[16]
UNIVERS
WAAR KOMT DE MASSALE SOLIDARITEIT MET OEKRAINE VANDAAN
EN WANNEER EINDIGT DEZE?
31 MAART 2022
Nederland schaart zich massaal achter Oekraïne. De teller van de nationale hulpactie ‘Samen in actie voor Oekraïne’ van Giro 555 staat op 137,4 miljoen euro. Daarnaast zijn er ruim 25.000 aanmeldingen van gastgezinnen die vluchtelingen uit Oekraïne een dak boven het hoofd willen bieden. Waar komt deze massale solidariteit vandaan, en wanneer eindigt deze? Tim Reeskens, universitair hoofddocent bij het departement sociologie, legt uit: “Voor de gemiddelde Nederlander vindt de oorlog zowel feitelijk als gevoelsmatig dicht bij huis plaats”.
Amper een maand geleden domineerde de corona-crisis het nieuws en onze dagelijkse gang van zaken. Maar het lijkt wel alsof de ene crisis is ingeruild voor de andere. Zelftesten, mondkapjes, en anderhalve meter afstand houden, hebben namelijk plaatsgemaakt voor een collectieve zorg voor vluchtelingen uit Oekraïne. Initiatieven om het Oekraïense volk een hart onder de riem te steken, rijzen dan ook de pan uit. Een opvallende ontwikkeling, zeker gezien Nederland een massale vluchtelingenstroom te wachten staat.
In het verleden zorgden vluchtelingenvraagstukken niet eerder voor zo’n grote verbintenis van de Nederlandse bevolking. Nationale hulpacties brachten voorheen veel minder geld op. Zo kon de Giro 555 actie ‘help slachtoffers Syrië’ rekenen op een opbrengst van slechts vijf miljoen euro. Daarnaast lijkt de Nederlander minder begaan met het lot van de vluchteling uit het Midden-Oosten. Hoewel opvangcentra overvol met Syrische vluchtelingen zitten, stellen de meeste Nederlanders hun vrije zolderkamer niet ter beschikking aan een van hen. Ook gebruikelijke protesten tegen de komst van nieuwe ‘vreemdelingen’ bleven de afgelopen weken uit.
Plek op de wereldkaart
Een eerste verklaring voor de solidariteit met de Oekraïners is de ligging van het land op de wereldkaart. Het grenst aan vier EU-lidstaten en is qua afstand net zo ver weg als Spanje. “De kans dat Nederlanders op vakantie zijn geweest in Oekraïne of Rusland is groter dan dat zij op vakantie zijn geweest in Syrië. Hierdoor vindt deze oorlog voor de gemiddelde Nederlander zowel feitelijk als gevoelsmatig dichtbij huis plaats,” stelt Tim Reeskens, universitair hoofddocent bij het departement Sociologie. Dit maakt dat de oorlog voor de Nederlandse bevolking geen ver-van-mijn-bed-show is.
Daarnaast begrijpt de gemiddelde Nederlander de oorlog in Oekraïne beter dan de terugkerende conflicten in het Midden-Oosten. Een democratie – die vergelijkbaar is met de onze – wordt bedreigd door een Russische dictatuur. Het is duidelijk wie aan de goede en slechte kant van dit conflict staan. Een heldere beschouwing, die resulteert in solidariteit. “We kunnen ons net iets meer voorstellen bij de omvang van het Russische militaire apparaat dan een straatguerrilla in Syrië,” zegt Reeskens. “Daarnaast wordt de slechterik in deze oorlog gepersonaliseerd door Poetin. Dat maakt het voor ons overzichtelijk en bevattelijk.”
Herkenning
Veel Nederlanders identificeren zich met de Oekraïense bevolking. Dat komt door de dagelijkse confrontatie met onvoorstelbare oorlogstaferelen in nieuwsartikelen en het journaal. Vaak gaat er een toon van herkenning schuil onder die beelden. Zo werd een video van een Oekraïens meisje dat in een schuilkelder een Disney-liedje zingt voor mede-onderduikers massaal gedeeld op sociale media; een liedje dat ook door Nederlandse kinderen wordt gezongen. Dit spreekt tot de verbeelding omdat de mensen die voor bommen en raketinslagen moeten schuilen, op ons lijken.
Volgens Reeskens speelt daarnaast religie een belangrijke rol in deze herkenning. “De Oekraïners zijn christelijk en wij kunnen ons iets bij voorstellen bij het christendom” vertelt hij. “Hoe dichter de culturele nabijheid, hoe groter de solidariteit. We voelen ons nu eenmaal verbonden met mensen die culturele gelijkenissen vertonen. Bij moslims is dit anders omdat er gemakkelijk een associatie met radicalisering wordt gelegd. Stereotyperingen zoals deze zorgen er dus voor dat we minder geneigd zijn ons solidair te voelen met mensen waarvan we de cultuur niet herkennen”.
Daarbij wijst Reeskens op het feit dat de vluchtelingen uit Oekraïne voornamelijk vrouwen en kinderen zijn: “In de beeldvorming speelt dat nu eenmaal mee. De bootvluchtelingen uit Afrika zijn voornamelijk jonge mannen. Je moet jong en fit zijn om zo’n reis te kunnen maken. Nadat ze de oversteek hebben gemaakt, hopen zij erop om hun familie over te laten komen. In Oekraïne mogen de mannen de grens niet passeren. Het feit dat Oekraïense vrouwen en kinderen in West-Europa zelfstandig onderdak zoeken, wekt meer sympathie op”.
Tot slot speelt volgens Reeskens de intensiteit waarmee de Nederlander met de oorlog in Oekraïne om de oren wordt geslagen, een grote rol: “Elke avond worden we minstens een half uur met de beelden van deze nieuwe oorlog geconfronteerd. De oorlog in het Midden-Oosten is daarentegen een conflict van de lange adem. Die beelden zijn niet nieuw voor ons”.
Einde solidariteit?
De solidariteit mag op dit moment dan hoog zijn, Reeskens vraagt zich af hoe lang deze nog zal standhouden: “Nu zijn we enorm doordrongen van de oorlog en de beelden. Ik denk dat wanneer de gasprijzen langdurig hoog blijven, de benzineprijzen blijvend door het plafond schieten en ook een brood in prijs verdubbelt, er reuring zal ontstaan. Het hangt er natuurlijk vanaf hoe deze oorlog zich ontwikkelt. Maar als het dagelijks leven systematisch duur blijft, denk ik dat een gedeelte van de bevolking zich zal afvragen in hoeverre dit ‘ons’ conflict is”.
Toch hoopt Reeskens dat de toestroom van Oekraïense vluchtelingen op de lange termijn niet als een negatieve uitdaging gezien wordt. Volgens hem biedt dit namelijk ook kansen om de huidige problemen in de maatschappij op te lossen: “Men spreekt snel in negatieve termen wanneer het over vluchtelingen gaat, maar migratie kan ook positief uitpakken. Omdat Oekraïners mee gaan draaien in de maatschappij worden er nieuwe banen gecreëerd. De bakker moet extra broden bakken, sportscholen krijgen meer leden en ook het onderwijs heeft meer docenten nodig. Dit heeft allemaal een positieve uitwerkingen op de economie. Bovendien is er veel werkgelegenheid in Nederland en kunnen de vluchtelingen het tekort aan personeel opvullen”.
EINDE ARTIKEL
VOLKSKRANT
WAAROM GAAN DE GRENZEN NU WEL OPEN? ”VLUCHTELINGEN, DIE
OP ONS LIJKEN, ZIEN WE ALS ECHTE VLUCHTELINGEN”
1 MAART 2022
Waar Syrische en Afghaanse vluchtelingen de afgelopen jaren vaak een kille ontvangst wachtte, gooit Europa nu de deur wijd open voor vluchtelingen uit Oekraïne. Wat verklaart deze nieuwe solidariteit?
Geregeld maakten autoritaire leiders aan de buitengrenzen van Europa er een gewoonte van: een wig drijven tussen de EU-lidstaten door een stroom vluchtelingen naar Europa te veroorzaken. Denk recentelijk nog aan de Turkse president Erdogan of de Belarussische dictator Loekasjenko. Opmerkelijk genoeg lijkt de Russische president Poetin hier niet in te slagen.
Sterker nog: nu honderdduizenden Oekraïners de Russische invasie van hun land ontvluchten en naar de buurlanden trekken, maar ook naar West-Europa en Nederland, lijkt er eerder sprake van ongekende eensgezindheid en solidariteit. Zelfs in Hongarije en Polen, waar vluchtelingen en ook hun helpers tot voor kort werden verketterd en tegengewerkt, worden burgers opgeroepen om medeleven met de ontheemden uit Oekraïne te tonen.
Nergens in de EU klinkt de giftige anti-immigratieretoriek die zo vaak te horen was uit de mond van populistische politici bij de komst van grote groepen Syriërs en Afghanen op de vlucht voor Assad en de Taliban. Maar ook de onverschilligheid voor het lot van bijvoorbeeld Eritreeërs op de vlucht voor de brute dictatuur in hun eigen land, staat in schril contrast met de tientallen aanmeldingen die burgerinitiatieven als Onderdak Oekraïne en RoomforUkraine nu dagelijks krijgen van Nederlanders die Oekraiënse vluchtelingen willen opvangen in hun woning.
Waarom blijkt het makkelijker om solidariteit te tonen met de gevluchte Oekraïners dan met vluchtelingen uit het Midden-Oosten of Afrika? En zal deze nieuwe solidariteit ook kunnen leiden tot een billijke Europese verdeling van verantwoordelijkheden als het om vluchtelingen gaat?
Thea Hilhorst, hoogleraar humanitaire hulp aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
‘De solidariteit met vluchtelingen uit Oekraïne is een indrukwekkende verademing na de onverschillige kilte die de laatste jaren steeds vaker de overhand kreeg. Ik denk dat we terug moeten naar de vluchtelingenstroom uit voormalig Joegoslavië van de jaren 90 om een vergelijkbare reactie te vinden. Wat speelt er mee? Oekraïners zijn Europeanen, onze geschiedenis is verweven. De schok van de plotselinge oorlog heeft het effect van een natuurramp, wat altijd meer solidariteit oproept dan een langdurig conflict.
‘De vraag is wat dit gaat betekenen voor al die andere vluchtelingen. De kilte rondom migratie heeft te maken met geografische en culturele afstand, gewenning, wantrouwen. Zijn het wel echt vluchtelingen? Het heeft ondertonen van racisme en islamofobie. Bovenal is migratie een politiek hangijzer geworden. Vergeten wordt dat onderzoek keer op keer uitwijst dat burgers door heel Europa meer solidair zijn dan hun regeringen. Misschien wakkert deze crisis de solidariteit met vluchtelingen verder aan.
‘Het is echter ook waarschijnlijk dat de crisis in Oekraïne aandacht en middelen afleidt voor vluchtelingen van elders. Dat zou slecht nieuws zijn voor Afghanen, Oeigoeren, Syriërs, Jemenieten en al die andere mensen die geen kant op kunnen.’
Nanda Oudejans, hoofddocent rechtsfilosofie aan de Universiteit van Amsterdam. Ze promoveerde op een proefschrift over de internationale bescherming van vluchtelingen.
‘Het vluchtelingenrecht is een strijdtoneel waarop conflicten over identiteit en de verdeling van macht wordt uitgevochten. Het VN Vluchtelingenverdrag uit 1951 werd al een Koude Oorlogsdocument genoemd: elke vluchteling uit het voormalig Oostblok werd gezien als een teken van het falen van het communisme en als overwinning van het Westen. De intuïtie, dat het vluchtelingenrecht draait om ‘De Ander’, de vreemdeling die met zijn komst onze identiteit ontwricht, klopt niet. Want telkens weer blijken we vooral bereid vluchtelingen op te vangen die op ons lijken. Vluchtelingen die op ons lijken zien we als echte vluchtelingen die onze bescherming verdienen.
‘Met het vluchtelingenrecht bevestigen dus vooral wie en wat we zijn. Mensen op de vlucht voor oorlog die niet op ons lijken kunnen we maar moeilijk erkennen als echte vluchtelingen die onze bescherming waardig zijn. Die horen thuis in de regio waar ze zo snel als mogelijk naar moeten terugkeren. In tegenstelling tot wat je zou denken bestendigt onze omgang met vluchtelingen welbeschouwd de tweedeling tussen het eigene en het vreemde.
‘Ik heb weinig hoop dat de verantwoordelijkheid die we terecht nemen voor Oekraïense vluchtelingen zal leiden tot een nieuwe solidariteit met vluchtelingen uit andere continenten.’
Leo Lucassen, directeur van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis en hoogleraar aan de Universiteit Leiden.
‘Uit de geschiedenis blijkt dat het gemakkelijker is je te identificeren met mensen uit dezelfde regio en waarvan je denkt – ten onrechte of niet – dat ze ruwweg dezelfde cultuur hebben. Zeker als dat soort overeenkomsten door media en politici (‘het zijn christenen’) wordt benadrukt. Nauw hiermee verbonden is dat deze vluchtelingen het gevolg zijn van een politiek conflict dat ons, als lid van de EU en de Navo, direct aangaat en dat diepe wortels heeft in de Koude Oorlog. Zo was er ook veel medeleven met Hongaren in 1956 en de Tsjechoslowaken in 1968 die het communistisch regime ontvluchtten.
‘Minstens zo belangrijk is dat we deze solidariteit niet los kunnen zien van het xenofobische en islamofobe klimaat van de afgelopen decennia, waarin met name vluchtelingen uit islamitische landen of met een andere huidkleur, ten onrechte, als een grote culturele bedreiging worden afgeschilderd. Of dit tot nieuwe solidariteit zal leiden, is dan ook zeer de vraag. Daarvoor zijn de door radicaal-rechtse politici als Wilders, Baudet en Eerdmans rondgebazuinde feitenvrije ideeën dat half Afrika op het punt staat deze kant op te komen en dat vluchtelingen met een islamitische achtergrond ‘onze waarden’ niet delen – ook politiek – inmiddels al te veel ingeburgerd.’
Eduard Nazarski, oud-directeur van VluchtelingenWerk en Amnesty International Nederland.
‘In haar jaarverslag over 1999 constateerde VluchtelingenWerk dat de 4.000 Kosovaren in Nederland, gevlucht voor het Servische geweld en de Navo-bombardementen, bedolven werden onder aandacht en knuffels. Nu zien we een vergelijkbaar mededogen met mensen die Oekraïne moeten ontvluchten. Gemeenschappelijke factor in deze situaties: een gemeenschappelijke vijand, een duidelijke agressor. Deze factor geldt veel minder voor andere situaties van oorlog of onderdrukking. Daarom denk ik niet dat het inmiddels gebruikelijke anti-migratie-discours plaats gaat maken voor solidariteit met alle vluchtelingen, hoewel het vluchtelingenrecht dat wel voorschrijft.
‘Het is wel denkbaar dat de EU nu in een fase komt dat de vastgelopen discussie over herverdeling van vluchtelingen een nieuwe impuls krijgt. Die discussie begon vanuit het noordwesten van de EU,en leidde tot een situatie waarin de zuidelijke landen er alleen voor kwamen te staan. Als inderdaad enkele miljoenen mensen Oekraïne gaan ontvluchten, dan zullen Polen en Hongarije, tot nu toe mordicus tegen herverdeling, bij andere landen aandringen op het overnemen van een aantal mensen. Misschien leidt dat eindelijk tot praktische en rechtvaardige afspraken over verdeling van alle vluchtelingen.’
EINDE ARTIKEL
[17]
OEKRAIENSE VLUCHTELINGEN, EUROPA EN
CHRISTENHONDEN/SOLIDARITEIT OF TROUBLE
IN PARADISE
ASTRID ESSED
DE MINDER FRAAIE KANT VAN DE ”SOLIDARITEIT MET OEKRAINE”
ASTRID ESSED
Dit artikel is opgedragen aan vier activisten van de Poolse actieorganisatie Grupa Granica, die een gevangenisstraf van 8 jaar boven het hoofd hangt wegens het vertonen van menselijkheid aan een familie die is gestrand tussen Polen en Belarus, aan vluchtelingen als de Oekraïners die worden genegeerd, gepushbackt en mishandeld. En niet te vergeten aan de Poolse militair Emil Czeczko, die een mogelijke massamoord op vluchtelingen en ook op vluchtelingenwerkers door Poolse grenswachten onthulde … en daarvoor misschien wel met zijn leven heeft betaald.
[Dit is geen volledig verslag der Oekraïense Tragedie, want dat zou ondoenlijk zijn. Het gaat hier slechts om enkele Zaken, die ik zeer opmerkelijk vind. En soms pijnlijk ]
HOOFDSTUK EEN
De oplettende lezer zal gemerkt hebben, dat zijn/haar ‘Wreker van het Onrecht’ opmerkelijk weinig geschreven heeft over Europa’s HOT ITEM: De Oekraïense Tragedie, het Wel en Wee van de Oekraïners sinds Rusland’s agressieoorlog aldaar [1] en alles wat daarmee samenhangt.
Okay, aanvankelijk waren daarover wel wat Astrid Essed publicaties [2], waarin op een aantal zaken de Puntjes op de I werd gezet [3] maar daarna viel het wat stil rond dit Thema.
Niet alleen omdat er wel wat meer in de wereld gebeurt dan Oekraïne, ook al heeft de oorlog van Poetin in Oekraïne grote invloed op delen van [Noord] Afrika vanwege Oekraïne’s rol als belangrijke graanleverancier [4], maar ook, omdat ik de ontwikkelingen wilde afwachten. Er gebeurde en gebeurt dagelijks zoveel op dit gebied! In dit artikel wil ik focussen op een minder belichte kant van de Oekraïense Tragedie, die uitmondde in een grote Vlucht naar het Westen van Europa, tevens een minder fraaie kant in het kader van die ”Solidariteit met Oekraïne”. Want hoe zit dat daar eigenlijk feitelijk mee. Is het wel zo, of zitten er een aantal nare Addertjes onder het Gras. Daarover gaat dit Longread artikel [maak je borst dus maar nat]. Maar eerst een overzicht en een belichting van Andere Zaken.
Poetins oorlog
We weten het inmiddels. Op 24 februari 2022 viel het Russische leger, in opdracht van Rusland’s president Poetin, Oekraine binnen. [5] Ik citeer uit de Verklaring van Vladimir Poetin, President Aller Russen: ”I am referring to the eastward expansion of NATO, which is moving its military infrastructure ever closer to the Russian border” EN ”The people’s republics of Donbass have asked Russia for help. In this context I made a decision to carry out a special military operation.” [6]
Lees het gehele Statement, dat bol staat van retoriek, waarop ik verder niet inga, onder noot 7.
Nu moet ik zeggen, wat betreft het opdringen van de NAVO richting Russische grens heeft Poetin, geopolitiek bekeken, natuurlijk wel een punt. [8] Nog los van de wens bij Staten en ook volkeren tot aansluiting bij de EU [9], is dit natuurlijk ook Westerse/NAVO machtspolitiek geweest om te profiteren van de verzwakking van Rusland na het uiteenvallen van de
Sovjet-Unie. Daarin heeft Poetin gelijk, maar dat rechtvaardigt uiteraard NIET het binnenvallen van Oekraine, een Soevereine Staat.
GOED!
Of liever gezegd
SLECHT!
Wat er daarna gebeurde was te voorspellen: [Even in het kort] De EU stelde sancties in tegen Rusland [een proces dat nog doorgaat op het moment van schrijven van dit artikel] [10], er kwamen Europese en Amerikaanse wapenzendingen voor het zich [dat moet gezegd] dapper
verzettende Oekraiense leger, al zitten daarin, dat moet gezegd, nogal wat extreem-rechtse elementen. [11] Maar hoe verontrustend ook, dat maakt de strijd tegen het Russische imperialisme [niet minder gevaarlijk dan het Westerse imperialisme] er op zich niet minder heroïsch om.
Verder nu bijna klassiek de toespraken van de zo langzamerhand tot popster verheven Oekraïense president Zelensky [12] [die van geen wijken wil weten, dat moet gezegd]. Overigens, en dat moet hier nadrukkelijk gezegd, begonnen die wapenleveranties al VOOR de Russische aanval
op Oekraïne [13], wat een zeker Licht werpt op de Westerse Mogendheden.
De hele wereld tegen Rusland? Nonsens!
Naast die wapenleveranties aan dapper Oekraïne, dan ook nog twee VN Resoluties, een van de Algemene Vergadering en een VN-Veiligheidsraadsresolutie, ter veroordeling van de Russische invasie in Oekraïne. Die VN-Veiligheidsraadsresolutie werd, uiteraard, getroffen door een Veto van Rusland [14], de Algemene Vergaderingsresolutie werd wel aangenomen [15], al was het wereldwijd geen onverdeeld succes: want naast de vier [dictatoriale] landen, die Rusland bleven
steunen [Belarus oftewel Wit-Rusland, Syrië, Noord-Korea en Eritrea], waren er maar liefst 35 onthoudingen! [16] En dat waren niet de minste landen. Er waren belangrijke landen en grootmachten bij, zoals Ruslands Bondgenoot en Frenemy [in de zin van concurrent] [17] Wereldmacht China, Opkomende Economie India, Oude Bondgenoot [dus niet verwonderlijk] Cuba, maar ook Afrikaanse landen als Tanzania, Zimbabwe en Congo[18]. Wel opvallend is dat Myanmar, ook een min of meer Bondgenoot of Medestander van Poetin [19] een onverwachte move maakte en stemde voor de Rusland veroordelingsresolutie [20]
Natuurlijk, de diverse onthoudingslanden hebben alle zo hun eigen redenen, maar het EU/VS narratief, dat ”de hele wereld tegen Rusland is”, is dus een Sprookje [21]
HOOFDSTUK TWEE
DE VLUCHTELINGEN
WAT GEBEURT ER MET DE VLUCHTELINGEN?
A BLOND HAAR EN BLAUWE OGEN
Nu over de vluchtelingen, iets dat mij na aan het hart ligt. Besproken is de nare kant van de Politiek, de Invasie, het oplopende aantal oorlogsslachtoffers, de oorlogsmisdaden aan Russische, maar ook [mogelijke] aan Oekraïense kant [22], welk laatste maar weer bevestigt het Oud Afrikaanse Spreekwoord ”Als Olifanten vechten, wordt het Gras vertrapt”. [23]
Met andere woorden: De gewone mensen zijn door die oorlog en machtsspelletjes Kop van Jut, Kind van de Rekening.
Nu dus die Vluchtelingen:
Tragisch en actueel wat betreft de Oekraïners. Van hen zijn meer dan 6 miljoen mensen gevlucht
sinds de Russische invasie in de Oekraine [volgens informatie Europa Nu dd 12 mei 2022]. [24]
Meer dan twee miljoen Oekraiense vluchtelingen zijn in Polen, in Nederland waren er, geteld op 24 mei anno Domini 2022 [volgens het Dagblad van het Noorden], 64.000. [25] Dat is best een groot aantal, 6 miljoen vluchtelingen op een bevolking van ruim 44 miljoen mensen. [26]
Opvallend was het warme onthaal, dat ze door heel Europa kregen. [27] De Landelijke Actie Oekraïne leverde maar liefst 106 miljoen euro op [28] en Gastgezinnen stonden wijd en zijd klaar, ruim 25 000! [29] Dat is fijn. Ik gun iedere vluchteling een warm welkom: maar zoals bij elk Sprookje, had het Geheel ook een Schaduwzijde, namelijk een van de REDENEN, van
die plotselinge gastvrijheid jegens vluchtelingen, die weleens anders is geweest. [30]
Namelijk: Mensen, die op ons lijken, met [ook] Blond Haar en Blauwe Ogen. Zoals een journalist het verwoordde: ”“It’s very emotional for me because I see European people with blue eyes and blonde hair being killed.” [31]
Dat deugt niet.
En zeker niet als het van een journalist komt, een gildelid van de Pers, die zo’n grote invloed heeft op de Publieke Opinie [lees wat Malcolm X opmerkte over de pers….]. [32]
Maar…..er is ook een andere kant, want ik wil fair zijn tot op het bot.
Deze journalist is natuurlijk een kwaadwillige, want waarom speciaal die opwinding over ”Europeanen met blond haar en blauwe ogen” [33]
Aan de andere kant is het universeel [en dat hoeft helemaal geen racisme te zijn], dat mensen zich eerder identificeren met mensen, die op hen lijken. Dat is niet alleen in Europa zo, dat is ook zo in de rest van de wereld: Afrikaanse landen zetten graag hun grenzen open voor Afrikaanse vluchtelingen en leven erg mee [34], hoewel ze gastvrijer tegen buitenstaanders zijn dan Europa [35], en zo gaat het, wat herkenbaarheid en identificatie betreft, ook in andere delen in de wereld.
Op zich geen probleem, zolang die ”identificatie” maar niet ontaardt in de uitsluiting van andere mensen. DAN wordt het racisme en xenofobie, die – en dat is ook helaas een waarheid – lang niet alleen in Europa voorkomt, zowel wat regeringsbeleid betreft als de houding van de bevolking.
Niet alleen in Europa dus”. Want hoewel ik sprak over de vaak grotere verdraagzaamheid van Afrikaanse landen [36], is er ook een schaduwzijde.
Zo waren er enkele jaren geleden [ik noem 2008 en 2017] in Zuid-Afrika zware
xenofobische rellen tegen Afrikanen uit andere landen [37] en laten we ook de etnische zuiveringen van de Oegandese dictator Idi Amin jegens de toenmalige Indiase gemeenschap
in Oeganda niet vergeten. [38] Ik noem dit bewust om te benadrukken, dat xenofobie
een wereldwijd probleem is en niet alleen in het Westen voorkomt.
B ”ETNISCHE OEKRAIENERS” EN DE ANDEREN
Om terug te keren tot die vluchtelingen. Xenofobisch onderscheid werd gemaakt door burgers,
regeringen, de EU. Waar ”etnische” Oekraïners van overal van harte welkom werden geheten [39], was dat met anderen, die ook in Oekraïne woonden, Afrikanen, Aziaten, meest studenten, maar ook ”gewone” migranten, veel minder vanzelfsprekend. Het begon vaak al in ‘vlucht’-treinen richting Polen, waar zij discriminatie en vaak geweld ondervonden en bij de grens, waar er Poolse grenswachten waren, die hen weigerden door te laten. [40] Ook werd er gerapporteerd over Poolse hulpverleners, die weigerden Afrikaanse vluchtelingen uit Oekraïne te helpen. [41]
Gelukkig waren er ook positieve Verhalen over Oekraïners, die Afrikaanse vluchtelingen te hulp schoten bij geweld. [42] Nu waren al decennialang Poolse [en andere Oost-Europese
burgers] burgers opgestookt door media en politiek met de gebruikelijke negatieve anti-migratieretoriek [43], beïnvloed door het vaak herhaalde narratief, dat er miljoenen Afrikanen richting Europa komen.[44] Wat in de praktijk bepaald niet klopt. [45]
Ook daarom is het wel interessant om te benoemen, hoeveel Afrikaanse en andere migranten/studenten/vluchtelingen van kleur in Oekraïne woonachtig zijn [waren, door de oorlog
is zoals bekend een aantal gevlucht, ook al kon lang niet iedereen weg, zoals bekend [46]
Volgens gegevens van de Oekraïense regering waren er in 2019 80.470 buitenlandse studenten in
Oekraïne [noot One World] waarvan 20 procent uit Afrika, voornamelijk uit Nigeria, Ghana, Marokko en Egypte. [47] En dat zijn er dus bepaald geen ”miljoenen”.
Overigens heeft de Oekraïense regering het racistische geweld tegen Afrikanen en andere studenten/migranten van kleur officieel veroordeeld: ‘’Afrikanen die op zoek zijn naar evacuatie zijn onze vrienden en moeten gelijke kansen krijgen om veilig terug te keren naar hun thuisland”, aldus de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Koeleba. [48]
Maar er was natuurlijk niet alleen racisme en xenofobie aan de Pools-Oekraïense grens of in Polen zelf: Ook in Nederland bleek dat bij de opvang van Oekraïense vluchtelingen: Zo wilde de eigenaar van een Opvangboot voor Oekraïners ”alleen kinderen, vrouwen en etnische Oekraïners. [49] En uiteraard heeft de Gemeente Amsterdam daarop de samenwerking met hem opgezegd. [50]
Ondergetekende heeft de betrokken Boosdoener nog een Brief op Poten geschreven [51]
C NIET TE VERGETEN: VLUCHTELINGEN, DIE VASTZITTEN TUSSEN POLEN EN BELARUS [WIT-RUSLAND]
“Ik ken een echtpaar dat in de zone woont”, zegt Karolina. “De man is een verklikker. Hij gaat dagelijks het bos in en belt de politie als hij iemand vindt. Intussen belde zijn vrouw mij, omdat ze heimelijk een berg sokken had gebreid voor de vluchtelingen.” [52]
De groep vluchtelingen, die bij alle commotie rond de xenofobie tegenover Afrikaanse en Aziatische studenten en/of migranten, die Oekraïne proberen te verlaten, een beetje wordt ondergesneeuwd, zijn de vooral uit het Midden-Oosten afkomstige vluchtelingen, die al sinds vorig jaar 2021 [pak em beet, september, oktober] vastzitten in een niemandsland tussen Polen en Belarus [Wit-Rusland], naar Belarus ”gelokt” door dictator Loekasjenko met een valse
voorspiegeling van zaken, dat ze zo snel via Polen de EU binnen zouden kunnen komen. [53]
Dat gebeurde niet, want ze werden bij de grens tegengehouden door Poolse grenswachten, waarna een naar machtsspelletje ontstond tussen Polen/EU enerzijds en Belarus anderszijds. [54]
Ondertussen werd het winter, hulp voor de vluchtelingen kwam er niet of te weinig, hoewel het Rode Kruis, maar ook Poolse vrijwilligers hun best deden [55], vluchtelingen overleden door kou, werden mishandeld, soms neergeschoten [56], een schande voor de ”Europese Waarden”. [57]
Het opvallendste was wel de giftige EU-retoriek, die, in plaats van Polen te wijzen op het Vluchtelingenverdrag [58] en recht op asiel, Polen stijfde in deze tegen het Internationaal Recht ingaande houding, waarbij ook nog sprake was van de illegale ”pushbacks” [59], door het recht van Polen, haar grenzen te verdedigen, bekrachtigde, alsof het hier een Buitenlandse Vijand betrof! [60]
Wat stond en staat dat in schril contrast met de Ontvangst, die nu de Oekraïense vluchtelingen krijgen [61], die worden ontvangen op een manier zoals het met iedere vluchteling zou moeten gaan! Tegen de komst van de vluchtelingen, die daar in Niemandsland vastzaten [en waarschijnlijk nog zitten], wordt er een Muur gebouwd [62], Oekraïners krijgen nog net
geen Rode Loper uitgespreid. Daarom heb ik mij hard gemaakt voor deze groep geneneerden, middels brieven en artikelen. [63] Iemand moet het doen
Maar daarnaast: Lof voor de Poolse vrijwilligers, individuele Poolse burgers, initiatieven, die deze mensen hielpen. [64] EN….speciaal Hulde aan vier activisten van de actiegroep
Grupa Grania, die [ik lees een artikel van april 2022] eind maart 2022 zijn gearresteerd wegens mensenhandel, terwijl hun enige ”misdaad” was het verlenen van humanitaire hulp aan een Familie, die gestrand was tussen Polen en Belarus! [65] Hen hangt 8 jaar gevangenisstraf boven het hoofd. [66] Ik weet niet, hoe het met hen is afgelopen, maar vergeten doe ik hen niet!
Al Deze mensen maken de wereld wat lichter!
HOOFDSTUK DRIE
NEDERLAND EN DE SOLIDARITEIT MET DE OEKRAÏENSE VLUCHTELINGEN
SOLIDARITEIT JEGENS DE ENE EN DISCRIMINATIE JEGENS DE ANDERE?
DE ENE VLUCHTELING IS DE ANDERE NIET…..
Uitgebreid heb ik de revu laten passeren [zie bovenstaande] over de ongelijke behandeling/ontvangst tussen voor de Poetin-agressie vluchtende Oekraïense vluchtelingen enerzijds en Afrikaanse/Aziatische al dan niet studenten, die in Oekraïne woonachtig waren [zijn, als ze bij de grens met succes werden tegengehouden] anderszijds Ook -wat mij na aan het hart ligt, omdat er steeds minder aandacht voor is- over de ongelijke behandeling tussen Oekraïense vluchtelingen en de vluchtelingen [merendeels uit het Midden-Oosten afkomstig], die nog steeds vastzitten tussen Belarus [Wit-Rusland] en Polen en slachtoffer werden van een cynisch machtsspel.
Maar er is meer dan het racisme van Poolse autoriteiten/grenswachten/burgers etc. Er is ook nog zoiets als het minder openlijke, maar wel degelijk discriminatoir EU-Beleid. En dat, beste lezers, is gevaarlijker dan het racistisch gestunt aan de grens van een aantal [niet allemaal, laat
dat ook gezegd zijn] [67] Poolse grenswachten, omdat een door de EU uitgestippeld beleid, dat zogenaamd voor ”Westerse Waarden” [68] staat, een directe invloed heeft op de publieke opinie, omdat zo discriminatie, het maken van onderscheid tussen groepen vluchtelingen, wordt
genormaliseerd.
En waarde lezers, het EU beleid IS discriminatoir: Waarom? Begin maart besloot de EU [Europese Unie dus] om mensen, die Oekraïne ontvluchten, tijdelijke bescherming te verlenen
op basis van de Richtlijn Tijdelijke Bescherming. [69] Deze Richtlijn Tijdelijke Bescherming is bedoeld voor [ik citeer Verblijfblog] ”een situatie van massale toestroom van ontheemden uit derde landen, die niet naar hun land van oorsprong kunnen terugkeren”. [70]
Nogal wiedes, zal de oplettende lezer opmerken, ze zijn net gevlucht, natuurlijk kunnen ze niet terug.
Hoe dan ook, die Richtlijn Tijdelijke Bescherming, in het leven geroepen na de burgeroorlogen in het voormalige Joegoslavie [in 2001 tot stand gekomen] [71] houdt onder andere in, dat vluchtelingen een tijdelijke verblijfsvergunning krijgen [ze hoeven dus geen asiel aan te vragen], dat ze mogen werken, onderwijs genieten, recht hebben op sociale voorzieningen en op gezinshereniging. [72]
Dat klinkt allemaal mooi en waar en blij, dat dit is toegepast op de Oekraïners, maar waarom dan niet op de massale stroom van Syrische vluchtelingen uit 2015-16, die toch ook onder deze categorie vielen? Dat vind ik discriminatoir en het niet toepassen van die Tijdelijke Richtlijn op de Syrische ontheemden viel auteurs van Verblijfblog ook op. [73]
Ook is het opvallend, met hoeveel gemak de Overheid de opvang van duizenden Oekraïners in korte tijd kon regelen en zelfs de Koning bood een logeer/woonplaats aan. [74] En dat vind ik mooi voor die Oekraïners uiteraard, maar dat de bereidheid van Gemeenten om vluchtelingen [vaak statushouders, nog steeds wachtend op een huis, maar ook ”gewone” asielzoekers] uit Ter Apel een opvang te verlenen, zo mager was [is] [75], dat er nu een ”dwangwet” in voorbereiding is om Gemeenten te verplichten, vluchtelingen op te nemen als het in Ter Apel uit de klauwen loopt. [76]
Ook heeft Vluchtelingenwerk gedreigd, naar de rechter te stappen, als de Overheid niet voor 1 augustus de vluchtelingen-Ter Apelcrisis heeft opgelost. [77] Wordt er dus met twee maten gemeten, ja of nee?
NEDERLAND EN DE SOLIDARITEIT MET DE OEKRAIENERS
BARSTJES IN DIE SOLIDARITEIT
TROUBLE IN PARADISE?
Opvang in gezinnen
Onderwijs
Nou is meeleven met vluchtelingen, die moeten vluchten voor oorlog, Een Ding. Als die ”dichterbij” komen en ”gewone” mensen worden, weer een ander Ding. Activiste en schrijfster Joke Kaviaar merkte daarover op [naar aanleiding van de massale komst van Syrische vluchtelingen naar Europa/Nederland]. Zijn naam was Aylan Kurdi [78, noot Astrid Essed]
Heeft zijn dood iets veranderd? En zo ja, ten goede of ten kwade? Wat gebeurt er, als alle emotie weg is, als al die vluchtelingen in een opvangcentrum bij mensen in de buurt komen en gewone mensen blijken te zijn, sommige aardig, andere niet? Hoe snel is het medelijden dan vertrokken en heeft weer plaatsgemaakt voor wantrouwen?
[Einde citaat Joke Kaviaar] [79]
Nu viel-in dit geval- dat wantrouwen nog wel mee, voor zover ik dat kon constateren. Maar wat WEL een soms pijnlijke confrontatie was, dat na de aanvankelijke hype van de duizenden, die zich opgaven voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen [80] al gauw de domper kwam, omdat dit in een niet onaanzienlijk aantal gevallen bar bleek tegen te vallen. [81] Nou nog los van het feit, of ze al dan niet ”aardig” waren, die Oekraïense vluchtelingen, werd het al gauw duidelijk, dat velen zich in de emotie van het moment hadden opgegeven.
Mooi misschien, maar niet verstandig, want bij de opvang van zeker oorlogsvluchtelingen komt heel wat kijken. Vaak zijn de mensen, logischerwijs, getraumatiseerd, hier vormde natuurlijk ook de taal een barrière en het is verstandig je te realiseren, wat de opvang van vluchtelingen werkelijk betekent. [82]
Dat is dus de eerste Trouble in Paradise. Een tweede is nog griezeliger, de zorgen over seksuele uitbuiting van de toch al zo kwetsbare Oekraïense vluchtelingen. [83] Ronduit kwaadaardig, evenals de economische uitbuiting [door werkgevers] [84], waarop ik nog terug kom. Maar weer herhaal ik ten overvloede: Wat een verschil in opvangbereidheid van individuen en positieve berichtgeving over Oekraïense vluchtelingen, in tegenstelling tot andere groepen. [85]
Dan zijn er natuurlijk de hobbels/aanpassingsproblemen van Oekraiense leerlingen in het Nederlandse Onderwijs. Want hoewel scholen de leerlingen en masse met open armen lijken te ontvangen [86], haalt dat niet de angel uit de problemen. De kinderen komen uit een oorlogsgebied, hebben daar familie moeten achterlaten, vaak vaders, die in het leger tegen de Russische bezetter moeten vechten [87], hebben de nodige ellende gezien/meegemaakt, wat traumatisch kan zijn[worden].
Dan is er de taalbarrière, een andere cultuur, noem maar op. Problemen, die ook wel gezien worden door medewerkers van LOWAN, een organisatie, die scholen ondersteunt bij het geven aan onderwijs aan nieuwkomers, onder wie vluchtelingen. [88]
NEDERLAND EN DE SOLIDARITEIT MET DE OEKRAIENERS
OEKARIENSE LEERLINGEN CONTACT MET MEDELEERLINGEN
WEER STEEKT RACISME ZIJN LELIJKE KOP OP
Over racisme aan de Grens met Polen/Oekraïne tegen Afrikaanse studenten en studenten van kleur [uit India etc], wat zich ook uitstrekte tot onaangename ervaringen in bijvoorbeeld Polen, heb ik genoeg geschreven. Lees Hoofdstuk twee nog maar eens terug.
Maar dan nu wederwaardigheden in Nederland en met dank aan Caroline van der Plas, Tweede Kamerlid en voorvrouw van BBB [BoerBurgerBeweging], die dit in de Tweede Kamer aan de orde stelde. Ik citeer haar: ”Zo vertelde een docent van de Middelbare School mij [opmerking Astrid Essed: ”mij” is Caroline van der Plas] vorige week, dat er problemen worden ondervonden bij het onderwijzen van Oekraïense kinderen. Kinderen, die moeilijk kunnen meekomen en zelfs een aantal incidenten, van racisme. Meisjes met hoofddoekjes, die worden uitgescholden en het gooien met bananen naar leerlingen met een donkere huidskleur. ” [89]
Nu weet ik ook wel: Dat geldt niet voor alle Oekraiense kinderen, zoals Caroline van der Plas ook terecht opmerkte [90] en zoals de Marokkaans-Nederlandse rapper reeds opmerkte: ”Met elke Boot komen er wel een paar ratten mee”. [91]
Maar dit is meer: Want in Oost-Europa is extreem-rechts een ernstig Probleem [92] en het is ronduit gevaarlijk, als dit hierheen wordt geïmporteerd en wordt toegevoegd aan de in Nederland helaas hand over hand toenemende invloed van extreem-rechts. [93]
NEDERLAND EN DE SOLIDARITEIT MET DE OEKRAIENERS
TROUBLE IN PARADISE? UITBUITING CHRISTENHONDEN HYPOCRISIE
En nu kom ik dan [eindelijk] toe aan de titel van dit artikel EN de reden, waarom ik die titel gekozen heb Want hoe zit het, bij alle echte/vermeende ”massale solidariteit met de Oekraïense vluchtelingen” [zie vooral de vluchtelingenhype in Hoofdstuk Twee] nu met de werkelijke, economische drijfveren? [diegenen met oprechte bedoelingen, van wie de meesten, niet te na gesproken uiteraard]. Reeds noemde ik de seksuele uitbuiting van toch al kwetsbare Oekraïense vluchtelingen. [94] Bah en ronduit misdadig.
Maar….er zitten nog meer Adders onder het Gras! Want al dat gejuich rond ”mensen, die op ons lijken” al dan niet vergezeld van de ”blond haar en blauwe ogen” kwalificaties [zie wederom Hoofdstuk Twee], al dan niet aangevuld met ”mensen, die ook van christelijken Huize zijn” [Let daarop, dames en heren], had ook – en dat had ik kunnen weten – naast de ideologische retoriek, een hardere, economische kant.
Dat werd al duidelijk door het gretige welkom, waarmee Westlandse tuinders Oekraïense vluchtelingen, die immers door de Tijdelijke Richtlijn Bescherming mogen werken [95], werden ontvangen, hetzij uitgenodigd, om in de kassen te komen werken. [96] EN… al gauw verschenen er lovende berichten, een uit het fundamentalistisch christelijke Dagblad, het Reformatorisch Dagblad [97], maar ook uit andere nieuwsmedia, over dankbare Oekraïners, die zo blij en dankbaar waren, dat ze mochten werken. [98] Nu begrijp ik dat ook wel van de kant van de Oekraïners: het leidt je af van de oorlog, de Ellende in je eigen land, de onzekerheid over het lot van je man, je ouders, andere familieleden.
Opvallend is echter WEL, dat veel Oekraïeners werkzaam zijn in horeca en land en tuinbouw. [99] En vooral in die laatste sector[met name in het Westland] is er nogal eens sprake van uitbuiting van arbeidsmigranten, vaak afkomstig uit Polen en anderen uit Midden en Oost-Europa. [100] AND GUESS WHAT? Ook bij een aantal Oekraïners ging het mis! Want de ”massale solidariteit” met ”mede-Europeanen” de Oekraïners weerhield niet, dat ook zij Kop van Jut werden.
WURG EN CHANTAGECONTRACTEN:
Aan het Licht kwam, dat Oekraïense [maar ook Poolse] werknemers werden onderworpen aan een uiterst vuile praktijk: de zogenaamde ”Wurgcontracten”. [101] Oekraïense vluchtelingen, maar ook Polen die in de Westlandse kassen aan de slag willen, komen daar veelal terecht via bemiddelaars, zoals het Poolse uitzendbureau Janpol. Een van de opvallendste clausules in het in kreupel Nederlands opgestelde contract is dat overtreding van de regels “kan leiden tot deportatie naar Oekraïne en een verbod op toegang tot EU-landen”. Met andere woorden: Oekraïners die fouten maken, worden teruggestuurd naar de oorlog. [102]
Kan het walgelijker? Vakbond CNV, die de noodklok luidde, is in het bezit van een geanonimiseerd contract, waar wordt vermeld een brutoloon van 10,48 euro per uur, het minimumloon. Aan het begin van elke maand moeten er 50 euro ‘administratiekosten’ worden afgedragen. De werknemer moet voor eigen verblijf en vervoer betalen, evenals voor werkkleding en schoenen (“als het moet”). [103]
En waar vinden dergelijke Vuile Praktijken dus plaats? Juist! In het Westland, met zijn o zo christelijke achtergrond…[104]
EPILOOG
CHRISTENHONDEN
Ik heb u meegenomen op een Reis door de Oekraïense Tragedie. De Russische aanval op de soevereiniteit van de Oekraïne, de onverzettelijkheid van het Oekraiense verzet [105] Russische [en ook Oekraïense] oorlogsmisdaden [106], het belang van Oekraïne als graanschuur, waardoor nog veel meer mensen werden getroffen en nog worden, door die oorlog. [107]
En natuurlijk: de Oekraïense vluchtelingenstroom en de massale solidariteit van West en Oost-Europa [108] waarbij ook helaas de schrijnende discriminatie tegen in Oekraïne [tot dusver] wonende Afrikaanse en Aziatische vluchtelingen [109] en dan niet te vergeten de EU-discriminatie, die opviel: Richtlijn Tijdelijke Bescherming voor Oekraïense vluchtelingen, maar destijds niet voor Syriers. [110]
De EU, die de Oekraiense vluchtelingen verdedigt [en terecht], maar de uit het Midden-Oosten afkomstige vluchtelingen, die vastzitten tussen Polen en Belarus, laat stikken. [111]
GOED
Maar niet voor niets heb ik in mijn titel de term ”Christenhonden” genoemd! Waarom? [Wie goed heeft opgelet, heeft dat al begrepen] Omdat met de mond solidariteit, vaak vanuit ”christelijke” hoek” werd beleden met Oekraïense vluchtelingen, maar kijk eens wat er in de praktijk in het zogenaamde ‘christelijke” Westland gebeurde? Uitbuiting van Oekraïense werknemers, die hun rechten niet kenden. Zie direct daarboven
Ik vraag mij af, of al die zondagse Kerkgangers onder hen, die zich schuldig maken aan die uitbuiting, zich [meestal zijn die lui erg Bijbelvast] deze Passage uit het Nieuwe Testament nog herinneren. Het staat in Mattheus 25: 35-45 en ik citeer de twee laatste gedeelten, 44 en 45.
Die laatste zinnen dus: ”Dan zullen ook dezen Hem antwoorden, zeggende: Heere wanneer hebben wij u hongerig gezien, of dorstig, of een vreemdeling, of naakt, of krank, of in de gevangenis, en hebben wij u niet gediend? ”Dan zal hij hun antwoorden en zeggen: Voorwaar Ik zeg u: Voor zoveel u dit aan deze minsten niet gedaan hebt, zo hebt gij het Mij ook niet gedaan.” [112]]
Hiermee sluit ik af. Van alle nare en pijnlijke aspecten uit deze Tragedie, is dit misschien nog het Pijnlijkste.
ASTRID ESSED
NOTEN
NOTEN 1 T/M 112:
EINDE UITPERS ARTIKEL