EU’s Migration Pact is a Disaster for Migrants and Asylum Seekers
- EU-landen mogen in crisissituaties afwijken van de regels. Bijvoorbeeld als plotseling grote aantallen vluchtelingen naar de EU komen. Of als een EU-land kampt met een natuurramp of epidemie. Het moet de Europese Commissie dan vragen om af te mogen wijken van de asielafspraken en aantonen dat er sprake is van een crisis of overmacht.
Lees meer over de EU-maatregelen bij een migratiecrisis op de site van de Europese Raad.”
Respons op crisissituaties
De nieuwe verordening inzake crisis- en overmachtsituaties voorziet in passende procedureregels, afwijkingen
Het nieuwe instrument zou worden ingeroepen bij een massale toestroom van onderdanen van niet-EU-landen of staatlozen in een EU-land, en wel zo dat:
- het asiel-, opvang- of terugkeersysteem van een lidstaat niet meer kan functioneren
- de werking van het gemeenschappelijke Europese asielstelsel en het EU-migratiebeheersysteem ern
stig wordt verstoord
De lidstaten zouden de mogelijkheid krijgen om af te wijken van bepaalde regels, bijvoorbeeld inzake de registratie van asielverzoeken of de asielgrensprocedure. De nieuwe regels zijn van toepassing in situaties:
- met een massale toestroom van vluchtelingen in een of meer lidstaten
- waarbij migranten voor politieke doeleinden worden ingezet om de lidstaat van bestemming te overstelpen en te destabiliseren
- van overmacht, zoals een pandemie of een natuurramp
Voor deze uitzonderlijke maatregelen en andere solidariteitssteun is toestemming van de Raad vereist.
Maatregelen
Wanneer een lidstaat met een van de hierboven beschreven situaties wordt geconfronteerd, kan hij toestemming vragen om afwijkingen van de gemeenschappelijke procedures toe te passen of om gebruik te maken van solidariteitsmaatregelen.
De Commissie zal de situatie analyseren en, indien deze wordt bevestigd, een uitvoeringsbesluit van de Commissie tot vaststelling van de crisis- of overmachtsituatie aannemen. De Commissie kan ook een uitvoeringsbesluit van de Raad voorstellen.
Zodra de Raad dat besluit aanneemt, kunnen de desbetreffende afwijkingen
Termijnen
Om de druk op een EU-land dat te maken krijgt met een massale toestroom van asielzoekers te verlichten, kunnen afwijkende termijnen worden toegepast, bijvoorbeeld voor:
Afwijkingen
Als verdere uitzondering in crisissituaties kunnen de lidstaten dankzij de nieuwe maatregelen:
- de criteria voor de grensprocedure wijzigen, hetzij om het aantal verzoeken dat aan de grens wordt behandeld te verminderen, hetzij om het gebruik van de grensprocedure uit te breiden zodat alle verzoeken aan de grens worden behandeld, met speciale waarborgen voor kwetsbare groepen
- worden ontheven van hun (in normale omstandigheden geldende) verplichting om asielzoekers waarvoor zij verantwoordelijk zijn, terug te nemen uit een ander EU-land
Solidariteits- en ondersteuningsmaatregelen
Een lidstaat in een crisissituatie kan andere EU-landen om solidariteitsbijdragen vragen. Deze bijdragen zijn vergelijkbaar met die welke zijn overeengekomen in het kader van de nieuwe verordening asiel- en migratiebeheer:
Het algemene doel van deze maatregelen is ervoor te zorgen dat geen enkele lidstaat een onevenredige last moet dragen en dat alle lidstaten voortdurend bijdragen aan solidariteit.
Alleen als de herplaatsingsmaatregelen niet alle behoeften van een lidstaat dekken, worden compensaties verplicht. Daarbij neemt een ondersteunende lidstaat de behandeling van asielverzoeken van personen die zich op zijn grondgebied bevinden, maar die normaliter moeten worden teruggenomen door de lidstaat in crisis, op zich. Aangezien in crisissituaties alle behoeften moeten worden gedekt, kan het zijn dat een bepaalde lidstaat meer moet bijdragen dan zijn billijke aandeel, maar in dat geval is die lidstaat gerechtigd om dit in een later stadium te recupereren.
In tijden van crisis bestaat de rol van de EU-solidariteits
Versnelde procedure
Indien grote groepen verzoekers aankomen vanuit een specifiek land of een specifiek gebied van herkomst, en indien zij waarschijnlijk bescherming behoeven, kan de Commissie een aanbeveling aannemen voor de toepassing van een versnelde procedure.
Deze procedure maakt het mogelijk het persoonlijk onderhoud achterwege te laten en moet binnen minder dan 4 weken worden afgerond.
Werk aan het migratie- en asielpact
Op 4 oktober 2023 kwamen de lidstaten tot een onderhandelingsmandaat voor een verordening betreffende crisissituaties, inclusief situaties waarbij migranten worden geïnstrumentaliseerd, en overmacht op het gebied van migratie en asiel.
Op 20 december 2023 bereikten de Raad en het Europees Parlement een akkoord over deze nieuwe wetgeving voor uitzonderlijke omstandigheden, en over vele andere dossiers in het migratie- en asielpact.
Op 8 februari 2024 bekrachtigden de EU-lidstaten het in december bereikte akkoord over de verschillende wetgevingshandelingen, evenals de 3 wetten waarover Raad en Parlement in 2022 overeenstemming hadden bereikt. Ook keurden zij de geactualiseerde verordening over terugkeer naar de grens goed.
Op 14 mei 2024 keurde de Raad het migratie- en asielpact van de EU goed.
- Migratiebeleid: Raad spreekt mandaat af voor EU-wetgeving over crisissituaties (persmededeling, 4 oktober 2023)
- Raad en Parlement bereiken doorbraak bij hervorming EU-asiel- en migratiestelsel (persmededeling, 20 december 2023)
- Crisis- en overmachtverordening, 9 februari 2024
- Raad keurt EU-migratie- en asielpact goed (persmededeling, 14 mei 2024)