[55]
“The undeclared goal of the successive waves of illegal immigration is to consider Tunisia a purely African country that has no affiliation to the Arab and Islamic nations,”
ALJAZEERA
TUNISIA’S SAIED SAYS MIGRATION AIMED
AT CHANGING DEMOGRAPHY
22 FEBRUARY 2023
Rights activists criticise the president’s comments, say they are intended to ‘create an imaginary enemy’.
President Kais Saied has alleged that undocumented immigration from sub-Saharan African countries is aimed at changing Tunisia’s demographic composition, drawing criticism from human rights activists.
His comments during a meeting of the National Security Council on Tuesday followed the arrests of dozens of migrants this month in a crackdown.
“The undeclared goal of the successive waves of illegal immigration is to consider Tunisia a purely African country that has no affiliation to the Arab and Islamic nations,” Saied said, adding that the influx of irregular migrants must quickly be ended.
He added that unnamed parties had over the past decade settled African migrants in Tunisia in return for money, according to comments published by the presidency online.
Activists, who had this week already condemned what they call hate speech directed at African migrants, said the president’s comments were racist.
“It is a racist approach just like the campaigns in Europe,” Romdhane Ben Amor, spokesperson for the Tunisian Forum for Economic and Social Rights, was quoted as saying by Reuters news agency.
“The presidential campaign aims to create an imaginary enemy for Tunisians to distract them from their basic problems.”
Heavily indebted Tunisia is in the grip of a long-running economic crisis, with thousands of trade unionists last week protesting across the country over worsening economic woes and the arrest of a top union official.
The president is also engaged in an escalating confrontation with critics who accuse him of a coup for shutting down parliament and seizing most powers in 2021, and police have this month detained many leading opposition figures.
Saied has said his actions were legal and necessary to save Tunisia from chaos.
Tunisia is a major transit point for migrants and refugees seeking to cross the Mediterranean to Europe, including growing numbers of both Tunisians and people from other African countries.
Black Tunisians have a long history in the country, making up 10 percent to 15 percent of the population, and rights groups have said the country has not done enough to address racism.
EINDE ARTIKEL
THE GUARDIAN
TUNESIA’S PRESIDENT CALLS FOR HALT TO
SUB-SAHARAN IMMIGRATION AMID
CRACKDOWN ON OPPOSITION
Kais Saied claims migrants are part of campaign to make country ‘purely African’ in move critics say is to distract from economic crisis
Tunisia’s president, Kais Saied, has told a meeting of security officials that migrants are part of a wider campaign to change the demographic makeup of the country and make it “purely African”.
The president’s comments come alongside an extensive crackdown on critics and opposition figures in a campaign that human rights groups, including Amnesty International, have labelled a witch-hunt.
Addressing Tunisia’s national security council on Tuesday, Saied called for urgent action to halt the flow of sub-Saharan migrants into the country. “The undeclared goal of the successive waves of illegal immigration is to consider Tunisia a purely African country that has no affiliation to the Arab and Islamic nations,” he said, going on to accuse unnamed parties of complicity in a “criminal arrangement made since the beginning of this century to alter the demographic structure of Tunisia”.
Saied’s speech has sparked alarm in a country that prides itself on being welcoming to foreigners.
A public meeting on Wednesday night in Tunis, called in response to the president’s comments, heard testimonies from migrant families being evicted from their homes, children in nurseries being seized by officials and raids on entire neighbourhoods. Many migrants have also reported not venturing outdoors for days for fear of arrest or detention.
Outside the meeting, where participants had spilled out into the corridor, Saadia Mosbah, president of the anti-racism association Mnemty, said: “We are Tunisians and the security of Tunisia and its sustainability is our business, too”
Aesat, Tunisia’s largest union for sub-Saharan students, also issued a statement, calling on members to leave their houses only when necessary and to carry documentation.
The little-known Nationalist party has been campaigning in recent weeks for the authorities to identify and expel undocumented migrants from the country. The message was gaining momentum before being adopted by the president.
Saied’s rhetoric around demographic change has little historical grounding in Tunisia, though it has won him praise from the French far-right politician Éric Zemmour.
“It is a racist approach, just like the campaigns in Europe,” Romdhane Ben Amor, spokesperson for the Tunisian Forum for Economic and Social Rights (FTDES), was reported as saying by Reuters. “The presidential campaign aims to create an imaginary enemy for Tunisians to distract them from their basic problems,” he said.
Tunisia’s vulnerable migrant community is the target for Saied, who has labelled his opponents traitors and terrorists, and on several occasions has accused critics of conspiring to assassinate him.
As well as more than a dozen opponents detained over the past two weeks, police are also reported to have arrested two other critics of the president: the leader of the Republican party and prominent opposition figure Issam Chebbi and Chaima Issa, an activist who took part in the 2011 revolution. Police are searching for a further opponent, Jaouhar Ben M’barek.
Many observers see the president’s campaign as an attempt to distract people from the problems of daily life and the state of the Tunisian economy and to deflect anger from his own role since he suspended the country’s fractious parliament in July 2021.
Many staple foodstuffs, such as coffee, sugar and rice – all subsidised by the government – have largely vanished from supermarkets as the government struggles to pay subsidies. Meanwhile, Saied’s relations with Tunisia’s powerful general trade union, the UGTT – not helped by his deportation of the head of the European Trade Union Confederation, Esther Lynch, who was speaking at one of its rallies – have become strained as the president and his cabinet, who are negotiating a fresh IMF bailout, consider ending energy and food subsidies, which is likely to hit the poorest workers hard.
Despite the government’s increasingly draconian rule, Tunisia’s opposition remains splintered. On 14 January, anniversary of the ousting of President Zine El Abidine Ben Ali during the 2011 revolution, there were also protests against Saied’s rule in the centre of the capital, Tunis, and its outskirts.
END OF THE ARTICLE
[56]
ZIE NOTEN 53 EN 54
[57]
VOOR EU-LIBIE DEAL
ZIE NOTEN 6 T/M 21
[58]
ALJAZEERA
SO THIRSTY THEY DRANK SEAWATER: THE REFUGEES TUNISIA
PUSHED OUT
10 JULY 2023
More than 1,000 people were bussed to the borders with Libya, Algeria – and left with no food, water, shelter or way out.
Tunis, Tunisia – Hundreds of Black men, women and children forcibly expelled from the port city of Sfax remain trapped in the heavily secured “no man’s land” between Libya and Tunisia.
Footage shot by Al Jazeera, the only media organisation to reach the isolated group, reveals the pitiful sight of hundreds of people languishing on the coast between the armed forces of both states.
The refugees and migrants on the beach showed reporter Malik Traina deep wounds they said had been inflicted by Tunisia’s security services.
Others, who said they had been trapped for up to six days, reported being so thirsty they were driven to drink seawater.
Tunisian President Kais Saied has said the hundreds of refugees and migrants are being treated well in line with the country’s values.
Tensions explode in Sfax
Tensions have been growing for some time between Sfax residents and the mostly irregular Black refugees and migrants drawn to the city and the chance of a boat to Europe.
Racially motivated attacks on the vulnerable population had been reported with increasing frequency, and on Tuesday, officials announced the death of a local man, 41-year-old Nizar Amri, who was said to be involved in the attacks on the Black refugees and migrants.
Amri’s death and social media footage of his bleeding body prompted a wave of violence across the city so intense that one witness described it as “like civil war”.
In the hours and days following Amri’s killing, for which three men from Cameroon were arrested, legions of Black people flooded the railway and louage (shared taxi) stations to escape the city.
Security services forced a reported 1,200 Black refugees and migrants onto buses and deposited them – without food, water or protection against the sun – on the desert borders between Tunisia and its neighbours Algeria and Libya.
The actual number of expelled people may be far higher.
“The Tunisian authorities, who have contributed to fuelling hatred against Black migrants, have deliberately endangered hundreds by abandoning them in the desert at the border with Libya,” Salsabil Chellali, a researcher and director of Human Rights Watch (HRW) in Tunisia, told Al Jazeera.
“Under the pretext of ‘helping them’ after the violence they suffered in Sfax, they are proceeding to arbitrarily arrest and collectively expel them. It’s urgent to help them, it’s a matter of life and death,” she added.
Abused by both sides
There were many reports of sexual assault, rape and physical assault among the expelled people. Voicemails sent by the trapped individuals to HRW tell of brutal assaults.
“They broke the feet of two young immigrants, and they broke the mouth of a woman,” one said, “They took out … tore out all her teeth with an iron bar. They hit the woman in the mouth.”
Another said that, while limited support had come from individuals who brought some food and water from the Libyan side of the border, nothing had been received from Tunisia.
Al Jazeera has not been able to independently confirm any of these reports.
According to the account of one man interviewed by HRW, a woman and her infant died in childbirth. The rights organisation also said six of the individuals expelled are asylum seekers registered with the UNHCR.
Others interviewed by HRW told of being attacked by Libyan men, some in uniform.
The migrant charity group Alarm Phone tracked two groups of more than 100 individuals to the Algerian border, where they told of police having taken their mobile phones and money before depositing them in the desert.
According to Alarm Phone, the groups had splintered, with some telling the NGO that they had walked about 100km (62 miles) in the desert without water and were lost. Three had been left behind.
Rights groups, including the legal advocacy group Avocats Sans Frontières (ASF), have slammed the move by the Tunisian state as illegal, breaching provisions mandated by both the United Nations and the African Union, launching an open letter calling upon the government to reconsider and immediately reverse course.
Speaking to Al Jazeera, Zeineb Mrouki, of ASF’s Tunis office said: “These evictions are obviously illegal, violating the principle of nonrefoulement and the prohibition of collective expulsions.”
Continuing, “Migrants should not be returned to situations of destitution or inhospitable conditions, where their safety or human rights would be threatened,” she said in French, citing conditions within the militarised zone.
Conspiracy and blaming the ‘other’
Since February, anecdotal accounts of racist abuse by Black Tunisians as well as Black people present in Tunisia for various reasons have increased dramatically.
Mickey, from Guinea, described receiving racist abuse on a near-daily basis. A woman next to him, who did not give her name, said simply: “They call me ‘slave’.”
The uptick in abuse has been traced back to an extraordinary racial broadside by President Kais Saied against irregular Black migrants within Tunisia, accusing them of bringing “all the violence, crime, and unacceptable practices” that were symptoms of a criminal plan designed to “change the demographic make-up” of the country.
The tumult of violence that followed led to several African governments airlifting their citizens to safety and international rebukes for Saied. Despite furious diplomatic backpedalling, the overt racism legitimised by the president’s speech across parts of Tunisian society has proven hard to contain.
Saied’s fixation on racially charged conspiracy theories was on show again in his reaction to the events in Sfax where, he said, it was criminal networks that were deliberately drawing migrants, not the social media groups and word of mouth mentioned by those Al Jazeera spoke to.
And despite the harrowing accounts coming from the borders, Saied has insisted that the rights of asylum seekers and migrants are being respected in line with Tunisia’s values, “contrary to what colonial circles and their agents advocate”.
The president did give permission to the Tunisian Red Crescent and other humanitarian workers to enter the militarised zone and help the trapped migrants on July 9 – a week after the expulsions reportedly began.
Footage shared by HRW appeared to show Red Crescent medics providing immediate first aid and some food and water, then leaving the group in place, awaiting some kind of negotiated route out.
Tanking economy, rising hatred
Observers say that racist sentiment has risen in Tunisia as its economy deteriorated, with the link between the tanking economy and migration long acknowledged.
“They are taking our jobs, they are starting problems, starting violent actions. This is all happening because of the sub-Saharans,” an 18-year-old in Sfax told Al Jazeera.
Many of the irregular Black refugees and migrants arrive with little or nothing, subsequently finding themselves living in the country’s poor neighbourhoods, placing additional stress on the competition for resources.
Tunisia’s ingrained unemployment, one of the principal causes of its revolution in 2011, remains stubbornly high at about 15 percent.
Subsidised staple goods, such as vegetable oil, sugar and coffee, are in increasingly short supply as government funds dwindle.
Tap water, considered one of the basics of life, is currently rationed, as drought, climate change and a creaking infrastructure all conspire to produce shortages.
Across Tunisia, there is a growing fear of the future and uncertainty over the present, which seem to be feeding into the racist attacks meted out with haphazard savagery to the irregular Black migrants fleeing unspeakable hardships of their own.
Seeming to address these shortages is a significant aid package from the European Union, valued at more than 1 billion euros ($1.07bn).
While much of this is intended to support Tunisia’s wider economy, European Commission President Ursula von der Leyen specified a priority tranche of 100 million euros ($107m) for keeping refugees and migrants from Europe’s shores.
Among the operations mentioned were border management, search and rescue, anti-smuggling and returns that were “rooted in respect for human rights”.
How far Tunisia is willing to go to meet those undertakings remains to be seen.
EINDE ARTIKEL
”Zo werden vorige week honderden Afrikaanse migranten die in de hoofdstad Tunis verbleven, opgepakt door de Tunesische autoriteiten en gedumpt in de woestijn. “Dat is een soort niemandsland aan de grens met Libië”, legt correspondent Koens uit. “Ik moet benadrukken hoe inhumaan dat is, zo midden in de woestijn zonder voorzieningen.”
”De ngo Human Rights Watch plaatste foto’s en video’s op Twitter van mensen, onder wie ook kinderen en zwangere vrouwen, die door Tunesische veiligheidstroepen zouden zijn verdreven naar de woestijn. De temperatuur in dat gebied kan makkelijk oplopen tot 40 graden of hoger. In een video vraagt een man dringend om water. “Help ons, we gaan dood.”
RTL NIEUWS
MIGRANTEN GEDUMPT IN DE WOESTIJN: 5
GEVOLGEN VAN DE MIGRATIEDEAL
18 JULI 2023
De migratiedeal met Tunesië zou de asielstroom naar Europese landen moeten verminderen. Maar volgens deskundigen wordt het leven van de kwetsbare migranten nu nog zwaarder. Er wordt gevreesd voor inhumane situaties, zoals mensen die zonder water gedumpt worden in de woestijn. Vijf gevolgen van deze deal.
De deal, die zondag is gemaakt, houdt in dat Tunesië maatregelen neemt om de oversteek van migranten naar Europa te stoppen. Tunesië is een van de belangrijkste landen in Noord-Afrika waarvandaan migranten vertrekken. Maar het land heeft geen asielprogramma en staat er daarnaast om bekend mensenrechten te schenden. Wat staat er nu te gebeuren? RTL Nieuws sprak met deskundigen.
1. (Tijdelijk) minder migranten naar Europa
Dat is het doel van de afspraak: minder migranten naar Europa. Voor een bedrag van ongeveer 1 miljard euro zegt Tunesië de vluchtelingenstroom een halt toe te roepen. Dat zou betekenen dat migrantenboten uit het water moeten worden gehaald voor ze Europa hebben bereikt. Maar, zo zegt RTL-correspondent Olaf Koens: “Er zit een verschil tussen wat op papier is afgesproken, en de realiteit op de grond.”
Volgens Koens zijn er zóveel migranten en zóveel boten per dag, dat de Tunesische kustwacht dat helemaal niet aankan. “De meeste boten worden niet tegengehouden, het zijn er te veel.” Daarnaast zegt Koens dat de meeste migranten bijzonder gemotiveerd zijn toch te vertrekken, omdat zij moeten vluchten voor vreselijke omstandigheden. “Ze weten dat ze niet welkom zijn in Europa, maar zullen de oversteek blijven maken. Met of zonder deal.”
2. Vluchtelingen komen vast te zitten aan de grenzen van Europa
De laatste jaren is de overtocht vanuit Tunesië naar Lampedusa, het meest zuidelijke eiland van Italië, erg bekend. Migratie-expert aan de Universiteit van Utrecht Ilse van Liempt vreest dat mensen daar in vluchtelingenkampen vast komen te zitten. Ze ziet op het eiland de overeenkomsten met de situatie op het Griekse eiland Lesbos, waar een aantal jaren terug juist de meeste migranten aankwamen.
Destijds konden mensen op Lesbos niet worden teruggestuurd naar Turkije, hoewel dat wel afgesproken was in de Turkije-deal, eenzelfde soort migratiedeal die de EU sloot in 2016. Vluchtelingen werden ook niet opgenomen in andere Europese landen. En dus zaten duizenden mensen vast op het eiland in een groot kamp onder erbarmelijke omstandigheden. “Het verbaast me dat er weer een migratiedeal is gemaakt terwijl we weten dat de Turkije-deal een ramp was”, zegt Van Liempt. Ze vreest dat Lampedusa straks het nieuwe Lesbos wordt.
3. Migranten in Tunesië worden verdreven of gedumpt
Tunesië beweert het migratieprobleem te zullen aanpakken bij de bron: de mensensmokkelaars en het grensbeheer. Maar vluchtelingenorganisaties vrezen vooral dat migranten zelf de dupe worden van de deal. Zo werden vorige week honderden Afrikaanse migranten die in de hoofdstad Tunis verbleven, opgepakt door de Tunesische autoriteiten en gedumpt in de woestijn. “Dat is een soort niemandsland aan de grens met Libië”, legt correspondent Koens uit. “Ik moet benadrukken hoe inhumaan dat is, zo midden in de woestijn zonder voorzieningen.”
De ngo Human Rights Watch plaatste foto’s en video’s op Twitter van mensen, onder wie ook kinderen en zwangere vrouwen, die door Tunesische veiligheidstroepen zouden zijn verdreven naar de woestijn. De temperatuur in dat gebied kan makkelijk oplopen tot 40 graden of hoger. In een video vraagt een man dringend om water. “Help ons, we gaan dood.”
En gisteren was het weer raak: toen haalde buurland Libië een groep Afrikaanse migranten uit het woestijngebied aan de grens, onder wie ook weer vrouwen en kinderen. Een van hen vertelde tegen persbureau AP dat de Tunesische autoriteiten al hun bezittingen hadden afgepakt en hen hadden gedropt zonder water, eten en onderdak.
“Het wordt steeds minder zichtbaar wat er nu met migranten zal gebeuren. En dat is een effect van ons beleid”, aldus migratiedeskundige Van Liempt. “We zijn in Europa daarom medeschuldig aan de mensenrechtenschendingen die daar plaatsvinden.”
4. Migranten pakken een andere route
Het zou ook kunnen dat migranten op den duur een andere route zoeken vanuit een ander land. “De deal wordt nu gepresenteerd als een manier waarop migratie gecontroleerd kan worden. Maar we weten uit onderzoek dat een muur bouwen op één plek niet betekent dat mensen geen weg meer weten te vinden”, legt Van Liempt uit.
De route zal zich daarom verplaatsen, denkt correspondent Koens. “Dat kan binnen Tunesië, naar een andere kust. Of mensen verplaatsen zich richting Algerije, Libië of Marokko.” Ergens waar ze minder worden tegengewerkt.
5. Meer migratiedeals
In dat laatste geval zouden er meer deals met Noord-Afrikaanse landen kunnen volgen. Maar volgens de deskundigen zou dat nog steeds niet helpen om migratie naar Europa terug te dringen. “Het probleem moet aangepakt worden bij de oorzaak, er moeten goede asielsystemen komen”, stelt migratie-expert Van Liempt.
RTL-correspondent Koens sprak vorige week nog met migranten en mensensmokkelaars in Tunesië. Hij denkt dat door de migratiedeal niets zal veranderen. “De smokkelaar die ik sprak maakte zich totaal geen zorgen om een strengere migratiepolitiek”, zegt Koens. “Er zijn zoveel migranten en zij blijven de oversteek maken. Migratie is niet met een deal te stoppen. Want waar een wil is, is een weg. En waar een weg is, is een smokkelaar.”
EINDE ARTIKEL RTL NIEUWS
”Tegen middernacht stormde plotseling de huisbaas binnen. “We moesten ons huis uit. Meteen. Er was geen tijd om onze spullen bij elkaar te zoeken.” Buiten dreven politieagenten het vijftal naar een groot plein waar enkele tientallen andere zwarte migranten zaten en lagen, bij elkaar beschutting zoekend. Buurtbewoners sloegen met stokken en gooiden met stenen.
Twee grote bussen arriveerden. Meer politieagenten naderden het plein. “Ze zouden ons in het centrum van de stad in veiligheid brengen”, vertelt Khalifa. Pas tegen het ochtendgloren, in een zee van zon, stapten ze geradbraakt en dorstig de voertuigen uit.”
”“Ik zag een vieze zandvlakte en twee boompjes. Een haag van soldaten. ‘Hier met jullie telefoons, geld en papieren’, schreeuwden ze.”
Overleven in de woestijn
Ongeveer een week overleefden de vijf Gambiaanse jonge mannen in het zand. Ze zochten verkoeling in de zee, schuilden onder de boompjes en bleven uit de buurt van de militairen met hun geweren, stokken en traangas. “Soms lukte het ’s nachts om flessen water te halen in Ras Ajdir, vlak bij de Libische grens.”
TROUW
AFRIKAANSE MIGRANTEN WILLEN TERUG NAAR HUIS: ”WE HEBBEN ALLEMAAL SPIJT,
DE OFFERS ZIJN TE GROOT”
4 AUGUSTUS 2023
Thuis keek niemand van hun plan op: werk zoeken in Europa. De vijf jonge Gambianen zouden, zoals ze onderling zeggen, de back way nemen – een illegale route vanuit Tunesië naar Europa. Maar nu zijn ze vrijwillig terug in Gambia.
Die avond was het broeierig heet in Sfax. De straten kwamen laat tot leven, maar de sfeer in de Tunesische havenstad voelde gespannen, bijna unheimisch. Khalifa Jawla (20) hing met zijn vier huisgenoten, die net als hij in de voorbije maanden uit West-Afrika waren aangekomen, wat rond in hun bij elkaar geïmproviseerde woonkamer aan de Route de Mahdia.
Tegen middernacht stormde plotseling de huisbaas binnen. “We moesten ons huis uit. Meteen. Er was geen tijd om onze spullen bij elkaar te zoeken.” Buiten dreven politieagenten het vijftal naar een groot plein waar enkele tientallen andere zwarte migranten zaten en lagen, bij elkaar beschutting zoekend. Buurtbewoners sloegen met stokken en gooiden met stenen.
Twee grote bussen arriveerden. Meer politieagenten naderden het plein. “Ze zouden ons in het centrum van de stad in veiligheid brengen”, vertelt Khalifa. Pas tegen het ochtendgloren, in een zee van zon, stapten ze geradbraakt en dorstig de voertuigen uit.
“Ik zag een vieze zandvlakte en twee boompjes. Een haag van soldaten. ‘Hier met jullie telefoons, geld en papieren’, schreeuwden ze.”
Overleven in de woestijn
Ongeveer een week overleefden de vijf Gambiaanse jonge mannen in het zand. Ze zochten verkoeling in de zee, schuilden onder de boompjes en bleven uit de buurt van de militairen met hun geweren, stokken en traangas. “Soms lukte het ’s nachts om flessen water te halen in Ras Ajdir, vlak bij de Libische grens.”
Al die beelden van begin juli komen terug, nu Khalifa met zijn vier leeftijdsgenoten de tijd doodt in het zaaltje van de witte ommuurde villa van de lokale hulporganisatie Enfant de La Lune, in Médenine, Zuid-Tunesië. Vijf magere, opgeschoten jongens met vale T-shirts en een korte of lange broek, op slippers of blote voeten. Het zijn de enige bezittingen die ze nog hebben. Hun mechanismen staan op overleven. Aan emoties, duidingen, reflecties of toekomstplannen komt niemand toe. Eerst het verhaal bij elkaar rapen.
Enkele dagen na hun uitzetting naar de militair bewaakte bufferzone bij buurland Libië berichtte nieuwszender Al Jazeera over 1200 zwarte migranten bij de Algerijnse en Libische grenzen. Snel daarop haalde het Tunesische Rode Kruis de groep van Khalifa, in totaal 650 mensen, naar opvangcentra in de buurt van Médenine. Samen met 25 andere West-Afrikaanse jonge mannen die terug kunnen en willen naar hun geboorteland, verblijven zij zolang in het – tijdelijk heropende – Maison des Jeunes (een soort jeugdherberg) op enkele kilometers van Enfant de La Lune.
De jongens moesten er zelf achterkomen hoe de wereld van illegale migratie werkt
Hoe ze zich erdoor heen hebben geslagen, valt nu niet te zeggen. “We hielpen elkaar”, herinnert Khalifa zich. Of er door de gebeurtenissen vriendschappen zijn ontstaan evenmin. De vijf kennen en herkennen elkaars verhalen, maar reageren niet, vallen de ander niet bij. Alsof ze zichzelf vacuüm hebben verpakt.
Van Sfax wist Khalifa alleen dat er smokkelbootjes zijn en dat de afstand tot het Italiaanse eiland Lampedusa minder dan 200 kilometer is. Hij moest er zelf achter komen hoe die wereld in elkaar zit en hoe hij zich erin moest gedragen. Dat lukte. Hij liep door de stad, informeerde bij ‘broeders’ en vond toen een slaapplaats voor 50 dinar, ongeveer 14 euro per maand. Een woonkamer en een slaapkamer met nog vier andere mannen. “Een broeder inde de huur bij ons en betaalde dat aan de huisbaas.”
Zijn vrienden wezen aan waar je heen moest voor werk. “Je gaat elke ochtend naar een bepaalde plek. Soms kun je ergens aan de slag op een bouwterrein, soms niet. Een dag werken levert iets van 25 dinar (ongeveer 7 euro, red.) op.” Zo verdiende hij de reis voor de overtocht met een smokkelboot bij elkaar. Twee keer scheepte Khalifa in op een metalen bootje, twee keer zette hij binnen enkele uren weer voet aan de Tunesische wal. “Politie haalde ons van zee. De tweede keer waren we al buiten de territoriale wateren.”
In Sfax kost een clandestiene bootreis tussen de 300 en 450 euro
Cijfers van het Italiaanse ministerie van binnenlandse zaken laten zien dat Tunesië dit jaar zijn buurland Libië inhaalde als belangrijkste land van vertrek. Sinds begin dit jaar bereikten al zo’n 35.000 mensen de Italiaanse kust via de Tunesische stranden. In dezelfde periode vorig jaar ging het nog om ruim 6300 aankomsten. Net als Khalifa werden dit jaar tienduizenden, vooral Afrikaanse, migranten onderweg door de Tunesische autoriteiten tegengehouden.
Achter dit cijfer gaat het grote verhaal van de internationale mensensmokkel schuil. In Sfax worden clandestiene bootreizen voor tussen de 300 en 450 euro aangeboden. Passeurs, mensensmokkelaars, zijn vaak zelf afkomstig uit een ander Afrikaans land en daarom nauwelijks thuis in de Tunesische wateren. Hun boten zijn van metaal, goedkoper dan hout, maar stukken minder stabiel. Dit alles zorgt voor spanningen en conflicten tussen smokkelaars en een soort parallelle wereld van passanten. De situatie is uit de hand gelopen, vinden de inwoners van Sfax.
“Agressief”, noemt Ababacarr Fatty (20), van alle vijf het meest uitgesproken, het gedrag van de Tunesiërs. Hij spreekt het beste Engels en werpt zichzelf op als woordvoerder. “Waarom?”, gaat hij verder. “Alleen onze huidskleur is anders!” Begin juni bereikte hij Sfax waar hij Khalifa per toeval ontmoette.
‘Zwarte migranten brengen ziektes’
Eind juni liep het uit de hand. Toen trof de regionale directeur gezondheidszorg in Sfax 69 gevallen van tuberculose aan, waaronder 55 bij mensen uit landen uit Sub-Sahara-Afrika.
Een bewijs te meer dat “zwarte migranten ziekten veroorzaken en een gevaar voor de bevolking zijn”, concludeerden de aanhangers van de steeds populairdere Tunesisch Nationalistische Partij. De Tunesische president Kais Saied verdedigt dezelfde theorie.
Avonden achtereen gingen de bewoners van Sfax de straat op om te demonstreren tegen de aanwezigheid van de migranten. “Messen, hamers en stokken hadden ze bij zich”, vertelt Ababacarr. Hij laat een wond op zijn been zien. Opgejaagd door dit geweld stak een migrant een Tunesiër dood. “Moorden mag natuurlijk nooit”, zegt Ababacarr, “maar we zijn niet allemaal criminelen. We zijn alleen op zoek naar werk. We hebben de leeftijd om aan onze toekomst te werken.”
Een reis in vele etappes
De zoektocht naar werk motiveerde de jongemannen om de back way, Gambiaans jargon voor illegale migratie, te nemen. In een paar weken of maanden trokken ze dwars door West-Afrika en Algerije, per bus, te voet en met four-wheel drives. Ze kropen door woestijnzand, sprongen over hekken, verscholen zich onder bomen, omzeilden landmijnen en werden opgepakt en teruggebracht door grenswachten.
“De eerste etappe is de busreis van Gambia naar Bamako, Mali”, vertelt Ababacarr, bijna alsof hij de Dakar-rally aanprijst. “Drie dagen, dwars door Senegal, voor ongeveer duizend Gambiaanse Dalasi, zo’n 15 euro”.
We googelen de kaart van Mali op de telefoon van de verslaggever erbij: Bamako, Timboektoe, Inafar. Algerije: Bordj Omar Driss. Tunesië: de Hazoua-woestijn, Nefta of Kasserine, Sfax.”
De 20-jarige Ousman Njie is de enige van de groep die een andere route koos. Hij reisde via Mauritanië en Algerije naar Tunesië.”
Regel nummer 1: autoriteiten en grenswachten uit de weg gaan. Nooit opvallen. “Zijpaden nemen en niet met meer dan twee personen reizen”, doceert Ababacarr. “Hoelang je erover doet, hangt af van het geld. Onderweg werk je om geld te verdienen voor de volgende etappe.”
‘De woestijn leek wel een vuurzee’
Zo deed de stille Abourahman Ceesay (20) acht maanden over Mali. “De woestijn was grenzeloos en heet. Het leek wel een vuurzee.” Pas na zeven maanden had hij genoeg geld bij elkaar gewerkt voor ‘een ticket’, een rit in een fourwheeldrive die mensen illegaal de grens met Algerije over smokkelt. “Je moet plat liggen”, doet hij voor. “Als ze je vinden sturen ze je terug.” Dat gebeurde hem twee keer. De derde keer bereikte hij Algerije.
Nfarly Fatty (30, geen familie van Ababacarr) herinnert zich vooral de woestijn van Algerije. Hij hield zich er enkele weken verscholen, ontweek de patrouillerende autoriteiten en haalde zo de grensstreek met Tunesië. Vier keer slingerden de grenswachten hem terug de woestijn in. De vijfde keer haalde hij Tunesië. “Overdag lig je stil en verstopt. ’s Nachts probeer je de grens over te sluipen.”
Waren ze maar nooit uit Gambia vertrokken, denken ze nu. “We hebben allemaal spijt”, zegt Ababacarr. “We komen uit arme families. De offers zijn te groot.” Alle kosten bij elkaar opgeteld, komt de tocht van Gambia naar Sfax op zo’n 1500 euro per persoon, rekent hij voor. “Mijn ouders verkochten hun land om een deel van mijn reis te betalen. Ik heb nog zes jongere broers. Hoe moet ik nu voor hen zorgen?”
‘Mijn familie snapte mijn beslissing meteen’
Verantwoordelijkheidsgevoel motiveerde ook Nfarly om zijn land te verhandelen. “Ik ben kostwinner en moet voor mijn vrouw, mijn moeder en onze vier kinderen zorgen. Mijn familie snapte mijn beslissing meteen. Tijdelijk moeten ze zien rond te komen van het geld van rijke en gulle families. Toen ik vertrok hebben ze voor mij gebeden.”
Abouraham en zijn één jaar jongere broertje vertrokken juist zonder iets te zeggen. Ze hadden een klein beetje geld gespaard en lieten hun ouders, de tweede vrouw van hun vader en zestien broertjes en zusjes achter. Eenmaal in de bus naar Senegal belden ze hun ouders. “Geen punt, ze begrepen het meteen.”
Als alles goed was afgelopen, dan waren de jongemannen nu ergens in Europa. “Mijn bootreis was al betaald”, zegt Nfarly. En het vertrek met de smokkelboot van Abourahman stond gepland voor de week van hun uitzetting naar de woestijn. “Mijn broertje is nu in Italië. Hij wordt ergens opgevangen. We wilden samen gaan, maar er mochten niet twee mensen van één familie mee. Waarom weet ik niet.”
Wat hen in Europa zou hebben gewacht, daar hebben ze maar een vage voorstelling van. “Je moet je schuilhouden”, zegt Ababacarr. “En dan zorgen dat je papieren en werk krijgt.” Neven van hem wonen in Italië en Portugal. Nfarly heeft familie in Portugal en Duitsland. “Maar zij hebben gezegd dat ze ons niet kunnen helpen”, zegt Ababacarr. “Ze hebben het druk met hun eigen problemen.”
Of ze hun ouders mogen bellen met de telefoon van de verslaggever, vraagt hij, aan het einde van het gesprek.
Bellen is vermoedelijk niet meer nodig want intussen zijn Khalifa, Ababacarr, Abourahman, Nfarly en Ousman met de vrijwillige terugkeerregeling van het IOM teruggevlogen naar Gambia.
EINDE ARTIKEL TROUW
”Sinds de toespraak van de president zijn ook Tunesische burgers zich met het beleid gaan bemoeien, “Sommige mensen worden door huiseigenaren op straat gezet, andere raken hun baan kwijt”, zegt de journalist.
Er zijn ook Tunesiërs die zelf migranten op straat aanhouden. “Ze vragen om een paspoort of verblijfsvergunning en dragen de mensen dan over aan de politie. Migranten worden ook op straat aangevallen of lastiggevallen.””
NOS
ZWARTE AFRIKANEN WILLEN TUNESIE VERLATEN
DOOR OPRUIENDE TOESPRAAK PRESIDENT
3 MAART 2023
Zwarte migranten die in Tunesië leven, verlaten het land na een opruiende toespraak van de Tunesische president Saied vorige week. Die noemde de migranten een groot gevaar voor het land. Sindsdien neemt de vijandigheid tegen hen toe.
In zijn speech sprak Saied over een complot om de “demografische structuur” van Tunesië te veranderen. “Met andere woorden: om Tunesië minder Arabisch te maken”, zegt journalist Faïrouz ben Salah in het NOS Radio 1 Journaal. Ze woont in de hoofdstad Tunis. “Hij zei ook dat er een snel einde aan de massamigratie moet komen omdat alle Afrikaanse migranten betrokken zouden zijn bij criminaliteit en geweld.”
De woorden van Saied kwamen op felle kritiek te staan van de Afrikaanse Unie (AU). De AU drong er in een verklaring op aan om “raciale haatzaaiende uitlatingen” te vermijden en zei “diep geschokt en bezorgd” te zijn over het standpunt van de Tunesische leider.
Het Tunesische ministerie van Buitenlandse Zaken sprak vervolgens weer van “ongegronde beschuldigingen” en zei dat het standpunt van de regering verkeerd was begrepen. Saied ontkende dat zijn opmerkingen racistisch waren en zei dat migranten die legaal in Tunesië wonen niets te vrezen hebben.
Op straat aanhouden
De etnocentrische taal van Saied volgt op eerder onderdrukkend beleid in het land, zegt Ben Salah. “Tunesië is sinds eind januari bezig met een soort arrestatiecampagne. Honderden migranten werden opgepakt. Mensen zonder verblijfsvergunning zitten nog steeds vast.”
Sinds de toespraak van de president zijn ook Tunesische burgers zich met het beleid gaan bemoeien, “Sommige mensen worden door huiseigenaren op straat gezet, andere raken hun baan kwijt”, zegt de journalist.
Er zijn ook Tunesiërs die zelf migranten op straat aanhouden. “Ze vragen om een paspoort of verblijfsvergunning en dragen de mensen dan over aan de politie. Migranten worden ook op straat aangevallen of lastiggevallen.”
Overigens gingen er zaterdag ook honderden mensen de straat op in hoofdstad Tunis uit protest tegen het beleid van Saied en om hun solidariteit met de migranten te betuigen.
De vijandigheid richting migranten is niet het gevolg van extreem veel problemen, merkt Ben Salah op. “Dat is het rare. Er waren niet zo veel problemen en er zijn ook niet veel migranten. In totaal wonen er ongeveer 21.000 migranten in Tunesië. Ze zijn eerder zelf het slachtoffer van criminaliteit omdat ze geen rechten hebben en dus geen aangifte kunnen doen.”
De meeste migranten willen ook via Tunesië doorreizen naar Europa. “De grens zit potdicht. Door de versterkte grensbewaking zitten migranten min of meer opgesloten. Het is dus wel een probleem dat mensen langer in Tunesië blijven dan gehoopt.”
Volgens Ben Salah liggen er twee zaken ten grondslag aan de animositeit. “Enerzijds is er al een cultuur van ‘hoe witter hoe beter’. Dat racisme zit er al in. Ten tweede gaat het economisch heel erg slecht. De president heeft geprobeerd om de aandacht af te leiden en een gemeenschappelijke vijand te creëren.”
Hulp van ambassades
Met als gevolg dat veel mensen het land proberen te verlaten. De ambassades van de landen van herkomst regelen dat ze gerepatrieerd kunnen worden. Op verzoek van de immigranten zelf, zegt Ben Salah.
“Sinds begin deze week slapen mensen uit Ivoorkust voor hun ambassade omdat ze zich nergens anders veilig voelen”, zegt Ben Salah. “Vandaag of morgen worden ongeveer 800 mensen uit Ivoorkust opgehaald. Woensdag waren dat 500 mensen uit Guinea.”
De autoriteiten van Mali, Kameroen en Burkina Faso inventariseren nog wie er terug willen. Mensen kunnen zich bij de ambassade inschrijven.
Een eenvoudig proces is het niet, zegt de journalist. “De Tunesische autoriteiten houden de repatriëring tegen omdat een boete betaald moet worden. Die kan oplopen tot 1000 euro. Mensen die zonder papieren in Tunesië wonen, moeten officieel een boete betalen. Als je dat een aantal jaar niet doet, kan dat behoorlijk oplopen.”
EINDE NOS ARTIKEL
”Het hartverscheurende beeld van een moeder en haar dochter, omgekomen in de woestijn na dagen zonder water, veroorzaakt wereldwijde verontwaardiging. Matyla Dosso (30), haar man Mbenge Crepin (29) en hun dochter Marie (6) hoopten op een beter leven in Tunesië, maar lokale autoriteiten hielden het gezin tegen en zonden hen terug. Noodgedwongen zwierven ze dagen zonder water door de woestijn.”
ACHTERGELATEN IN DE WOESTIJN
OM TE STERVEN:
OPHEF OVER EUROPESE MIGRATIEDEAL
NA FOTO VAN DODE MOEDER EN DOCHTER
28 JULI 2023
Het tragische beeld van een moeder en haar kind, dood aangetroffen in de woestijn, gaat de wereld rond. Matyla Dosso (30), haar man Mbenge Crepin (29) en hun dochter Marie (6) hoopten op een beter leven in Tunesië, maar werden zonder eten en drinken achtergelaten in de woestijn om te sterven. De foto vergroot de kritiek op de deal die Europa sloot met Tunesië om migranten tegen te houden.
Het hartverscheurende beeld van een moeder en haar dochter, omgekomen in de woestijn na dagen zonder water, veroorzaakt wereldwijde verontwaardiging. Matyla Dosso (30), haar man Mbenge Crepin (29) en hun dochter Marie (6) hoopten op een beter leven in Tunesië, maar lokale autoriteiten hielden het gezin tegen en zonden hen terug. Noodgedwongen zwierven ze dagen zonder water door de woestijn.
Dagen zonder water
Het koppel ontmoette elkaar in 2016 in een Libisch detentiekamp. Hij kwam uit Kameroen, zij uit Ivoorkust. Een jaar later kregen ze samen een dochtertje. Marie is sinds haar geboorte nog geen dag naar school geweest. “Dat was de grote droom van haar moeder. We wilden haar toekomst redden”, klinkt het bij Mbenge Crepin, haar papa.
Tot vijfmaal toe probeerden ze naar Italië te trekken, maar dat lukte niet. Het gezin hoopte om in Tunesië een beter leven te vinden. Dat hun poging om het land binnen te geraken zo dramatisch zou aflopen, hadden ze nooit durven denken. Het gezin werd tegengehouden door de Tunesische autoriteiten. “De politie sloeg ons met hun wapens en stuurde ons terug de woestijn in”, getuigt Crepin.
Het gezin had al dagen niet deftig gegeten en gedronken. “Na een wandeling van een uur verloor ik het bewustzijn. Mijn vrouw en kind huilden. Toen ik bijkwam, smeekte ik om me achter te laten. Als ze bij me bleven, zouden we samen omkomen. Ze moesten proberen tot in Libië te geraken. Ze vertrokken en lieten me achter in de woestijn. Ik wist dat het voor mij bijna zou eindigen, want ik was nauwelijks nog aan het ademen.”
Geel kleed
Maar Crepin had geluk. Drie Soedanese migranten troffen hem aan in de woestijn en gaven hem water. De Soedanezen waren ook op weg naar Libië en boden hem aan om mee te reizen. Samen trokken ze naar de Libische grens, Crepin hoopvol dat hij daar zijn vrouw en kind zou aantreffen. Niets bleek minder waar. De rest van het gezin had de grens nooit bereikt.
Crepin vernam het nieuws op sociale media, waar een foto van zijn overleden vrouw en kind circuleerde. “Ik herkende ze meteen aan hun kledij”, vertelt hij. “Ze lagen in exact dezelfde positie waarin ze soms slapen.” De handen van Marie klampten zich vast aan het gele kleed van haar moeder. Crepin weet niet waar de lichamen juist werden aangetroffen. Hij wil hun stoffelijke resten zo snel mogelijk terugvinden, zelfs als dat betekent dat hij de gevaarlijke woestijn weer in moet.
Kritiek op Tunesische aanpak
Het gezin is lang niet het enige slachtoffer van het Tunesische grensbeleid. Elke dag worden uitgeputte of overleden groepjes Afrikanen aangetroffen in de woestijn.
Nochtans tekende de Europese Unie eerder deze maand nog een akkoord met Kais Saied, de president van Tunesië. In ruil voor 1 miljard euro moet het land migranten tegenhouden. Ook tijdens de onderhandelingen over die deal arresteerden de Tunesische autoriteiten meer dan duizend zwarte migranten en brachten hen naar de woestijn.
Ondertussen komt er heel wat reactie op de manier waarop Tunesië vluchtelingen behandelt. Volgens Flor Didden, beleidsmedewerker migratie bij 11.11.11, moet Europa de deal met Tunesië onmiddellijk opschorten. “Het volstaat niet om een rondje verontwaardigingen te uiten. We dringen er, ook bij onze overheid, op aan om hier meer belang aan te hechten”, reageert hij op Radio 1.
“De beelden van migranten die worden achtergelaten in de woestijn zijn verschrikkelijk. Het is onaanvaardbaar dat zoiets gebeurt en de EU moet dat duidelijk maken aan Tunesië”, reageert staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V). Toch blijft ze wel achter de deal met Tunesië staan. “We kunnen het ons niet permitteren om de landen los te laten waar mensen in bootjes stappen en mensensmokkelaars grof geld verdienen aan die mensen.” De Moor heeft Europees Commissaris voor Binnenlandse Zaken Ylva Johansson een brief gestuurd waarin ze vraagt “om het respect voor de mensenrechten nauw in de gaten te houden bij de uitvoering van de EU-Tunesiëdeal”.
EINDE ARTIKELVRT.BE