EU: Grote toename menselijk leed door migratiepact

De EU heeft overeenstemming bereikt over het Migratie en Asiel-pact. De komende decennia doet de Europese asielwetgeving hierdoor vele stappen terug met nog meer menselijk leed tot gevolg.

Het migratie- en asielbeleid van de EU wordt hervormd door het vandaag bereikte politieke akkoord over een reeks wetgevingsvoorstellen. Een set regels bepaalt, hoe staten reageren op mensen die in Europa aankomen. Mensen op de vlucht hebben hierdoor minder rechten.

Overeenkomst bedreigt veiligheid van mensen op de vlucht

‘Deze overeenkomst zal de Europese asielwetgeving voor tientallen jaren terugdraaien’, zegt Eve Geddie van Amnesty International. ‘Wie asiel zoekt in de EU, zal in elke fase van de asielaanvraag nog meer leed meemaken. De manier waarop mensen worden behandeld door landen buiten de EU, de toegang tot asiel- en juridische ondersteuning aan de Europese grens, tot de opvang binnen de EU: deze overeenkomst is ontworpen om het moeilijker te maken voor mensen om in veiligheid te komen’.

‘Het pact leidt er vrijwel zeker toe dat meer mensen in de praktijk worden opgesloten aan de EU-grenzen, onder wie gezinnen met kinderen en mensen in kwetsbare situaties. Er komen minder waarborgen voor mensen die asiel zoeken in de EU. Aan de grens zullen meer mensen door asielprocedures worden geloodst die niet aan de normen voldoen, in plaats van dat ze een eerlijke en volledige beoordeling van hun asielaanvraag krijgen’.

Ernstige tekortkomingen pact

Het migratiepact schiet ook tekort in het concreet ondersteunen van staten waar mensen het eerst aankomen in Europa, zoals Italië, Spanje of Griekenland. Herhuisvesting en beschermingssystemen krijgen geen prioriteit. In plaats daarvan kunnen staten simpelweg betalen om de buitengrenzen te versterken, of worden landen buiten de EU gefinancierd om te voorkomen dat mensen Europa bereiken.

De vandaag bereikte overeenkomst biedt landen ook de mogelijkheid om af te wijken van bepaalde EU-asielregels, op het moment dat er een grote toename van het aantal aankomsten is aan de Europese grenzen. Ook is men het eens over ‘instrumentalisering’ van migranten en vluchtelingen: hen inzetten als politiek drukmiddel om iets voor elkaar te krijgen, of zich te beroepen op overmacht. Hierbij kunnen de EU-lidstaten  afwijken van de gebruikelijke regels.

Gevaarlijk precedent

In de praktijk dreigen deze uitzonderingen in strijd te zijn met internationale verplichtingen op grond van het vluchtelingenrecht en de internationale mensenrechtenwetgeving. Ze ondermijnen een gemeenschappelijke, humane reactie op mensen die bescherming nodig hebben en brengen mensen in gevaar. Hierdoor dreigen disproportionele noodmaatregelen aan de Europese grenzen te worden genormaliseerd. Dit schept een gevaarlijk precedent voor het asielrecht wereldwijd.

Tegelijkertijd versterkt deze overeenkomst de Europese afhankelijkheid van landen buiten de EU om migratie te beheren, voortbouwend op recente overeenkomsten met Albanië, Libië, Tunesië en Turkije.

Er wordt niet geïnvesteerd in een waardige opvang binnen de EU. Noch in uitbreiding van veilige en legale routes zodat mensen bescherming kunnen krijgen in Europa zonder een levensgevaarlijke reis te moeten maken. In plaats daarvan is het akkoord een stap verder richting de uitbesteding van grenscontrole en het ontlopen van Europa’s verantwoordelijkheden op het gebied van vluchtelingenbescherming.

Pact is geen oplossing

‘Amnesty International roept de EU-instellingen en de lidstaten al lange tijd op om mensenrechten centraal te stellen in de onderhandelingen over hervormingen van het EU-asielbeleid’, zegt Eve Geddie. ‘Maar na jaren van complexe onderhandelingen dreigt de EU nu in slaap te sukkelen en te belanden in een systeem dat nog meer aan hervorming toe is dan het huidige.’

Het pact biedt geen oplossing voor de dringende problemen waarmee asielstelsels in de EU te kampen hebben. Het gaat dan om onderinvestering in asiel- en opvangstelsels, onrechtmatige en vaak gewelddadige pushbacks, de straffeloosheid aan de EU-grenzen en beleid dat mensen het recht op asiel ontzegt.

Oproep Amnesty

‘Zonder dat er opnieuw wordt ingezet op handhaving van de EU-wetgeving en ervoor te zorgen dat er verantwoording wordt afgelegd voor pushbacks en andere schendingen, zal het pact niets doen om de bescherming van asielzoekers in Europa te verbeteren. Europa’s gezamenlijke antwoord op migratie wordt door het pact net zo min verbeterd’, aldus Geddie.

We blijven de EU oproepen om al deze goed gedocumenteerde schendingen aan te pakken. Er moeten stappen genomen worden voor een adequate respons op mensen die aan de grenzen van Europa aankomen: die respons moet duurzaam zijn, in lijn zijn met de mensenrechten en goed gefinancierd.

Achtergrond

Vandaag hebben het Europees Parlement en de Raad van de EU een politiek akkoord bereikt over verschillende belangrijke dossiers van het nieuwe migratie- en asielpact. Hieronder vallen de verordening asielprocedures (APR), asiel- en migratiebeheer (AMMR), de screeningverordening en de verordening crisis en overmacht en de Eurodac-verordening.

De besprekingen zullen echter tot februari 2024 op technisch niveau worden voortgezet, waarbij een formele goedkeuring wordt verwacht vóór de verkiezingen voor het Europees Parlement in juni 2024.

EU’s Migration Pact is a Disaster for Migrants and Asylum Seekers

A new “political agreement” to overhaul the European Union’s asylum and migration system will severely curtail the rights of migrants, asylum seekers, and refugees. Despite triumphant rhetoric surrounding the announcement, these reforms are no cause for celebration.

The December 20 agreement between the European Commission, the European Parliament, and EU member states covers major pieces of EU legislation relating to border management, asylum procedures, and data collection. The changes are based on deterrence, an approach proven to be both ineffective and abusive.

The European Council on Exiles and Refugees, an alliance of nongovernmental groups working on migrants’ rights, described the changes as “byzantine in their complexity and Orban-esque in their cruelty.”

Under the new system, many people who arrive irregularly, including those disembarked after a rescue at sea, will be detained and channeled into substandard accelerated asylum procedures that strip safeguards available under normal procedure, such as legal aid. Children as young as six years old will be fingerprinted.

The package includes a “crisis regulation” that will allow EU countries experiencing a vaguely-defined “mass influx” or a “situation of instrumentalization of migrants by a third country or non-state actor” to derogate from key human rights obligations, moving closer to legalizing the denial of the right to asylum.

Unfortunately, the changes do little to remedy the abject failure of EU member states to work together equitably to shelter and process asylum seekers and migrants who arrive irregularly. The EU hasn’t budged in its long-standing shifting of these responsibilities to countries at its external borders, which incentivizes states like Greece, Italy, Malta, and Cyprus to ignore boats in distress at sea and engage in unlawful pushbacks. A new “solidarity mechanism” will allow states to refuse to relocate people and instead pay for border fences, barbed wire, and surveillance.

In the three years since the European Commission proposed the Migration Pact, torturous negotiations have made the final product worse than feared. Member states are claiming wide powers of discretion in migration management at the expense of people’s rights.

Combined with the EU’s efforts to shift responsibility to neighboring countries like Libya, Tunisia, Turkey, and Egypt, the Migration Pact signals the bloc’s total disregard for the rights of people on the move and stands in stark contraction to the EU’s core values.

END

Het EU-migratiepact bevat regels voor een nieuw Europees asielsysteem en treedt in 2026 in werking.[1] In deze blog belichten we het voorstel voor een asielgrensprocedure (hierna: grensprocedure) die is vastgelegd in de nieuwe Asielprocedureverordening.

De asielgrensprocedure staat niet op zichzelf. Deze kan worden voorafgegaan door een screeningsprocedure maar ook gevolgd worden door een grensterugkeerprocedure. In de screeningsprocedure vindt zorgvuldige identificatie van de migrant[2] plaats. Daarna wordt deze verwezen naar de passende vervolgprocedure. Dat kan een herplaatsing zijn naar de verantwoordelijke lidstaat, een verwijzing naar een asielprocedure (een ‘gewone’ asielprocedure of een asielgrensprocedure) of naar een terugkeergrensprocedure.

Naast deze verplichte gronden zijn er in de Asielprocedureverordening een groot aantal gronden vastgelegd waarop de lidstaten de toepassing van de grensprocedure kunnen baseren. Deze gronden zien op kansloze asielverzoeken. Voorbeelden zijn asielverzoeken zonder asielmotieven en herhaalde asielverzoeken die volgen op eerdere verzoeken die zijn afgewezen. De asielaanvragen van onbegeleide minderjarige asielzoekers worden in de regel behandeld in de gewone asielprocedure tenzij er sprake is van redelijke gronden dat de minderjarige een gevaar vormt voor de nationale veiligheid/openbare orde of om die reden al eerder gedwongen is uitgezet. In dat geval moet de aanvraag van een minderjarige in de grensprocedure worden behandeld. De Asielprocedureverordening schrijft voor dat de behandeling van asielaanvragen van minderjarigen, al dan niet met gezinsleden, met voorrang moeten worden behandeld.

“Grote, sterke jongens, goed voor landarbeid”, zegt een stem terwijl twee mannen angstig om zich heen kijken. Een vinger wijst naar niet zichtbare omstanders. “Vierhonderd… Zevenhonderd…”, vervolgt de stem. Het zijn beelden gemaakt met een telefoon. Ze tonen de verkoop van slaven, in Libië, in augustus van dit jaar.

Het zijn deze beelden, die verslaggevers van CNN op het spoor brengen van een verontrustend verhaal: in Libië wordt op aanzienlijke schaal gehandeld in mensen. De Amerikaanse zender reist af naar Libië en ziet met eigen ogen hoe even buiten de hoofdstad Tripoli mensen als slaven verhandeld worden. Ze filmen de taferelen met een verborgen camera.

“Toen ze die mannen verhandelden, deden ze dat net alsof ze met vee handelden. Die mannen bouwden een sfeer alsof het om een paardenshow ging”, zegt CNN-verslaggeefster Nima Elbagir over de taferelen die zij aantrof in Libië. “Ik moest mezelf echt voorhouden: dit zijn mensen en dit is 2017.”

In een nieuw rapport levert Amnesty International opnieuw bewijs van schrijnende mensenrechtenschendingen in Libische detentiecentra. Mannen, vrouwen en kinderen die worden onderschept tijdens het oversteken van de Middellandse Zee en gedwongen worden vastgezet, ondergaan gruwelijke mishandelingen, waaronder seksueel geweld. De getuigenissen laten de verschrikkelijke gevolgen zien van Europa’s samenwerking met Libië op het gebied van migratie en grenscontrole.

Het rapport ‘No one will look for you’: Forcibly returned from sea to abusive detention in Libya toont hoe de rechten van vluchtelingen en migranten in Libië stelselmatig worden geschonden. De autoriteiten beloofden herhaaldelijk deze misstanden aan te pakken. Desondanks zag Amnesty International in de eerste zes maanden van dit jaar geen verbeteringen.

Gruwelijkheden blijven zich herhalen

Ook blijkt dat de Libische autoriteiten sinds eind 2020 twee omstreden detentiecentra officieel hebben overgenomen van milities. De afgelopen jaren hebben de milities hier honderden vluchtelingen en migranten gedwongen laten verdwijningen. De centra zijn nu officeel in gebruik van het Libische Directoraat voor de Bestrijding van Illegale Migratie (DCIM), een departement van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Maar in de praktijk zijn de milities er nog aan de macht. Amnesty sprak met overlevenden die in een van deze twee centra zaten. Zij verklaarden dat bewakers vrouwen onderwierpen aan seksueel geweld. De bewakers verkrachtten hen of dwongen hen tot seks in ruil voor voedsel of hun vrijheid.

‘Dit gruwelijke rapport werpt een nieuw licht op het lijden van mensen die op zee worden onderschept en teruggestuurd naar Libië. Daar worden ze onmiddellijk willekeurig opgesloten. Ze worden in die detentiecentra systematisch onderworpen aan marteling, seksueel geweld, dwangarbeid en andere vormen van uitbuiting’, zegt Diana Eltahawy, adjunct-directeur voor het Midden-Oosten en Noord-Afrika bij Amnesty International. ‘Ondertussen belonen de Libische autoriteiten de mensen die verdacht worden van het plegen van dergelijke schendingen met machtsposities en hogere rangen. Hierdoor bestaat het risico dat deze gruwelijkheden zich keer op keer blijven herhalen.’

Europese medeplichtigheid

‘Het rapport benadrukt ook de voortdurende medeplichtigheid van Europese staten die op schandelijke wijze de Libische kustwachten zijn blijven helpen’, zegt Diana Eltahawy. ‘Zij helpen bij het vangen van mensen op zee en het met geweld terugbrengen naar het helse vooruitzicht van detentie in Libië. Dit ondanks het feit dat ze heel goed weten welke verschrikkingen deze mensen zullen doorstaan.’

Amnesty roept Europese staten op om de samenwerking op het gebied van migratie en grenscontrole met Libië op te schorten. Deze week debatteert het Italiaanse parlement over de voortzetting van hun militaire steun aan de Libische kustwacht.

Aanhoudend misbruik

Amnesty sprak met 53 vluchtelingen en migranten die opgesloten zaten in officiële Libische detentiecentra. De autoriteiten beloofden eerder om de centra waar misstanden waren vastgesteld te sluiten, maar vergelijkbare misstanden gaan door in nieuwe of heropende centra. Zo verdwenen in het door een militie bestuurde Al-Mabani-detentiecentrum honderden mensen. Het centrum werd door het DCIM geïntegreerd in de officiële opvangstructuur voor vluchtelingen en migranten. Het bestuur is in handen van de voormalige directeur en staf van het gesloten Tajouri-detentiecentrum. Tajoura was berucht vanwege de martelingen en andere vormen van mishandeling die er plaatsvonden.

In de eerste helft van 2021 werden meer dan 7.000 op zee onderschepte mensen naar Al-Mabani gestuurd. Gevangenen die daar werden vastgehouden vertelden Amnesty dat ze te maken hadden met marteling en andere vormen van mishandeling, wrede en onmenselijke detentieomstandigheden, afpersing en dwangarbeid. Sommige meldden ook dat ze werden onderworpen aan vernederende en gewelddadige fouilleringen.

VERKRACHTINGEN

Het Shara’ al-Zawiya-centrum in Tripoli werd voorheen ook gerund door milities. Onlangs werd het een officieel DCIM-detentiecentrum. Het zou bedoeld zijn voor mensen in kwetsbare situaties. Voormalige gedetineerden verklaren dat bewakers vrouwen stelselmatig verkrachtten en dat sommige werden gedwongen tot seks in ruil voor hun vrijlating of voor essentiële zaken zoals schoon water.

Grace (niet haar echte naam) zei dat ze hard werd geslagen omdat ze weigerde aan zo’n eis te voldoen: ‘Ik zei [tegen de bewaker] nee. Hij gebruikte een pistool om me te slaan. Hij gebruikte een leren soldatenschoen… om me in mijn zij te trappen.’ Kijk hier naar het verhaal van Grace:

Pogingen tot zelfmoord

Twee jonge vrouwen in de faciliteit probeerden als gevolg van dergelijk misbruik zelfmoord te plegen. Drie vrouwen verklaarden ook dat twee baby’s die samen met hun moeders werden vastgehouden begin 2021 waren overleden. Bewakers hadden geweigerd hen naar het ziekenhuis te brengen voor noodzakelijke medische zorg.

Het rapport van Amnesty doet verslag van vergelijkbare patronen van mensenrechtenschendingen in zeven verschillende DCIM-centra in Libië. Gedetineerden in het centrum van Abu Issa in de stad al-Zawiya meldden dat ze geen voedzaam eten kregen, waardoor ze bijna verhongerden.

In Al-Mabani en twee andere DCIM-centra documenteerde Amnesty het onwettige gebruik van dodelijk geweld toen bewakers en andere gewapende mannen op arrestanten schoten. Daarbij vielen doden en gewonden.

‘Het hele netwerk van Libische detentiecentra voor migranten is verrot en moet worden ontmanteld’, zegt Diana Eltahawy. ‘De Libische autoriteiten moeten alle detentiefaciliteiten voor migratie onmiddellijk sluiten en stoppen met het vasthouden van vluchtelingen en migranten.’

Libische ‘reddingsmissies’ die levens in gevaar brengen

De door de EU gesteunde Libische kustwacht onderschepte tussen januari en juni 2021 ongeveer 15.000 mensen op zee en stuurde hen terug naar Libië tijdens wat zij omschrijven als ‘reddingsmissies’. Dat zijn er meer dan in heel 2020.

Geïnterviewden beschreven het gedrag van de Libische kustwacht stelselmatig als nalatig en beledigend. Overlevenden beschreven hoe Libische kustwachten hun boten opzettelijk beschadigden, in sommige gevallen tot kapseizen aan toe. In ten minste twee gevallen verdronken vluchtelingen en migranten daardoor. Een ooggetuige vertelden hoe de Libische kustwacht een rubberboot had laten kapseizen en het incident vervolgens met hun telefoons filmden in plaats van de mensen uit het water te redden. Meer dan 700 vluchtelingen en migranten verdronken in de eerste zes maanden van 2021 langs deze Middellandse Zeeroute.

DE AANWEZIGHEID VAN FRONTEX

Vluchtelingen en migranten vertelden Amnesty dat ze tijdens hun pogingen om de zee over te steken vaak vliegtuigen of schepen in de buurt zagen die hun geen hulp boden totdat de Libische kustwacht arriveerde. Frontex, de Europese grens- en kustwacht, voert boven de Middellandse Zee vluchten uit om boten van vluchtelingen en migranten op zee te detecteren. Sinds mei 2021 laat frontex ook een drone over deze route vliegen. Europese marineschepen hebben het centrale Middellandse Zeegebied grotendeels verlaten om te voorkomen dat ze boten van vluchtelingen en migranten in nood moeten redden.

Italië en andere EU-lidstaten verlenen de Libische kustwacht nog steeds materiële bijstand, waaronder speedboten. Ook werken zij aan de oprichting van een maritiem coördinatiecentrum in de haven van Tripoli. Dat wordt grotendeels gefinancierd door het EU-trustfonds voor Afrika.

Amnesty’s oproep aan Europese staten

‘Ondanks overweldigend bewijs van roekeloos, nalatig en onwettig gedrag door Libische kustwachten op zee en systematische schendingen in detentiecentra, blijven Europese partners de Libische kustwacht steunen om mensen met geweld terug te brengen naar de misstanden in Libië die ze ontvluchtten’, zei Diana Eltahawy.

‘Het is hoog tijd dat Europese staten de onverdedigbare gevolgen van hun acties erkennen. Ze moeten de samenwerking op het gebied van migratie en grenscontrole met Libië opschorten. Wat ze wél dringend moeten doen is een route naar veiligheid openen voor de duizenden die op dit moment in nood verkeren in Libië en dringend bescherming nodig hebben.’

RAPPORT AMNESTY INTERNATIONAL

”NO ONE WILL LOOK FOR YOU” FORCIBLY

RETURNED FROM SEA TO ABUSIVE DETENTION IN LIBYA

https://www.amnesty.nl/content/uploads/2021/07/12072021-Report-Libya-Forcibly-returned-from-sea-to-abusive-detention.pdf?x71015