kunnen geloven dat strafrechtelijk onderzoek en het handhaven van de openbare orde zo strikt gescheiden zijn als het OM suggereerde.
De rechtbank volgt dus tot nu toe voor een heel groot deel de lijn van het OM, en kent vrijwel niets toe van wat de verdediging met kracht van argumenten vraagt. Ik ben geen rechtsgeleerde, over het juridisch gelijk en ongelijk hier weet ik weinig. Daar gaat het echter ook niet om, want er is geen sprake van een juridische strijd. Het gaat hier over de staat die demonstraties wil aanpakken en daartoe een juridische handvat zoekt. De staat, dat is de politie en het OM. Maar de staat is uiteindelijk ook die rechtbank.
Rechters en officieren van justitie zijn collega’s, geeneens opponenten, laat staan tegenstanders. Rechters hebben het OM nodig om verdachten aan te leveren. Officieren van Justitie – de functionarissen van dat OM – hebben rechters nodig om die over verdachten een oordeel uit te spreken. Het is hier symbiose. Een OM moet het erg bont maken, wil het een rechtbank frontaal tegenover zich vinden. Verder vermoed ik dat de rechters zelf de zaak werkelijk zo interessant vinden dat ze zich er zelf mee bezig wil houden. Dat betekent inhoudelijke behandeling, en dus geen niet-ontvankelijkheidsverklaring. Wat dit betekent over de kant waarop de rechtbank haar antwoord zoekt? Heel lastig te zeggen, maar ik ben er helemaal niet gerust op. Het OM kwam wel erg makkelijk weg met zijn praatjes.
Het zou natuurlijk mooi zijn als de inhoudelijke zitting straks tot vrijspraak van alle acht klimaatactivisten leidt. De kous is dan echter niet af, het OM zal vermoedelijk doorprocederen in hoger beroep. Belangrijker: OM en andere overheidsorganen zullen dan andere middelen zoeken om de klimaatblokkades, en vast ook het oproepen daartoe, tegen te werken. De staat zal handhaven. Wat zal die staat handhaven? Niet het Recht. Wel de Orde. Hun Orde. Hun autoritaire, kapitalistische en klimaatdestructieve Orde.
Als de uitspraak negatief uitvalt, als de acht – of sommigen van die acht – schuldig worden bevonden aan opruiing, dan is dat best zeer ernstig. Dan is er jurisprudentie ten nadele van klimaatactivisten die blokkeren en/of daartoe oproepen. Dan komen er meer strafzaken,en dan is er tegelijk meer politieke ruimte om de blokkades zelf nog aanzienlijk harder aan te pakken dan tot nu toe is gebeurd. Dan komen we niet meer weg met een middagje cel, en dan is een waterkanon nog maar het begin van veel meer. Er staat dus best iets op het spel.
En nu? Blijven opruien, doorgaan met blokkeren!
Wat we kunnen doen? Op de juridische argumenten hebben we amper invloed. En zelfs als het demonstratierecht inderdaad door Europees verdragsrecht wordt beschermd is, garandeert dat nog niets. Het hanteren van dat recht is niet in onze handen, en ook verdragsrecht kan worden gewijzigd of door de staat naast zich neer worden gelegd. Maar de kern van de strijd zit echter ook helemaal niet in het juridische gevecht. Hoe goed het betoog van de advocaten ter verdediging ook was, en hoe het OM-verhaal ook rammelde… de uitslag wordt niet primair door zo’n inhoudelijk gevecht bepaald. Anders was de zaak allang gesneuveld en geseponeerd. Uiteindelijk gaat het hier om een sociale en politieke krachtmeting, tussen de staat enerzijds en klimaatbewegingen anderzijds. Hoe sterk is de staat, hoe hard speelt de staat het, tegenover steeds grotere aantallen klimaatactivisten? Hoe sterk zijn wij als klimaatstrijders tegenover die repressieve staat en haar optreden?
En daar ligt ook ons antwoord! De staat wil oproepen tot blokkades ontmoedigen via strafvervolging. De staat wil blokkades ontmoedigen door arrestaties, politiegeweld, waterkanonnen op kille avonden, en nog veel engere dingen. Maar de staat kan dat alleen zolang ze er mee weg komt. De staat kan dat alleen volhouden als mensen zich er door laten ontmoedigen, als mensen wegblijven van blokkades en er niet meer toe durven oproepen ook. Dat gaan we dus dwarsbomen. We gaan ze laten zien dat hun in timidatie en repressie onze acties niet inperkt, maar juist tot uitbreiding prikkelt. WE gaan ze laten zien dat hun aanpak averechts werkt, en dathet veroordelen van achtn klimaatactivistenons niet ontmoedigt maar juist aanvuurt. Meer blokkades, dus. Meer oproepen tot die blokkades.
Zevenhonderd mensen kunnen ze op een middag wel aanhouden. Vijfduizend ook? Enkele honderden mensen kunnen ze richting onderkoeling proberen te terroriseren met waterkanonnen. Maar lukt dat ook met 15.000 mensen? En als die zich straks ook niet met knuppelcharges, agenten te paard en traangas – en die kant gaat het op… – laten weerhouden om keer op keer terug te komen, wat dan? Hoeveel mensen gaan ze trouwens ontvoeren en voor hun rechters dagen omdat ze oproepen vrolijk en met verdubbelde energie tweeten en retweeten? Hoeveel schandaal gaan ze daarmee riskeren?
Ons antwoord op escalatie van de repressie is dus: escalatie van onze acties! Grotere aantallen blokkeerders, grotere aantallen demonstranten er omheen. Ja, ook een weerbaarder houding jegens de politie, en ja, ook andere, soms hardere actievormen dan het soort blokkades dat XR doet, want met die nauwelijks weersproken onaantastbaarheid van de heilige geweldloosheid in klimaatacties is echt iets mis. Plus: we blijven keer op keer blokkade-oproepen verspreiden! Opruiende oproepen in de ogen van het OM, oproepen om aan blokkades deel te nemen en er zelf ook toe op te roepen. Tegen de repressie: meer en grotere blokkades, en meer opruiing tot klimaatblokkades! Dus ik zeg het nog maar een keer: doe mee met de blokkade van Tata op 3 april. En neem deel aan de blokkade van de A23 op 27 mei. Rui op, blokkeer, doe mee en doe meer!
Vandalisme, dat is het. Vandalisme is het woord dat me invalt bij een tweetal suggesties uit ondernemende dan wel pro-ondernemende kring. Vandalen zijn voornemens gas te gaan winnen op of rond Terschelling. Een vandaal suggereert bovendien dat Waddeneilanden vliegverbinding verdienen en de Waddenkust tot toeristenstrand moet worden verbouwd. Toerisme, vaart der volkeren, je kent dat wel. Rendementsdenken is het, op hol geslagen rendementsdenken waar ze in het Maagdenhuis wel raad mee zouden weten. Dit soort verwoestende suggesties verdienen te verdwijnen in papierversnipperaars, elke stap om deze suggesties ten uitvoer te leggen, verdient actieve sabotage. Dat gaat van dwarsliggen in inspraak- en beroepsprocedures tot en met stevige, directe en ‘ordeverstorende’ actie. Zijn ze nou helemaal?!
