NA 21 SEPTEMBER (3)/FASCISTEN, MEDIA, LINKS EN ”LINKS”
woensdag 25 september 2013
De PVV-actie van afgelopen zaterdag, met haar extreemrechtse symboliek, haar agressieve deelnemers, de opzichtig aanwezige kopstukken van allerhanden fascistenclubs, zou een schokeffect teweeg moeten brengen onder brede kringen. Dat is echter nauwelijks het geval. De mdia zwijgen de fascistische aspecten van het gebeuren vrijwel dood, en links springt bepaald niet in de alarmstand waar de situatie allang om schreeuwt. Het is nota bene Pechtold die openlijk de dreiging benoemt – een dreiging voor de groei waarvan ook hij echter mee verantwoordelijkheid draagt.
Nog even over zaterdag zelf, en met name over de PVV-show. Daarbij kwamen op het Koekamp 1.500, mogelijk zelfs 2.500, mensen bij een voor een manifestatie waar Wilders sprak. Antifascistische Onderzoeksgroep Kafka heeft in een uiotvoerig en van foto s voorzien stuk, de één na de andere neonazi en fascist onder de aanwezigen genoemd. Het stuk heet“Wilders maak nieuwe vrienden ” . Een enkel citaat: “Van elke extreemrechtse partij of organisatie die momenteel actief is in Nederland, van extremistische nationalisten tot radicale neonazi’s, was de aanhang aanwezig. Enkele organisaties hebben zich nadrukkelijk kunnen manifesteren en ook Vlaamse extremisten sloten zich hierbij aan. Van de meeste organisaties was de leiding en een belangrijk deel van het kader aanwezig.” Mensen brachten de Hitlergroet. Mensen zwaaiden met de Prinsenvlag – waar destijds de NSB mee wapperde. Het artikel legt verband met de “opvallende koerswijziging” waar de PVV toe is overgegaan: er wordt nu openlijk met Front National en Vlaams Belang, organisaties met een veel nadrukkelijker fascistisch karakter dan de PVV, samengewerkt, waar Wilders nog maar enkele jaren geleden met een grote boog om deze groeperingen heen liep.
Kafka omschrijft de waarde die de PVV-samenkomst voor extreemrechtse groeperingen en activisten had als: “Een plek om propaganda te maken voor hun eigen organisatie. Een plek om hun racistische ideeën te verspreiden. En een plek om zelfvertrouwen op te doen.” Dat laatste was merkbaar: groepjes extreemrechtse lui vielen eerst de AFA-manifestatie lastig, en probeerden daarna met wat meer mensen hetzelfde bij de actie “Het is genoeg”. Bij die tweede gelegenheid waren de fascisten er kennelijk in geslaagd om wat PVV-ers mee te nemen, want een handvol riep “PVV, PVV, PVV…” De extreemrechtse inslag van de PVV-actie was dus breder dan enkel de georganiseerde fascisten zelf. Nee, niet elke aanwezige op Wilders’ dagje uit was een fascist, of zelfs maar extreemrechts. Maar de manifestatie als geheel vertoonde een extreemrechtse dynamiek. Wat ik eerder naar voren bracht blijft van kracht: als extreem-rechts gedachtengoed samengaat met straatactie, dan is het fascisme wat we zien. En de schaal is verbijsterend. Antifascistische Actie AFA stelt in “Samenwerking extreem-rechts vraagt om serieuze tegenbeweging” , een sterk, waarschuwend artikel: “Ten eerste was dit met afstand de grootste extreem-rechtse manifestatie in Nederland in jaren. Daarnaast was het ook de meest brede. Neo-nazi’s van Blood en Honour demonstreerden gebroederlijk naast de meer traditionele PVV-aanhang. Mensen brachten de hitlergroet naast mensen die zichzelf voorheen waarschijnlijk als a-politiek hadden bestempeld.”
In de media was echter van die kanten van de PVV-actie weinig tot niets terug te vinden. DeNRC en de Volkskrant melden aanvaringen tussen linkse en rechtse actievoerders. Maar niets in hun internetberichtgeving van zaterdagavond over Hitlergroet en aanwezige nazi’s. Hetzelfde geldt voor Trouw. Is het de media ontgaan? ANP heeft door de Volkskrant gebruikte foto’s gemaakt op de Koekamp bij de Wilders-show. We zien onschuldig ogende ballonnen met “Pleuro Op” en “Genoeg is Genoeg”, wat Nederlandse vlaggen, en de Grote Leider zelf. Zijn de bruinhemdige aspecten de fotograaf aan de aandacht van verslaggevers ontsnapt? Of heeft de Volkskrant een selectie gemaakt en de openlijk fascistische symboliek daaruit welbewust weggelaten?
Volkskrant en NRC – en de meeste andere gevestigde media – vinden het kennelijk geen belangrijk nieuwsfeit als op een manifestatie van een grote – volgens peilingen de grootste – politieke partij nazi’s openlijk meedoen en mensen openlijk de rechterarm gestrekt houden. Gevestigde media laten daarmee na om een belangrijk aspect van die PVV-actie te belichten. Ze maken zich daarmee feitelijk medeplichtig aan de opkomst van extreem-rechts. Wie welbewust niet waarschuwt, wie welbewust naderend gevaar niet onder de aandacht brengt, werkt aan het gevaar immers mee. Er waren op dit beeld van een verzwijgende media enkele uitzonderingen. Omroep West bijvoorbeeld, en Den Haag FM. Beiden hadden al zaterdagavond een reportage onder de kop: “ ‘Neo-nazi’s op PVV-demonstratie’”. Met foto’s, onder meer van Hitlergroeten, en met verwijzing naar Kafka als informatiebron. Hadden andere media ook kunnen doen. Hebben ze niet gedaan. Schande. Misschien moet iemand de journalisten en redacteuren van Volkskrant en NRC eens uitleggen hoe het de vrijheid van de pers verging toen fascisten de macht namen.
De houding van gevestigde media is kwalijk maar helaas niet verbazend. De dag dat die media standaard een eerlijk, openhartig beeld van de sociale werkelijkheid geven moet ik nog meemaken. Ze zijn onderdeel van een gevestigde orde die zo ‘n eerlijk en openhartig beeld domweg niet tolereert, althans niet als regel. Verbijsterend is echter de houding van vrijwel geheel links. Een flink deel daarvan had diezelfde zaterdag een pittige demonstratie tegen bezuinigingen gehouden, waar ook waarschuwend tegen de Wilders-dreiging werd gemanifesteerd en gesproken. So far, so good.
Maar na afloop overheersten de triomfkreten en de ronkende praat. Verwijzingen naar de agressie van Wilders-betogers tegen linkse demonstranten konden er ook na afloop nauwelijks van af. Geruststellend werd vastgesteld dat de demonstratie in Amsterdam groter was dan de PVV-actie in Den Haag. Ik heb er al eerder op gewezen hoe betrekkelijk die ‘geruststelling’ is. Links brengt vijf a zes duizend mensen op de been, maar dat doet links wel vaker. Rechts brengt 1.500 tot 2.500 mensen op de been, vrijwel uit het niets. Stabilisatie, bescheiden groei wellicht, bij links, bliksemsnelle opmars van rechts. Dát zijn de verhoudingen.
Ik noem toch één voorbeeld, van een groepering die op zichzelf in woord, geschrift en daad – die leuke poster-actie uit 2008! – best een stevige staat van dienst heeft tegen de PVV-dreiging: de Internationale Socialisten (IS). Juist van hén zou je op dit front iets beters verwachten. Maar nee. Op maandag – men moest er eerst een nachtje over slapen, en toen nóg één – was er eindelijk een verslag van de demonstratie in Amsterdam , waarin ook naar de PVV-actie wordt verwezen. Ik citeer: “Op Wilders’ demonstratie, dezelfde dag in Den Haag, kwamen slechts 1.000 mensen opdagen. Dat was een heel andere gebeurtenis. Verschillende demonstranten brachten de Hitlergroet en droegen Prinsenvlaggen met zich mee, een geliefde vlag van de NSB.”
Een paar dingen vallen op. Eerst “slechts 1000 mensen”. Zelfs als dat getal zou kloppen, zou nog altijd gelden wat AFA stelt: de grootste demonstratie van dit type in jaren in Nederland, en dat kan links van de eigen demonstratie niet zeggen. Zelfs dan zou het punt gelden dat er van pijlsnelle groei van extreemrechts op straat sprake is. Zoals het er staat klinkt het echter bijna geruststellend: het waren er maar 1.000, en wij lekker met meer dan 5.000 …
Maar het getal verdient geen geloof! Ik hoop maar dat er een tikfout is gemaakt die over het hoofd is gezien, dat er 2.000 had moeten staan, of 1.500. Dit schrijft de Volkskrant: “De schattingen over de opkomst liepen uiteen van 1000 (politie) tot 2000 (PVV)” . Dat klinkt wat mij betreft als een opkomst van 1.500 want beide kanten zijn totaal onbetrouwbaar, dus tussen die cijfers ga ik niet kiezen. Het verslag vanuit de actie zelf – waar het IS-stuk via hyperlink naar verwijst! – sprak van “zo’n 1500 aanhangers” Kafka heeft het, in het eerder geciteerde stuk, over “enkele duizenden mensen” , Doorbraak sprak van “pakweg 2.500 honderd aanhangers”. Nérgens circuleert het aantal van 1000, behalve bij de politie! Of heeft de IS zelf lopen tellen op de Koekamp?
Dit ongeloofwaardig laag gekozen aantal demonstranten gaat samen met iets anders. Het stuk wijst op aanwezige nazi-symboliek. Maar het stuk zwijgt over het feit dat er in Den Haag ook door links actie werd gevoerd, onder meer door de AFA in een manifestatie die expliciet tegen de PVV-dreiging was gericht. Het stuk vertelt niet dat die linkse demonstranten zijn belaagd door uiterst rechtse agressievelingen, overduidelijk in het kielzog van de Wilders-show. Extreemrechtse opvattingen gingen er samen met beginnetjes van straatterreur, van openlijke intimidatie van tegenstanders. Volgens mij is daarmee het latente fascisme in en om de PVV manifest aan het worden, zelfs volgens criteria die in de door de IS voorgestane analyse van fascisme worden gehanteerd. Ik vind het zwijgen daarover – of het wegstoppen van een verwijzing ernaar in een linkje naar een externe bron, wat vrijwel op hetzelfde neerkomt – nalatig, net als de afwezigheid van IS-ers bij de AFA-manifestatie naar mijn mening nalatig was. Ja, ik ben kwaad. Hopelijk zijn er ook binnen de IS mensen op dit punt net zo kwaad, en kunnen zetenminste op dit specifieke punt het tij ten goede keren.
Het nieuwste stuk op de IS-website over Wilders en diens manifestatie is, wegens de waarschuwende toon en titel – “PVV-manifestatie is teken aan de wand” – , wel iets, maar niet heel veel, beter. Nog steeds geen melding van het intimiderende gedrag van Wilders-aanhangers tegen linkse mensen, nog steeds niets over die linkse mensen die letterlijk, en niet zonder risico, tegenover fascisten stonden. En de tolerantie van Wilders jegens nazi’s wordt nog altijd als deel van een ‘puur parlementaire’ strategie gezien. Binnenkort krijgen er mensen wellicht écht klappen van PVV-ers, en die zijn danook ‘puur parlementair’ van aard? Heel geruststellend allemaal…
Goed. Ik kalmeer, tijdelijk. Er is ook nog de gevestigde politiek, inclusief ‘links’. Vandaag is er Kamerdebat over de kabinetsplannen, en ook daar dreunt Bruine Zaterdag na. De SP – wiens aanvoerder Roemer tegen de demonstranten van zaterdag stoer zei: “Op mij en mijn partij kunnen jullie rekenen” , heeft vandaag een staaltje kwaadaardige partijpolitiek laten zien.Wilders diende een motie van wantrouwen tegen het kabinet in. De SP steunde die motie. Er is hier vrijwel sprake van een eenheidsfront vóór het fascisme, weer eens iets heel anders. Zeggen dat die steun alleen om de inhoud gaat – dat de SP om eigen redenen vindt dat het kabinet weg moet, en daarom de motie steunde – klinkt goed. Maar de politieke realiteit is dat de SP hiermee achter Wilders’ initiatief aan loopt.
En stel dat de motie een meerderheid had gekregen? Dan was het kabinet gevallen, en dat is op zichzelf leuk. Maar de boel staat niet ‘op zichzelf’. Degene die het gehate kabinet met zijn motie ten val had gebracht had niet Roemer geheten, maar Wilders. In de erop volgende verkiezingen zou de PVV de grootste kunnen zijn geworden, misschien op de voet gevolgd door de SP. Op naar het eerste kabinet Wilders-Roemer?! Op naar een kabinet Wilders-Rutte, maar nu met Rutte als aanhangsel? Misschien zou het anders zijn gegaan, misschien zouden de traditionele rivalen VVD en PvdA zich snel hebben hersteld, waarmee we na een Wedloop der Giganten een soort kopie van de huidige verhoudingen zouden hebben gekregen. Is dat wat Roemer wil? Is dat wat de achterban van Roemer wil? Kabinetten laten vallen om ze te vervangen dan andere kabinetten met een variant van hetzelfde beleid is sowieso al niet hoe je de wereld grondig verandert. Maar Wilders helpen een kabinet te laten vallen in tijden waar rechts en uiterst rechts parlementair zo sterk sterk is, en zich ook nog eens op straat begint te manifesteren, is spelen met vuur. Gelukkig is de opzet mislukt.
Ten slotte, heel eventjes, Pechtold. Die zei in zoveel woorden wat talloze anderen al drie dagen van de daken hadden kunnen schreeuwen maar niet deden: mijnheer Wilders, onder uw betogers waren nazi’s en nazi-uitingen. Neemt u daar afstand van, of niet? Uit de zeer geprikkelde reactie van de Grote Leider blijkt dat Pechtold daarmee een gevoelige plek raakt. En zijn vraag was ook een manier waarop de informatie over Hitlergroet en neonazi’s op de PVV-actie eindelijk eventjes in het middelpunt van de aandacht staat. Wilders ging meteen grof schimpen en schelden. Hem als “halve nazi” wegzetten, dat vond Wilders helemaal niet leuk. Afstand nemen deed hij nadrukkelijk niet; domweg ontkennen dat hij iets extreemrechts of zoiets was, dat hij met “dat soort idioterie” niets van doen had, daar liet hij het bij. Op de demonstratie was echter van afstand tot “dat soort idioterie” niets te merken, zoals Pechtold in wat andere bewoordingen vaststelde.
Het is natuurlijk vrij tragisch dat uitgerekend een Pechtold zo ‘n relatieve voltreffer plaatst, terwijl niemand anders zelfs maar in de buurt komt. Pechtold en zijn partij kan stoer praten tegen Wilders. Maar D66 propageert een snoeihard neoliberalisme, met ‘hervormingen’ van onder meer de arbeidsmarkt die in bepaalde opzichten verder gaan dan wat Rutte-Samson aan het doen zijn precies de sociale ellende die dit soort beleid teweeg brengt is nu juist de voedingsbodem van woede en frustratie waar de PVV van profiteert en op parasiteert. Terwijl Pechtold fulmineert tegen de symptomen, voedt hij tegelijk de oorzaken van de extreemrechtse kwaal. Dat maakt hem als antifascist nogal ongeloofwaardig.
Maar Wilders aanpakken door te wijzen op de openlijke nazi’s en nazi-symboliek in zijn achterban, is wél een goede methode. Zo zet je immers Wilders voor het blok: óf hij neemt afstand van nazi’s – en dan scheurt het eenheidsfront van nazi’s en gewone PVV-ers doormidden. Off hij doet dat niet – en dan wordt het makkelijker om gewone PVV-ers duidelijk te maken dat ze bij Wilders en zijn nazi-bondgenoten niets te zoeken hebben. In beide gevallen raakt de PVV en haar opmars enigszins ontregeld, en raakt Wilders in diskrediet. Maar het is een methode die niet vanuit het politieke establishment dient te komen, maar vanuit actieve antifascisten en hun bondgenoten in beweging en journalistiek. En het is een methode die we moeten combineren met het bestrijden van bezuinigingen – die voedingsbodem immers – , met strijd tegen racisme van staatswege, en met een meedogenloze stellingname tegen de het soort ongure mobilisaties waarvan we afgelopen zaterdag een begin hebben gezien.
Peter Storm
Opmerking, 26 september 2013, 0.08 uur: : eerst was dit eventjes nummer 4 in de “Na 21 september”-serie. Dat is teveel van deze narigheid, het is nummer 3. Dank, Eric voor je alertheid : )