Die kabinetsval hing in de lucht nadat PVV-leider Geert Wilders maandag – na amper een uur overleg – al liet weten: „Dit ziet er niet goed uit.” Zijn verwijt is dat VVD, BBB en NSC niet wilden instemmen met zijn tien extra asielplannen. Hij legde onder meer een asielstop op tafel, net als een bouwstop voor asielzoekerscentra en een rem op gezinshereniging.
‘Kon niet anders dan steun voor kabinet intrekken’
Geert Wilders (PVV) zegt in een reactie: „Ik heb de kiezers het strengste asielbeleid ooit beloofd. Maar dat is tegengehouden. Ik wilde de handtekening van de coalitiegenoten. Dat hebben ze niet gedaan. Dan heb ik geen garanties, dus ik kon niets anders doen dan de steun voor dit kabinet intrekken.” Hij beende geïrriteerd weg toen hij vragen kreeg over of hij nu juist niet zijn kiezers in de steek laat.
Want de lezingen over wat Wilders heeft gedaan, lopen behoorlijk uiteen. Dilan Yesilgöz (VVD), Nicolien van Vroonhoven (NSC) en Caroline van der Plas (BBB) zeggen dat er best te praten viel, maar vermoeden dat Wilders bewust aanstuurt op een kabinetsval.
„Ik vind het bizar dat hij dit doet”, zegt Caroline van der Plas (BBB). „Je krijgt nu een links blok, veel zaken vallen stil. Het is allemaal gedoe om niks. En dat nu. Terwijl er zo veel moet gebeuren.” Wil ze ooit weer met Wilders in een kabinet? „Ik heb er wel een beetje tabak van.”
‘Dit ging helemaal niet om asiel’
Dilan Yesilgöz (VVD) is laaiend: „Ja, ik ben boos. Dit ging helemaal niet om asiel. Hij loopt gewoon weer weg. Ik zie iemand die geen verantwoording wil dragen. Die zijn kiezers in de steek laat. Je krijgt straks echt geen rechtse meerderheid meer. Dit is een gemiste kans.”
Nicolien van Vroonhoven (NSC): „Ik vind het echt on-be-grijpelijk. Ik snap het echt niet. Ben wel een beetje boos op hem. Kijk hoe je het land nu achterlaat.”
Als Wilders iets gedaan had willen krijgen, moest hij concretere plannen voorleggen aan de Tweede Kamer. Of beter nog: eigen minister van Asiel Marjolein Faber bellen, suggereerden de drie coalitiepartners.
Wilders wilde niets horen van motie
Vanochtend heeft VVD zelfs nog aangeboden een motie te maken namens de vier partijen, zodat hun ‘politiek commitment’ er zou liggen, maar daar wilde de PVV-leider ook niet van horen.
Caroline van der Plas herhaalde dat pleidooi dinsdagochtend. Ze spreekt van een ‘politiek spelletje’ van Wilders. „Ik doe niet mee aan powerplay. Hij lijkt uit te zijn op een kabinetsval. Hij is roekeloos en onverantwoord. De maatregelen liggen op de plank. Het mandaat is er, en de coalitie staat ervoor. Het is gewoon een kwestie van doen.” Ze waarschuwde ook: „Wie nu stopt levert Nederland op een presenteerblaadje uit aan links.”
De tactiek van Wilders
Wilders wilde liever dat de anderen gewoon blind tekenen voor zijn plannen. „Ik heb nog geen handtekening gezien.” Daar zit tactiek achter. Als alle coalitiepartijen de plannen omarmen, is een meerderheid in de Tweede Kamer verzekerd en wordt het voor het kabinet moeilijker deze naast zich neer te leggen.
Maar de andere coalitiepartijen beseffen dat een deel van de plannen juridisch of praktisch onhaalbaar lijkt. Ze wilden niet keihard teruggefloten worden door wetsadviseurs als de Raad van State of door de rechter. Laat Wilders eerst maar eens uitzoeken wat kán, is hun idee.
Alle vier beseften dat een deel van Wilders’ plannen in de formatie ook al op tafel lagen, maar in de prullenbak verdwenen. Mede omdat bijvoorbeeld NSC vond dat ze zouden botsen met internationale verdragen. Wilders voelt zich echter gestut door peilingen om nu gas te zetten. Die polls claimen dat een deel van zijn achterban een kabinetsval over asiel wel ziet zitten. Het is hét kroonjuweel van de partij. Bovendien zitten NSC en BBB in een lastig parket. Zij houden amper zetels over, lijkt het.’
Wilders sprak gisteravond van een onaangenaam gesprek, na het eerste beraad. Hij eist de steun van de anderen „Hoe weet ik anders dat de NSC-fractie van mevrouw Van Vroonhoven tekent?”
Hij zei maandagavond er ‘een nachtje over te willen slapen’. „Maar het ziet er niet goed uit. We gaan nu nadenken.” Dat nadenken bracht al snel de conclusie dat de PVV er geen heil meer in ziet.
De plannen van Wilders: dit ligt op tafel
– Grenzen dicht voor asielzoekers
Wilders wil net als Duitsland gebruikmaken van een noodregeling in het Europees verdrag. Experts zeggen dat dit alleen in absolute nood- en crisissituaties kan. Een Duitse rechter oordeelde maandag ook al dat zomaar terugsturen niet mag.
– Meer grensbewaking
De PVV wil desnoods het leger inzetten. Er is al iets meer grensbewaking, maar het leger heeft niet genoeg mankracht voor meer toezicht langs de achthonderd grensovergangen.
– Gezinshereniging pauzeren
Wilders wil dit al langer en wil hiervoor wederom een uitzonderingsartikel in het EU-verdrag gebruiken. Experts zien dezelfde hobbel als bij punt één: er moet een absolute noodsituatie zijn. In 2023 haalde een soortgelijk plan van het vorige kabinet het niet bij de Raad van State.
– Syriërs (vrijwillig) terugsturen
Dit kan alleen als gebieden formeel veilig zijn. Zover is het (nog) niet.
– Spreidingswet intrekken en voorrang op sociale huurwoningen schrappen
Bekende plannen en voornemens, daar wordt al aan gewerkt.
– Criminele vreemdelingen eerder uitzetten
Wilders wil bijvoorbeeld Nederlandse Marokkanen die hier geboren zijn, maar een dubbele nationaliteit hebben uitzetten na ‘ernstige misdrijven’. Dat kan alleen bij terrorisme en bij hoge uitzondering.
– Harder optreden bij demonstraties (en burgemeesters ontslaan als die niet ingrijpen).
Er zijn dus veel juridische en praktische bezwaren. Ook politiek liggen de plannen moeilijk. Het is vrijwel ondenkbaar er een meerderheid is voor bijvoorbeeld hier geboren criminelen uit te zetten, burgemeesters te ontslaan of Syriërs al terug te sturen.
EINDE
HET PAROOL
KABINET IS GEVALLEN. WILDERS STAPT
UIT COALITIE. ”HIJ LOOPT
GEWOON WEER WEG”
3 JUNI 2025
Het kabinet is dinsdagochtend gevallen. Geert Wilders stapt met de PVV uit de coalitie, waarmee het einde van het kabinet een feit is. Zijn coalitieleiders zijn ‘pissig’ en spreken van een ‘politiek spel’: als Wilders iets gedaan had willen krijgen, had hij concrete plannen moeten voorleggen.
Premier Dick Schoof heeft dinsdagochtend nog vergeefs een dringend beroep gedaan op de vier fractievoorzitters van de regeringspartijen om het kabinet niet te laten vallen. Maar het gesprek duurde één minuut. Het was een mededeling van Wilders dat hij zijn steun aan het kabinet terugtrekt.
Die kabinetsval hing in de lucht nadat PVV-leider Geert Wilders maandag – na amper een uur overleg – al liet weten: “Dit ziet er niet goed uit.” Zijn verwijt is dat VVD, BBB en NSC niet wilden instemmen met zijn tien extra asiel-eisen. Hij legde onder meer een asielstop op tafel, net als een bouwstop voor asielzoekerscentra en een rem op gezinshereniging.
Geert Wilders (PVV) zegt in een reactie: “Ik heb de kiezers het strengste asielbeleid ooit beloofd. Maar dat is tegengehouden. Ik wilde de handtekening van de coalitiegenoten. Dat hebben ze niet gedaan. Dan heb ik geen garanties, dus ik kon niets anders doen dan de steun voor dit kabinet intrekken.” Hij beende geïrriteerd weg toen hij vragen kreeg over of hij nu juist niet zijn kiezers in de steek laat.
Boos
Want de lezingen over wat Wilders heeft gedaan, lopen behoorlijk uiteen. Dilan Yesilgöz (VVD), Nicolien van Vroonhoven (NSC) en Caroline van der Plas (BBB) zeggen dat er best te praten viel, maar vermoeden dat Wilders bewust aanstuurt op een kabinetsval.
“Ik vind het bizar dat hij dit doet,” zegt Caroline van der Plas (BBB). “Je krijgt nu een links blok, veel zaken vallen stil. Het is allemaal gedoe om niks. En dat nu. Terwijl er zo veel moet gebeuren.” Wil ze ooit weer met Wilders in een kabinet? “Ik heb er wel een beetje tabak van ja.”
Dilan Yesilgöz (VVD) is laaiend: “Ja ik ben boos. Dit ging helemaal niet om asiel. Hij loopt gewoon weer weg. Ik zie iemand die geen verantwoording wil dragen. Die zijn kiezers in de steek laat. Je krijgt straks echt geen rechtse meerderheid meer. Dit is een gemiste kans.”
Nicolien van Vroonhoven (NSC): “Ik vind het echt on-be-grijpelijk. Ik snap het echt niet. Ben wel een beetje boos op hem. Kijk hoe je het land nu achterlaat.”
De tactiek van Wilders
Als Wilders iets gedaan had willen krijgen, had hij concretere plannen moeten voorleggen aan de Tweede Kamer, suggereerden de coalitiepartners maandag. Of beter nog: eigen minister van Asiel Marjolein Faber bellen. Wilders wilde dat de anderen gewoon blind zouden tekenen voor zijn plannen.
Alle vier wisten dat een deel van Wilders’ plannen in de formatie ook al op tafel lagen, maar in de prullenbak verdwenen. Mede omdat bijvoorbeeld NSC vond dat ze zouden botsen met internationale verdragen. Wilders lijkt zich echter gestut door peilingen om nu gas te geven.
Die peilingen claimen dat een deel van zijn achterban een kabinetsval over asiel wel ziet zitten. Het is hét kroonjuweel van de partij. Bovendien bracht het NSC en BBB in een lastig parket. Nu het kabinet is gevallen, houden ze amper zetels over, lijkt het.
Reacties op val kabinet
Volgens VVD-leider Dilan Yesilgöz heeft Wilders de kiezer in ‘de steek gelaten’. Het gaat hem niet om asiel, zei ze. “Het enige wat ik hier kan zien, is iemand die de verantwoordelijkheid niet wil dragen. Die zijn kiezers in de steek laat. Er komt hierna echt geen rechts kabinet meer. Daar ben ik zo bang voor.”
Nicolien van Vroonhoven van NSC noemt de actie ‘onverantwoord’. “Echt onverantwoord.” Wilders wilde volgens haar dat de andere coalitiepartijen hun handtekening onder zijn tien asielvoorstellen zouden zetten. “We hebben gezegd: geef het gewoon aan je minister. En werk het uit. We gaan er welwillend naar kijken.” Met ‘commitment vooraf’ kon haar partij niet akkoord gaan.
SP-fractievoorzitter Jimmy Dijk stelt dat Nederland ‘is bevrijd van een politieke gijzeling’ door ‘rechtse ruziepartijen die niks voor elkaar krijgen’. Hij vindt dat het tijd is voor politieke verandering. “Met de SP was dit niet geb