Hobbemaplein, Schilderswijk Den Haag, 21 december 2017 – De agente, die van mijn rijbewijs mijn persoonsgegevens stond over te schrijven, vroeg me of ik bij hen hoorde. ‘Hen’, dat waren twee journalisten die ze ook controleerden en die ik op dat moment sprak. Ze kwamen om de aangekondigde demonstratie tegen politiegeweld te verslaan. Zij en vele andere persmuskieten.
Die perslui waren een welkome dekmantel. “Ja, ik hoor bij hen,” antwoordde ik, in de hoop dat de smerissen dan niet in in hun systeem zouden kijken om te ontdekken dat ik volgens hen ‘gelieerd aan AFA’ ben, zoals vorig jaar gebeurde op vrijwel dezelfde plek, waarna ik werd opgepakt omdat ik dan niet in de Schilderswijk mocht zijn. Dit keer niet. Het werkte. Ze keken niet verder.
Ik heb nog een half uur rondgelopen op het Hobbemaplein, slalommend om andere smerissen die daar in grote getale aanwezig waren om de demonstratie de kop in te drukken. Daar liep ik tussen groepjes pers en buurtjeugd met mijn plastic zak met daarin een groot spandoek met de tekst GEEN MENS GAAT ZOMAAR DOOD. Op dat spandoek had ik ’s middag de namen van 23 slachtoffers van politiegeweld bijgeschreven. Namen die ik deels had opgediept uit internet en waarvan er vijf op de poster VERMOORD HANS KOK staan die ik nog heb hangen. Hier komen ze:
Mitch Henriquez, Rishi Chandrikasing, Ihsan Gürz, Bertus de Man, Wensley Udenhout, Bekim Hasani, Egbert Uitenwerf, Cyprian Broekhuis, Mitchel Winters, Jerry Landveld, Umuru Seray, Rubert Lodovica, Michael Koomen, Rinus van Loos, Mike Stok, Barry Kouwenberg, René Holshuijsen, Predrag Molnar, Meta Hofman, Hans Kok, Jan Weggelaar, Steven Ho A Chin, Hmidou Takrifa.
23 doden door politiegeweld en die lijst is bij lange na niet compleet. De rest in onvindbaar, met hun dood voorgoed in vergetelheid geraakt. Doodgeschoten, gewurgd, verdrukt, laten creperen in cellen, en vaak in statistieken niet eens voorkomend. Laat staan dat hun naam nog eens wordt genoemd.
De recente politiemoorden op Mitch Henriquez, Rishi Chandrikasing en destijds in 1985 Hans Kok hebben tenminste nog geleid tot protesten, zelfs tot opstand. Dat is hoe het hoort als mensen door toedoen van zij die het geweldsmonopolie hebben om het leven zijn komen. De vader van Ihsan Gürz werd het zwijgen opgelegd. Demonstraties worden om de haverklap verboden. Als je ervan wordt verdacht posters of pamfletten te hebben verspreid waarin een roep om verzet klinkt, word je dagenlang vastgehouden wegens opruiing.
Smerissen met vuile handen komen stelselmatig weg met jank- en jammerverhalen dat ze beledigd of bedreigd zouden zijn, dat ze er zo onder geleden hebben. Je zou haast vergeten dat de twee smerissen, die anoniem voor de rechtbank stonden vanwege alleen maar ‘mishandeling’ van Mitch Henriquez, voor dit ‘werk’ gekozen hebben. Dat is kiezen voor de verantwoordelijkheid voor de vrijheid of onvrijheid van anderen, voor het leven of de dood van anderen. Dat is wat je doet als je dat uniform aantrekt. Het is ook kiezen voor kopgeld voor zogenaamde illegalen die dankzij jou in vreemdelingenbewaring belanden en gedeporteerd worden, kiezen voor het op straat zetten van mensen die de huur niet meer kunnen betalen, kiezen voor het arresteren van daklozen omdat je op straat niet slapen mag, kiezen voor mishandeling van vooral zwarte demonstranten die tegen racisme willen demonstreren, kiezen voor controles op mensen omdat ze vanwege hun huidskleur bij voorbaat verdacht zijn… ’t is kiezen voor het blindelings opvolgen van alle bevelen en voor de vrijheid om te mishandelen en te moorden. We riepen tijdens de demonstratie van 16 december, ook al tegen politiegeweld, niet voor niets: “Ik kan niks. Ik wil niks. Geef mij een uniform!” En ook: “Politie. Wees een mens. Neem ontslag!” Wie het uniform uittrekt, kan vast wel een goede vader, moeder, broer of zus zijn. Maar zodra ze dat uniform aantrekken, alsmede boeien, knuppel, pepperspray, pistool, en als ze straks ook nog allemaal een taser aan hun broekriem mogen hangen, worden ze levensgevaarlijk. ACAB ofwel 1312 dus!
Dat geluid mocht niet gehoord worden in de Schilderswijk. En dus werd iedereen gecontroleerd en wie er uitrolde als ‘bekende’ gesommeerd weg te gaan en niet terug te komen, of anders… De dag erna meldde de pers dat er geen mensen op de aangekondigde demonstratie waren afgekomen. Hoeveel dat er wel of niet zouden zijn geweest, zal altijd onduidelijk blijven. Op het Hobbemaplein zag ik veel jongeren die de smeris moeilijk uit hun eigen buurt kon wegsturen, maar wel controleerde en in de gaten hield. Het spandoek moest in de tas blijven en ik ben tenslotte maar weggegaan. En zo lijkt het alsof politiegeweld zonder protest blijft.
Mitch en vele anderen verdienden die avond nogmaals op zijn minst een felle demonstratie voor buro Heemstraat om de hoek van het Hobbemaplein. Vooral ook omdat de daders zich als slachtoffer profileren en ermee wegkomen. Wie denkt dat zes maanden voorwaardelijk met een proeftijd van een jaar, alleen maar wegens mishandeling met de dood tot gevolg en niet op zijn minst wegens doodslag, een rechtvaardig vonnis is in het licht van bijvoorbeeld het vonnis van vier maanden onvoorwaardelijk voor het uit zelfverdediging gooien van een paar stenen naar goed beschermde smerissen in ME uniform (een vonnis na de opstand in de Schilderswijk volgend op de dood van Mitch), kan alleen maar concluderen dat er met twee maten wordt gemeten. Ik geloof niet in de heilzame werking van het strafrecht of dat gevangenissen nuttige instituten zijn, maar als het systeem er is en gebruikt wordt, zou het in elk geval in alle gevallen op dezelfde manier ‘recht’ moeten doen. Maar de moordenaars van Mitch Henriquez hebben nog geen dag een cel van binnen gezien, tenzij in de uitoefening van hun functie, als ze er weer eens iemand in mochten gooien. Sterker nog: de moordenaars van Mitch Henriquez mogen aan het ‘werk’ blijven bij de politie. De moordenaars van Mitch Henriquez doen het misschien nog een jaartje rustig aan achter een buro en komen daarna weer op straat, volledig bewapend en gevaarlijk, en niemand weet wie het zijn. Levensgevaarlijk. Niet alleen omdat zij zelf weer los worden gelaten op het publiek, maar ook omdat dit de boodschap is aan hun collega’s: je komt er goed mee weg. En ook: Mitch had het aan zichzelf te wijten. Het slachtoffer blijft altijd: dader. En dus: de smeris altijd ‘rechtmatig’, hooguit wat onvoorzichtig. Foei. Niet meer doen zo.
Fundamenteel zal er niets veranderen. Ze doen altijd alsof dat wel zo is, en alsof hun eigen onderzoeken en de door hen ingeschakelde deskundigen niet alleen maar tot doel hebben hun eigen gelijk te halen. Ik heb dat zelf ondervonden toen de rijksrecherche mij intimideerde om mij m’n verklaring over het laten creperen van Hans Kok in te doen trekken. Het lukte ze niet. Maar de doofpot wachtte. Er is in 32 jaar niets veranderd.
Er wordt gezegd: We leren ervan. We zullen het beter doen. Lees: We leren ervan. We zullen het slimmer doen. Er zullen opnieuw mensen door geuniformeerde handen sterven. En niet alleen door politie. Ook door bewakers in cellen van detentiecentra en gevangenissen. Voor de duidelijkheid van dit stuk heb ik die nog even niet genoteerd. Ook niet genoteerd heb ik mensen die op straat zijn doodgegaan na op straat te zijn gezet, mensen die na hun arrestatie gedeporteerd zijn en dientengevolge daarna zijn vermoord, gestorven en weggekwijnd of die uit pure angst voor foltering reeds daarvoor al zelfmoord pleegden. Als hun namen en verhalen al te vinden zouden zijn.
Wie ervoor kiest om dat uniform aan te trekken, kiest daarom ook voor die steen die hem of haar wordt toegeworpen, kiest voor de gevolgen van de door henzelf opgeroepen woede en frustratie van al wie niet gehoord wordt en van wie de stem gesmoord wordt.
De controle die wordt uitgevoerd om de consequenties van die keuze voor geuniformeerd daderschap tot een minimum te beperken is onze uitdaging om ons verzet een vorm te geven die oncontroleerbaar is. Wat mij betreft een goed voornemen voor het nieuwe jaar!
Joke Kaviaar, 24 december 2017